ساواش ، تکجه یول دور ! (تورکلر ساواش اهلیدی)

 حاققی یاردان بؤیوک تانری نین آدیلا

  (قایناق : "آفتاب آذربایجان" درگی سی ، 44-اونجو سایی، میرزآغا گولشچی)

سایین اوخوجولارا سلاملار

یقین سیزده عنوانداکی "ساواش" کلمه سینی گؤرجک فیکیرینیزده "War  "، "حرب"، "جنگ" و باشقا بئله سؤزلر گلیر، آنجاق من "ساواش"-ی تام اؤز آنلامیندا دوشونرک، دونیا اوزره، بوتون آیاقلانمیش حاقلاری گئری آلماق اوچون یالنیز ساواشی دوز یول بیلیرم.

منی تئز یارغیلامایین، بو یازینی سونونادک اوخویون لوطفاً، امینم کی سونرا سیزده منیم کیمی دوشونه جکسینیز.

تورک کولتوروایله ایلک گونلر تانیش اولدوغوم زامان، بو کولتورده اولان ایکی اؤزللیک داها آرتیق ماراغیمی چکیردی. بو ایکی اؤزللیک آنا کولتوروموزون اومانیسم همده ناتورالیسم-ی دیر. منجه تورک کولتورو بو ایکی تمل اوسته یارانیب. نه قدر اؤنجه تانیش اولدوغوم کولتورلر بو ایکی ائلمنتدن یوخسول ایدیسه، تورک کولتورونده دانیشیلان قونولاربو ایکی اؤزللیکدن دولو اولدوغو منیم اوچون چوخ ایسته کلی – ماراقلی اولموشدور.

رسمی اولاراق تانیش اولدوغوم فارس کولتورو، اساسن یالنیز ذهن و تصور سینیرلارینا سیغان آتمسفرده یارانار. قطب، پیر مغان، خرابات، شاهد، ساغر، می، عنبر، تصوف، عرفان و... دانیشدیغیمیز آتمسفرده تمل روللارا صاحیبدیرلر.

 تام ترسینه، تورک کولتورونده یارانان آتمسفرده، تمل روللار چای، شالالا(آبشار)، داغ، چیچک، جئیران، مارال و هابئله بونلارا اوخشار ائلمنتلره عاییدیر. بئله جه دوغال(طبیعت) آتمسفری دانیشیلان قونولارا، دوغانین اؤزو قدر، آنلاشماغا ، دویولماغا(حیس ائتمه یه) راحات دیر.

ایچ دویغولاری سؤیله مک اوچون، دوغانین نئجه اینجه و گؤزل قوللانماسی، دئدیگیمیز آتمسفری یاشادیر. اؤرنک اولاراق، اسکی ادبییاتیمیزین آدلیم شعرلری، ماهنی لاری بئله  بیر آتمسفرده یاشانیر: "ساچین اوجون هؤرمزلر..."، "بو داغدا جئیران گزر..."، "اوجا داغلار باشیندا جئیران بالالار..."، "کوچه لره سو سپمیشم..." و ...

بئله بیر دوروم بو گونه جن داوام ائدیر. نئجه کی چاغداش (معاصر) یازیلی ادبییاتیمیزین اونودولماز اثری، بؤیوک شهریارین "حیدر بابایا سلام" منظومه سی ده بیر داغا یؤنه لیک یارانیب. دوغا اجزاسی نین آنا دیلیمیزده اولان آدلاری دا، دوغانین آتا-بابالاریمیز آراسیندا اولان بویوک دَیَرینی بیزلره تانیتدیریر. قونونون بو بؤلومونده، ان بویوک اؤرنک "ساوالان" داغی نین آدیدیر... .

