اسم شهرمان میانه است یا میانا ؟

یکسان سازی زبان وهویت ،سیاستی بود که در دوران رضاشاه بنیان گذاشته شد و در دوران پهلوی دوم نیز ادامه یافت.ازبین بردن زبان وهویت اقوام داخل سرزمین ایران دستور العمل حکومت و وزارتخانه های هردو حکومت پهلوی بود.

ممنوعیت صحبت به زبان ترکی در ادارات ومدارس و.....ودرست کردن جک وتحقیر ترکها  وزبان ترکی وتغییر و یا ترجمه ویا تشابه سازی با فارسی اسامی ترکی رودخانه ها وکوه ها و دهات ومناطق وشهرها نیزدر راستای این سیاست قرار داشت.

نمونه های:ماهی آباد(می هاوا)، گرمرود(گرمی چای) ،قافلانکوه (قافلانتی) ، پل دختر(قیز کورپوسی)، قلعه دختر(قیز قالاسی)،اهر(ورزغان)،رضاییه(اورمیه)،شاهین دژ(سایین قالا) وآذرشهر(نوفارقان)ونقده(سولدوز)...........ومیانه(میانا) میباشد.

در رابطه با وجه تسمیه میانه،منابع مختلف نظر به این دارد که اسم قدیمی این شهر مایانا بوده جهت سهولت به مییانا ویا میانا تبدیل شده ودر دوره حمله اعراب به میانج وبعد به میانه تبدیل شده است (البته میانح ومیانه در شکل نوشتاری بوده واهالی غیر فارس آنرا میانا می نامیدند)

به نقل از سایت دانشگاه آزاد میانه: وجه تسمیه نام میانه

درباره وجه تسمیه آن اقوال مختلفی است. آنچه به نظر ما می رسد این نام برگرفته از یک نام کهن از زمان مادهاست. تعدادی از شهرها و آبادیهای زمان مادها بصورتهای مختلف «ماد، مار، مای» بوده است. مانند «مایانا(مییانا)، مایان(نرسیده به تبریز)، مایانج(نزدیک زنجان)، مایان شان(ماه نشان امروزی)، ماراغا، ماراند و مارایاند و مارایانا(همگی مرند)، مایکی(ماکی)، مارد (قیزیل اوزن)، مای(آذربایجان)، مارگیاناد(دریاچه ارومیه) و ...». مییانا (میانه) در اصل مایانا بوده است که ترکیبی از «مای» و «آنا» به معنای «ماد بزرگ» یا «ماد مادر» است. چنانچه در زمان ساسانیان به آذربایجان، مای نیز گفته می شد.
پس برخلاف تصور ما، نام میانه برگرفته از یک نام کهن تاریخی است نه به معنای واسطه بین دو شهر. چراکه تمام شهرها به هر حال بین دو شهر دیگر قرار دارند.

آقای دکتر م-ح-صدیق در تحقیقات زبان شناسی وتاریخی خود چنین اشاره کرده است:

 در کتاب کنیز ملکه مصر که توسط مرحوم ذبیح اله منصوری به فارسی ترجمه شده است و قدمت نگارش آن به هزار سال پیش از میلاد مسیح (ع) برمیگردد راوی داستان که کنیز کلوئوپاترا ملکه مصر بوده است در قسمتی از خاطرات خود چنین بیان میکند که وقتی آنتوان سردار رومی جهت فتح شهر فرهاداسب (تیسفون) بهآذربایجان لشگرکشی میکند پس از شکست در جنگ تیسفون در راه بازگشت به روم قصد اتراق در شهر مایانا ( نام میانهدر این کتاب دقیقا مایانا ثبت شده است ) را داشته که مردم شهر از ورود لشگر شکست خورده سردار روم به این شهرجلوگیری میکنند و این خود سندی است بر قدمت چندین هزار ساله شهر میانه.

شهر میانه را برخی شهر صبا نیز نامیده اند که وجه تسمیه آن نیز به این ترتیب است که در دوره خلافت راشدین سرداری به نام صباح الدین شهر میانه را فتح میکند و در این شهر نیز بر اثر جراحات جنگی جان خود را از دست میدهد اطرافیان صباح الدین به افتخار فتح شهر نام میانه را به صباح تغییر میدهند که به اشتباه، بعضی ها آن را صبا گفته اند و این نام پس از چند سالی اندک، دوباره توسط اهالی میانه به فراموشی سپرده شده و دوباره نام میانه رایج میشود .

مضحک ترین دلیل تسمیه ای که برای نام میانه توسط برخی بیسوادان غافل از تاریخ گفته شده این است که به دلیل اینکه این شهر در بین شهرهای تبریز و زنجان واقع شده آن را میانه نامیده اند و این در حالی است که قدمت شهر میانه ازشهر زنجان بسیار بیشتر میباشد و کتب تاریخی و آثار و ابنیه های شهر میانه قدمت چندین هزار ساله این شهر را اثبات  میکنند

منبع :  کتاب چنلی تئل با مقدمه پروفسور دوزگون(م-ح-صدق)