به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا یکی از مهمترین ابعاد قیام امام حسین(ع) که نسبت به آن غفلت صورت گرفته است، موضوع مهدویت است. این موضوع به قدری نزد امام(ع) ارزشمند بود که آخرین خطبه خود را به این امر اختصاص دادند.
در واقع اینطور میتوان گفت که یکی از راههای فهم مهمترین موضوعات، برنامهها و یا اهداف اهلبیت(ع) رجوع به آخرین سفارشات و یا توصیههای ایشان در اواخر عمر شریفشان است؛ همان گونه که پیامبر گرامی اسلام(ص) در حجةالوداع و تنها کمتر از یکسال مانده به عمر گرانقدرشان در روز غدیر موضوع ولایت امیرالمؤمنین(ع) و اتصال آن به مهدویت را بیان فرمودند.
در ادامه، متن آخرین خطبه امام حسین(ع) به نقل از امام محمد باقر(ع) از صفحه139 کتاب «مختصرالبصائر» محمد حسن حلی عاملی و صفحه 848 از جلد دوم کتاب «الخرائج و الجرائح» قطب راوندی را بخوانید.
در پایان، برای فهم بهتر این روایت شریف، آن را به صورت دستهبندی موضوعی آوردیم.
ردیف |
متن حدیث |
ترجمه |
1 |
قَالَ الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ ع لِأَصحَابِهِ قَبلَ أَن یُقتَلَ |
حسین بن علی (علیهماالسلام) قبل از اینکه کشته شود به اصحابش فرمود: |
2 |
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّکَ سَــتُسَاقُ إِلَی العِرَاقِ |
همانا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) (به من) فرمود: ای فرزندم! همانا تو به زودی به سوی عراق سوق داده خواهی شد. |
3 |
وَ هِیَ أَرضٌ قَدِ التَقَی بِهَا النَّبِیُّونَ وَ أَوصِیَاءُ النَّبِیِّینَ |
و آن زمینی است که انبیاء و اوصیای انبیاء با آن ملاقات کردند. |
4 |
وَ هِیَ أَرضٌ تُدعَی عَمُورَا |
و آن زمینی است که«عمورا»نامیده میشود. |
5 |
وَ إِنَّکَ تُستَشهَدُ بِهَا وَ یُستَشهَدُ مَعَکَ جَمَاعَةٌ مِن أَصحَابِکَ لَا یَجِدُونَ أَلَمَ مَسِّ الحَدِیدِ |
و همانا تو و جماعتی از اصحاب تو در آنسرزمین شهید خواهی شدکه (آنان) درد آهن (نیزه و شمشیر) را حس نمیکنند. |
6 |
وَ تَلَا قُلنا یا نارُکُونی بَرداً وَ سَلاماً عَلی إِبراهیمَ تَکُونُ الحَربُ عَلَیکَ وَ عَلَیهِم بَرداً وَ سَلَاماً |
سپس این آیه را تلاوت فرمود:«گفتیم: ای آتش! سرد و سلامت باشد بر ابراهیم»، جنگ برای تو و بر اینان (همراهانت) سرد و سلامت خواهد شد. |
7 |
فَأَبشِرُوا فَوَ اللَّهِ لَئِن قَتَلُونَا فَإِنَّا نَرِدُ عَلَی نَبِیِّنَا |
سپس (امام حسین به اصحاب خود فرمود:)بشارت باد بر شما. به خدا سوگند، اگرچه (دشمنان) ما را میکشند، ولی ما بر پیامبرمان(صلی الله علیه و آله و سلم) وارد میشویم. |
8 |
ثُمَّ أَمکُثُ مَا شَاءَ اللَّهُ |
سپس من به قدری که خدا بخواهد مکث خواهم کرد! |
9 |
فَأَکُونُ أَوَّلَ مَن تَنشَقُّ عَنهُ الأَرضُ |
سپس اول کسی خواهم بود که زمین برایش شکافته میشود. |
10 |