آنا دیلیمیزده کی سؤزجوکلر(کلمه لر)  چوخ اینجه و درین یارانیب. تأسوفله، دیلیمیزده اولان بعضی سؤزجوکلر فارسجا یاخود باشقا دیللرده، معادل کلمه لرین کؤلگه سی آلتیندا قالمالارینا گؤره، دقیق آنلاملارین الدن وئریرلر. بئله یانلیشلیقلارین اوز وئریلمه مه سی سایین چئویرمن لریمیزین (مترجم لریمیزین) آرتیق دیققتینی ایسته ییر. آنجاق "ساواش" کلمه سی بو کلمه لردن بیری دیر. منجه ساواش کلمه سی، آتا-بابالاریمیزین، اینسانا نه قدر درین – حؤرمتلی باخیشلارینی ان گؤزل شکیلده گؤسترمکده دیر.

منجه بیزلراوچون "ساواش" تکجه یول دور!

آنا دیلیمیزده "ساو" کلمه سی عربجه اولان، فارسجادا عین شکیلده ایشله نن "حق (حاق)" کلمه سی دئمک دیر. آذربایجان تورکجه سینده ایسه ساو کلمه سی ایله دوغولان کلمه لر چوخ وار. ان یاخین اؤرنک "ساواش" ایله "ساوالان" کلمه لری دیر.

"ساواش" دئدیگیمیز کلمه، اصلینده "ساواچ (ساو+آچ)" دئمک دیر. دیلیمیزین داها آرتیق ایستکلی اینجه لیگی بو کلمه ایچینده یاتیب! بو کلمه ساو کلمه سینی "آچماق" فعلی ایله قوللانیلماسی دیر. آچماق، اصلینده "آچیقلاماق" کؤکوندن گلیبدیر بورادا.

بئله لیکله ساواش کلمه سی "ساو"-ی "آچیقلاماق" یوخسا "حاققی شرح ائتمک" آنلامیندادیر.

تام بو علته گؤره ده، ساواشی، حاققی گئری آلماق اوچون تکجه یول دوشونورم. منجه هر یئرده قالمیش ساوی، ساده جه "آچیقلاماق"ایله گئری آلماق اولور. ساوی آچیقلاماق اوچون ایسه هئچ بیر قورشونلو- قورشونسوز سیلاح قوللانیلماسی لازیم اولمادیغی تام بللی دیر و حاققیمیزی شرح ائتمک اوچون بیرآز بیلگی، بیرچیمدیک دوشونجه، بیر قلم، بیر پارچا کاغیذ یئترلی دیر. بو آچیقلاما چئشیدلی شکیللرده اؤزون گؤستره بیلیر. ایسترسه ساتیرا(طنز) یازی قالیبینده، ایسترسه ده شعر، اؤیکو، ناغیل و ... قالیبینده.

دئدیگیم کیمی بو کلمه (ساواش) باشقا دیللرده اولان "سیلاحلی یوخسا سیلاحسیز دؤیوشلر" یئرینه ایشلندیگینه گؤره اؤز دقیق آنلامینی الدن وئریبدیر. بورادا سایین چئویرمن لریمیزه ده بیر بالاجا اؤنریم وار. لوطفاً بوندان بری "War"، "حرب"، "جنگ" و بئله کلمه لری آنا دیلیمیزه چئویرنده "ساواش" یئرینه "دؤیوش" کلمه سینی قوللانین.

سؤز بورایا چاتاندا، اینسان، آتا-بابالاریمیزین دوغاایله نه قدر سیخ-سیجاق، همده حؤرمتلی باغلانتیلارینی "ساوالان" کلمه سینده تاپیب، بئله بیر درین–اینجه دوشونجه نین قارشیسیندا باش اَیمک ایسته ییر. دیققتینیز اولسا، ساوالان داغی یوردوموزدا ان یوکسه ک داغ اولاراق، تام حاقلارین دوغرو صاحیبی اولان "تانری"-یا هامیمیزدان یاخین دیر!! بئله بیر دوشونجه ایله، بو داغ "ساوالان (ساو+آلان)" آدلانیب، نه ده گؤزل آدلانیب! آما نه حاییف کی بئله بیر گؤزل آد، نقشه لر اوسته "سبلان" کیمی تام آنلامسیز سؤزایله گؤستریلیر ...

نه ایسه ! بلکه سیزده منیم کیمی بو یازیلاری اوخویاندان بری بیز تورکلرین "ساواش" اهلی اولماغیمیزی، دوغرو بیله جکسینیز!