علی ای همای رحمت با ترجمه آذری و استانبولی(به مناسبت عید غدیرخم)

 

سلام و ادب به پیشنهادیکی از دوستان عزیزدر میانالی داستان شعر معروف عی ای همای رحمت استاد شهریار را حتما شنیده ایدولیکن به مناسبت فرا رسیدن عید غدیر خم ومقام والای امیر المومنین (ع) با ترجمه آذری واستانبولی به حضورتان تقدیم میدارد.  تا كه قبول افتد و كه در نظر آيد    با احترام حسین صفیخانی

 

آیت الله العظمی مرعشی نجفی بارها می فرمودند: شبی توسلی پیدا کردم تا یکی از اولیای خدا را در خواب ببینم . آن شب در عالم خواب , دیدم که در زاویه مسجد کوفه نشسته ام و وجود مبارک مولا امیرالمومنین (علیه السلام) با جمعی حضور دارند .

حضرت فرمودند : شاعران اهل بیت را بیاورید . دیدم چند تن از شاعران عرب را آوردند . فرمودند : شاعران ايراني را نیز بیاورید . آن گاه محتشم و جند تن از شاعران ايراني آمدند. فرمودند : شهریار ما کجاست؟! شهریار آمد . حضرت خطاب به شهریار فرمودند : شعرت را بخوان ! شهریار این شعر را خواند :

علي اي هماي رحمت تو چه آيتي خدا را

که به ماسوا فکندي همه سايه‌ي هما را

دل اگر خداشناسي همه در رخ علي بين

به علي شناختم به خدا قسم خدا را

به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند

چو علي گرفته باشد سر چشمه‌ي بقا را

مگر اي سحاب رحمت تو بباري ارنه دوزخ

به شرار قهر سوزد همه جان ماسوا را

برو اي گداي مسکين در خانه‌ي علي زن

که نگين پادشاهي دهد از کرم گدا را

بجز از علي که گويد به پسر که قاتل من

چو اسير تست اکنون به اسير کن مدارا

بجز از علي که آرد پسري ابوالعجائب

که علم کند به عالم شهداي کربلا را

چو به دوست عهد بندد ز ميان پاکبازان

چو علي که ميتواند که بسر برد وفا را

نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت

متحيرم چه نامم شه ملک لافتي را

بدو چشم خون فشانم هله اي نسيم رحمت

که ز کوي او غباري به من آر توتيا را

به اميد آن که شايد برسد به خاک پايت

چه پيامها سپردم همه سوز دل صبا را

چو تويي قضاي گردان به دعاي مستمندان

که ز جان ما بگردان ره آفت قضا را

چه زنم چوناي هردم ز نواي شوق او دم

که لسان غيب خوشتر بنوازد اين نوا را

«همه شب در اين اميدم که نسيم صبحگاهي

به پيام آشنائي بنوازد و آشنا را»

ز نواي مرغ يا حق بشنو که در دل شب

غم دل به دوست گفتن چه خوشست شهريارا

آیت الله العظمی مرعشی نجفی فرمودند : وقتی شعر شهریار تمام شد از خواب بیدار شدم چون من شهریار را ندیده بودم , فردای آن روز پرسیدم که شهریار شاعر کیست ؟

گفتند : شاعری است که در تبریز زندگی می کند . گفتم از جانب من او را دعوت کنید که به قم نزد من بیاید .

چند روز بعد شهریار آمد . دیدم همان کسی است که من او را در خواب در حضور حضرت امیر (علیه السلام) دیده ام. از او پرسیدم : این شعر «علی ای همای رحمت» را کی ساخته ای ؟ شهریار با حالت تعجب از من سوال کرد که شما از کجا خبر دارید که من این شعر را ساخته ام ؟ چون من نه این شعر را به کسی داده ام و نه درباره آن با کسی صحبت کرده ام .