فَأَخرُجُ خَرجَةً یُوَافِقُ ذَلِکَ خَرجَةَ أَمِیرِ المُؤمِنِینَ ع وَ قِیَامَ قَائِمِنَا وَ حَیَاةَ رَسُولِ اللَّهِ ص |
و خارج خواهم شد (خروج خواهم کرد)، خارج شدنی که موافق آن خارج شدن امیرالمؤمنین (علیهالسلام) و قیام قائم ما و حیات رسولالله (صلی الله علیه و آله و سلم) است. |
11 |
ثُمَّ لَیَنزِلَنَّ عَلَیَّ وَفدٌ مِنَ السَّمَاءِ مِن عِندِ اللَّهِ لَم یَنزِلُوا إِلَی الأَرضِ قَطُّ |
سپس افرادی از آسمان که نزد خدایند بر من نازل میشوند در حالی که هرگز به سوی زمین نازل نشدهاند. |
12 |
وَ لَیَنزِلَنَّ إِلَیَ جَبرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسرَافِیلُ وَ جُنُودٌ مِنَ المَلَائِکَةِ |
و جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و لشکریانی از ملائکه بر من نازل خواهند شد. |
13 |
وَ لَیَنزِلَنَّ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ أَنَا وَ أَخِی وَ جَمِیعُ مَن مَنَّ اللَّهُ عَلَیهِ فِی حَمُولَاتٍ مِن حَمُولَاتِ الرَّبِّجِمَالٍ مِن نُورٍ لَم یَرکَبهَا مَخلُوقٌ |
حضرت محمّد و علی و من و برادرم و همۀ آن کسانی که خدا بر آنان منت نهاده،درحملکنندگانی از حاملان پروردگار نازل میشویم، شترانی از نور که تاکنون احدی از خلایق بر آنها سوار نشدهاند. |
14 |
ثُمَّ لَیَهُزَّنَّ مُحَمَّدٌ ص لِوَاءَهُ وَ لَیَدفَعُهُ إِلَی قَائِمِنَا مَعَ سَیفِهِ |
بعد از این، حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم) پرچم خود را به اهتزاز درمیآورد و آن را به همراه شمشیرش به قائم مامیدهد. |
15 |
ثُمَّ إِنَّا نَمکُثُ مِن بَعدِ ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ |
سپس ما بعد از آن، مدتی که خدا بخواهد مکث میکنیم. |
16 |
ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ یُخرِجُ مِن مَسجِدِ الکُوفَةِ عَیناً مِن دُهنٍ وَ عَیناً مِن مَاءٍ وَ عَیناً مِن لَبَنٍ |
بعد آن، همانا خداوند از مسجد کوفه چشمهای از روغن و چشمهای از آب و چشمهای از شیر خارج میکند. |
17 |
ثُمَّ إِنَّ أَمِیرَ المُؤمِنِینَ یَدفَعُ إِلَیَّ سَیفَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ یَبعَثُنِی إِلَی المَشرِقِ وَ المَغرِبِ |
همانا بعد از آن، امیرالمؤمنین (علیهالسلام) شمشیر رسول خدا را به من میدهد، و مرا به سوی مشرق و مغرب زمین (تجهیز و) روانه میکند. |
18 |
فَلَا آتِی عَلَی عَدُوٍّ لِلَّهِ إِلَّا أَهرَقتُ دَمَهُ وَ لَا أَدَعُ صَنَماً إِلَّا أَحرَقتُهُ |
پس من به هیچ یک از دشمنان خدا بر نمیخورم مگر اینکه خون او را میریزم،و هیچ بتی را نمیبینم مگر اینکه آن را میسوزانم. |
19 |
حَتَّی أَقَعَ إِلَی الهِندِ فَأَفتَحَهَا |
تا اینکه به هند میرسم و آن را فتح میکنم. |
20 |
وَ إِنَّ دَانِیَالَ وَ یُوشَعَ یَخرُجَانِ إِلَی أَمِیرِ المُؤمِنِینَ ع یَقُولَانِ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ |
و همانا دانیال و یوشع خارج میشوند و به امیرالمؤمنین (علیهالسلام) عرضه میدارند که خدا و رسول او راست گفتهاند. |
21 |
وَ یَبعَثُ مَعَهُمَا إِلَی البَصرَةِ سَبعِینَ رَجُلًا فَیَقتُلُونَ مُقَاتِلِیهِم |
سپس ایشان با تعداد هفتاد مرد بسوی بصره میروند و دشمنان خود را میکشند. |
22 |
وَ یَبعَثُ بَعثاً إِلَی الرُّومِ فَیَفتَحُ اللَّهُ لَهُم |
و گروهی به سوی روم اعزام میشوند و خداوند پیروزی رانصیب آنان میکند. |
23 |
ثُمَّ لَأَقتُلَنَّ کُلَّ دَابَّةٍ حَرَّمَ اللَّهُ لَحمَهَا حَتَّی لَا یَکُونَ عَلَی وَجهِ الأَرضِ إِلَّا الطَّیِّبُ |
سپس، من هر جنبندهای را که خدا گوشت آن را حرام کرده میکشم تا اینکه در روی زمین غیر از گوشت طیّب چیزی نباشد. |
24 |
وَ أَعرِضُ عَلَی الیَهُودِ وَ النَّصَارَی وَ سَائِرِ المِلَلِ وَ لَأُخَیِّرَنَّهُم بَینَ الإِسلَامِ وَ السَّیفِ فَمَن أَسلَمَ مَنَنتُ عَلَیهِ وَ مَن کَرِهَ الإِسلَامَ أَهرَقَ اللَّهُ دَمَهُ |
من بر یهود و نصارا و سایر ملل اسلام را عرضه میدارم، و آنان را بین اسلام و شمشیر مخیر میگذارم؛پس هر کس اسلام بیاورد، منت بر او میگذارم، و هر کس از اسلام کراهت داشته باشد خدا خون او را خواهد ریخت. |
25 |
وَ لَا یَبقَی رَجُلٌ مِن شِیعَتِنَا إِلَّا أَنزَلَ اللَّهُ إِلَیهِ مَلَکاً یَمسَحُ عَن وَجهِهِ التُّرَابَ وَ یُعَرِّفُهُ أَزوَاجَهُ وَ مَنزِلَتَهُ فِی الجَنَّةِ |
هیچ مردی از شیعیان ما روی زمین باقی نخواهد بود، مگر اینکه خداوند مَلَکی را به سوی او نازل میکند تا خاک را از روی او کنار زند،و همسرانش و مقامش را در بهشت به وی بنمایاند. |
26 |
وَ لَا یَبقَی عَلَی وَجهِ الأَرضِ أَعمَی وَ لَا مُقعَدٌ وَ لَا مُبتَلًی إِلَّا کَشَفَ اللَّهُ عَنهُ بَلَاءَهُ بِنَا أَهلَ البَیتِ |
در روی زمین شخص نابینا و زمینگیر و مبتلائی نخواهد بود مگر اینکه خداوند به وسیلۀ ما اهلبیت بلا را از او برطرف میکند. |
27 |
وَ لَیُنزِلَنَّالبَرَکَةَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الأَرضِ حَتَّی إِنَّ الشَّجَرَةَ لَتُقصَفُ بِمَا یَزِیدُ اللَّهُ فِیهَا مِنَ الثَّمَرَةِ وَ لَتَأکُلُنَّ ثَمَرَةَ الشِّتَاءِ فِی الصَّیفِ وَ ثَمَرَةَ الصَّیفِ فِی الشِّتَاءِ |
و به قدری برکت از آسمان به سوی زمین نازل میشود که شاخه درخت از زیادی میوه میشکند! میوه زمستانی در تابستان و میوه تابستانی در زمستان خورده میشود. |
28 |
وَ ذَلِکَ قَولُهُ عَزَّ وَ جَلَوَلَوأَنَّأَهلَالقُریآمَنُوا وَاتَّقَوا لَفَتَحنا عَلَیهِم بَرَکاتٍ منَ السَّماءِ وَالأَرضِ وَلکِن کَذَّبُوا فَأَخَذناهُم بِما کانُوا یَکسِبُونَ. |
و این است معنای سخن خداوند عزوجل که : «اگر اهل کتاب ایمان میآوردند و تقوا پیشه میکردند، ما به یقین برکاتی از آسمان و زمین برای آنان قرار میدادیم، ولی اینان تکذیب کردند و ما آنان را به واسطۀ آنچه کسب کردند مؤاخذه کردیم.» |