مرحوم آیت الله العضمی مرعشی نجفی به شهریار می فرمایند : چند شب قبل من خواب دیدم که در مسجد کوفه هستم و حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) تشریف دارند . حضرت , شاعران اهل بیت را احضار فرمودند : ابتدا شاعران عرب آمدند . سپس فرمودند : شاعران فارسی زبان را بگویید بیایند . آنها نیز آمدند . بعد فرمودند شهریار ما کجاست ؟ شهریار را بیاورید ! و شما هم آمدید . آن گاه حضرت فرمودند : شهریار شعرت را بخوان ! و شما شعری که مطلع آن را به یاد دارم خواندید . شهریار فوق العاده منقلب می شود و می گوید : من فلان شب این شعر را ساخته ام و همان طور که قبلا عرض کردم . تا کنون کسی را در جریان سرودن این شعر قرار نداده ام .

آیت الله مرعشی نجفی فرمودند : وقتی شهریار تاریخ و ساعت سرودن شعر را گفت , معلوم شد مقارن ساعتی که شهریار آخرین مصرع شعر خود را تمام کرده , من آن خواب را دیده ام .

ایشان چندین بار به دنبال نقل این خواب فرمودند : یقینا در سرودن این غزل , به شهریار الهام شده که توانسته است چنین غزلی به این مضامین عالی بسراید . البته خودش هم از فرزندان فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است و خوشا به حال شهریار که مورد توجه و عنایت جدش قرار گرفته است .

Maraşlı Ayetullah Necefî ile "Rahmet hümâsı"

Ayetullah Meraşî Necefî defalarca şunu anlatırdı:

Bir gece Allah'ın evliyasından birini görmek niyetiyle tevessülde bulundum. O gece rüya âleminde Kufe mescidinin köşesinde oturduğumu, Emirül müminin Ali'nin mübarek vücudunun da bir toplum içerisinde olduğunu gördüm. O Hazret şöyle buyurdu:

Ehli beyt şairlerini getirin. Bir kaç Arap şairini getirdiklerini gördüm. Buyurdular: İranlı şairleri de getirin: derken Muhteşem ve bir kaç İranlı şairinin geldiğini görüm. Hazret, "Bizim Şehriyarımız nerede?" diye sordu. Bir baktım Şehriyar geldi. Hz. Ali (a.s) Şehriyar'a hitaben buyurdu: Şiirini oku! Şehriyar ise bu şiiri okudu:

Rahmet Hümâsı

رحمت هوماسي

Ali ey rahmet hümâsı, sen ne ayetsin Allah'a!

Ki hümânın gölgesini düşürmüşsün mâ-sivaya

علي اي رحمت هوماسي، سن نه آيتسن آللها؟

كي هومانين کولگه سيني ساليپسان ماسوايا

Gönlüm Allah'ı tanırsan hep Ali'nin bak yüzüne!

Tanıdım Ali'yle Allah’ı yemin olsun Allah'a!

كونلوم آللهي تانيرسان هِي علي نين باخ يوزونه

تانيديم علي ايله آللهي آندولسون آللاها

Ayağının toprağına belki varır umuduyla;

Ne mesajlar ısmarladık acıklı canla sebâya...

آياغينين توپراغينا بلكه چاتار اومودويلا

نه ساواخلار تابشيرديك آجيخلي جانلا صبايا

Ne Allah sanabilirim ne insan diyebilirim,

Şaşarım ne ad vereyim "Lâ feta" mülkünün şâhına?

نه آلله سانابيليرم نه اينسان ديه بيليرم

شاشارام نجه بیر آد قویام لافتى مولكونون شاهينا

Vallahi iki âlemde yokluktan tek iz bulunmaz;

Ali varlık kaynağının kökenini bir tutarsa!

واللهي ايكي عالمده يوخلوقدان تك ايز تاپيلماز

علي وارليق قايناغينين كؤكه نيني بير توتارسا

Şayet ey rahmet bulutu sen yağasın yoksa ateş,

Yakacak bütün canları kahredici yalımıyla!

بلكه اي رحمت بولوتو سن ياغاسان يوخساكي اود

ياخاجاق بوتون جانلاري قهرديجي آلوويلا

Yürü ey miskin dilenci, Ali'nin kapısını döv!

Elaçıklıktan krallık kaşını verir yoksula!

يري اي ميسكين ديلنچي علي نين قاپيسيني چال

ال آچيخليقدان قِرالليخ قاشيني وِرَر يوخسولا

Ali'den başka kim söyler: "Ey oğul! Benim katilim,

Senin esirindir şimdi, yumuşak davransana ona!"