29 |
ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ لَیَهَبُ لِشِیعَتِنَا کَرَامَةً لَا یَخفَی عَلَیهِم شَیءٌ فِی الأَرضِ وَ مَا کَانَ فِیهَا |
سپس خداوند کرامتی را برای شیعیان ما عطا میکند که چیزی در زمین و آنچه در آن هست بر آنان پنهان نخواهد بود. |
30 |
حَتَّی إِنَّ الرَّجُلَ مِنهُم یُرِیدُ أَن یَعلَمَ عِلمَ أَهلِ بَیتِهِ فَیُخبِرَهُم بِعِلمِ مَا یَعمَلُونَ. |
تا اینکه مردی از میان اینها اراده کند که دانشی از اهلبیت خود بداند، آنان را با علم به آنچه انجام میدهند، آگاه میسازد. |
فراز اول بحث(بندهای 1 تا 7)
* تأکید بر این که قبل از شهادت این خطبه خوانده شد.
* رسول الله (صلی الله علیه و آله) به امام حسین (علیه السلام) فرمودند به سرزمین عراق سوق داده خواهی شد که انبیاء و اوصیاء آنجا را ملاقات کرده بودند.
* شهادت امام (علیه السلام) و اصحاب ایشان را مطرح فرمودند در صورتی که درد آهن را احساس نمیکنند و به آیه69 سوره انبیاء استشهاد شد «قُلنا یا نارُ کُونی بَرداً وَ سَلاماً عَلی إِبراهیم».
*پس از شهادتشان به سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله) باز میگردند.
فراز دوم و مقطع دوم بحث(بندهای 8 تا 14)
*ابتدا رجعت ایشان از زمین
*دوم، خروج ایشان همزمان با خروج امیرالمومنین (علیه السلام)، قیام امام زمان (عج) و حیات رسول الله (صلی الله علیه و آله). *سوم، نزول افرادی که قبلاً در زمین حضور نداشتند از ملائک مقرب تا...
*چهارم، برافراشتن پرچم توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) و عرضۀ آن به امام زمان(عج) همراه با شمشیرشان.
فراز سوم و مقطع سوم بحث(بندهای 15تا 24)
*اول جاری شدن چشمههایی(دهن، ماء، لبن) از مسجد کوفه
*دوم تقدیم پرچم رسولالله (ص) توسط امیرالمومنین(ع) به امام حسین(ع) و مبعوث کردن به مشرق و مغرب و نابودی عدوالله و سوزاندن بتان و فتح هند.
*سوم، خروج دانیال و یوشع علیهما السلام به سوی امیرالمومنین (علیه السلام) و تصدیق خداوند و رسول الله (صلی الله علیه و آله)، و حرکت به سمت بصره و کشتن دشمنانشان و رفتن به سوی روم و فتح آنجا.
*چهارم، کشتن حیوانات حرام گوشت.
*پنجم، عرضه دین به یهود و نصاری و سایر ملل و مخیر کردن بین اسلام و کفر و انتقام گرفتن از آنها
فراز و مقطع چهارم(بندهای 25 تا انتها)
از این فراز به بعد دیگر بحث فضای بهشتگونه مطرح است و پس از نابودی کفر و ظلم صورت میگیرد.
*اول، نزول ملائکه جهت خدمت به شیعیان و شناساندن زوج و منزلت ایشان در بهشت.
*دوم، از بین رفتن بیماریها به واسطۀ اهلبیت (علیهم السلام).
*سوم، جاری شدن برکت از آسمان و میوه دادن غیر عادی درختان
*چهارم، کرامت دادن به شیعیان طوری که هیچ چیز از ایشان پنهان نیست و علم ایشان فراوان میشود.