علي دن باشقا كيم سويلر: اي اوغول منيم قاتيليم

سنين اسيريندير ايندي يوموشاق گچين اونونلا

Ali'den başka kim sunar; apacayip bir oğlunu?!

Kerbela şehitlerini alem eylesin cihana...

علي دن باشقا كيم سونار آپ آجاييب بير اوغلونو

كربلا شهيدلريني علم اِيلسين جيهانا

Ney gibi nasıl vurayım; her an onun şevkinden dem?

Gaybin dili daha güzel, değinir bu hoş nevâya!

نِي كيمين نجه وورام هرآن اونون شوقوندان دم؟

قايبين ديلي داها گوزل دَيينير بو خوش نوايا

Bu ümitteyim hep gece ki sabahın esintisi,

Tanıdık bir iletiyle, bu dilenciyi okşaya...

بو اوميدّديَم هر گجه كي صباحين اَسينتيسي

تانيديق بير ايلتييله بو ديلنچي ني اوخشايا

“Yâ hak” kuşun ötüşünde gecenin bağrında dinle:

Arkadaşına dert yanmak, ne hoş bir şey Şehriyar'a!

يا حق قوشون اوخوشوندا گجه نين باغريندا دينله

سيرداشينا درد يانماخ نه خوش زاددير: شهريارا!

Ayetullah Meraşî Necefî (Allah'ı rahmeti onun üzerine olsun) buyurdu:

Şehriyar şiirini bitirince ben uykudan uyandım. Ben o güne kadar Şehriyar'ı görmediğim için ertesi günü Şehriyar'ın kim olduğunu araştırdım. Şehriyar Tebrizli bir şairdir dediler. Benden taraf onu Kum'a davet edin gelsin dedim. Birkaç gün sonra Şehriyar geldi. Bir baktım rüyamda Hz. Emirül müminin'nin huzurunda gördüğüm adamın ta kendisidir. Ona şu "Rahmet Hümâsı" şiirini ne zaman söyledin? diye sordum. Şehriyar hayret içinde, siz nereden benim böyle bir şiir yazdığımı biliyorsunuz? dedi. Zira ben bu şiiri ne birine verdim, ne de onun hakkında biriyle konuşmuşum!

Merhum Ayetullah Maraşlı Necefî şehriyar'a şöyle buyurdu:

Birkaç gece önce ben uykuda Kufe camisinde olduğumu gördüm ve Hz. Emirü mümininn orada teşrifleri vardı. Hz. Ali Ehli Beyt şairlerini çağırdı. İlkönce Arap şairleri geldiler. Daha sonra, söyleyin İranlı şairler gelsinler diye buyurdular. Onlar da geldiler. Sonra, Bizim Şehriyar'ımız nerede? Şehriyar'ı getirin şeklinde buyurdular. Derken sen geldin ve sana, şiirini oku diye buyurdu. Sen ise ilk beytini hatırladığım (Ali ey rahmet hüması, sen ne ayetsin Allah'a?) şiiri okudun. Söz buraya varınca Şehriyar çok derinden etkileniyor ve şöyle diyor:

Falan gece bu şiiri dizdim ve daha önce anlattığım gibi bu şiiri yazmak konusunda kimseyi haberdar etmedim. Ayetullah Maraşî Necefi diyor, Şehriyar şiiri yazdığı tarih ve saati söyleyince anladım ki Şehriyar o şiirin son mısrasını tam bitirdiği anda ben o rüyayı görmüşüm!

Ayetullah Maraşlı hazretleri birkaç kere bu olayı anlattıktan sonra şöyle buyurdular:

Kesinlikle şehriyar bu şiiri söylediği sırada ona ilham edilmiştir de böyle yüce anlamlı bir şiiri dizebilmiştir. Gerçi kendisi de yüce Peygamberimizin soyundandır. Ne mutlu Şehriyar'a ki ceddinin teveccüh ve inayeti ona şamil olmuştur. Evet, bu yüce zatlar, kerem ailesidirler ve bizim hepimiz onların inayetleri sayesinde bulunmaktayız.

Kaynak:

Ayetullah Meraşi Necefî'nin ilahî-ahlakî vasiyetnamesinden seçmeler. S 50–53. Çeviri: Hasan Âlimi Bektaş