جهل و نادانی. در حدیث اهل بیت ع

 

حدیث (1) امام علی علیه السلام :

أَعظَمُ المَصائِبِ الجَهلُ؛

بزرگ ترین مصیبت ها، نادانی است.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم،ص73

حدیث (2) امام علی علیه السلام :

لا یَزکو مَعَ الجَهلِ مَذهَبٌ؛

هیچ آیینی، با نادانی رُشد نمی کند.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم،ص74

حدیث (3) امام علی علیه السلام :

کَم مِن عَزیزٍ أَذَلَّهُ جَهلُهُ؛

چه بسیار عزیزی که، نادانی اش او را خوار ساخت.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم،ص76

حدیث (4) امام علی علیه السلام :

اَلعَقلُ یَهدی و َیُنجی، و َالجَهلُ یُغوی وَ یُردی؛

عقل راهنمایی می  کند و نجات می  دهد و نادانی گمراه می  کند و نابود می  گرداند.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم،ص51

حدیث (5) امام علی علیه السلام :

اَلجَهلُ أَصلُ کُلِّ شَرٍّ؛

نادانی ریشه همه بدیهاست.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم،ص73

حدیث (6) امام علی علیه السلام :

اَلعِلمُ قاتِلُ الجَهلِ؛

دانش، نابود کننده نادانی است.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم،ص44

حدیث (7) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

إِنَّ الجاهِلَ مَن عَصَی اللّه  وَإِن کانَ جَمیلَ المَنظَرِ عَظیمَ الخَطَرِ؛

نادان کسی است که نافرمانی خدا کند، اگر چه زیبا چهره و دارای موقعیتی بزرگ باشد.

اعلام الدین فی صفات المؤنین،ص169

حدیث (8) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

قَلبٌ لَیسَ فیهِ شَی ءٌ مِنَ الحِکمَةِ کَبَیتٍ خَرِبٍ فَتَعَلَّموا وَعَلِّموا وَتَفَقَّهوا وَلا تَموتوا جُهّالاً فَإِنَّ اللّه  لایَعذِرُ عَلَی الجَهلِ؛

دلی که در آن حکمت نیست، مانند خانه ویران است، پس بیاموزید و تعلیم دهید، بفهمید و نادان نمیرید. براستی که خداوند، بهانه ای را برای نادانی نمی پذیرد.

نهج الفصاحه ص600

حدیث (9) امام صادق علیه السلام :

إِنَّ اللّه  لَم یَخُذ عَلَی الجُهّالِ عَهدا بِطَلَبِ العِلمِ حَتّی أَخَذَ عَلَی العُلَماءِ عَهدا بِبَذلِ العِلمِ لِلجُّهالِ، لأَنَّ العِلمَ کانَ قَبلَ الجَهلِ؛

خداوند از نادانان پیمان نگرفته که دانش بیاموزند، تا آنکه از عالمان پیمان گرفته که به نادانان بیاموزند، زیرا دانش، پیش از نادانی بود.

 کافی(ط-الاسلامیه) ج1 ، ص 41

حدیث (10) امام علی علیه السلام :

اَلجَهلُ مُمیتُ الحیاءِ وَ مُخَلِّدُ الشَّقاءِ؛

نـادانی، مایـه مرگ زندگان و دوام بدبختی است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 75

حدیث (11) امام علی علیه السلام :

زکوةُ العَقلِ احتِمالُ الجُهّالِ؛
زکات عقل تحمّل نادانان است.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ص 56

حدیث (12) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

خَیرُ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ العِلمِ وَشَرُّ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهلِ ؛
خیر دنیا و آخرت با دانش است و شرّ دنیا و آخرت با نادانی.

نهج الفصاحه ص466

حدیث (13) امام علی علیه السلام :

مَن کَثُرَ مِزاحُهُ استُجهِلَ؛
هر کس زیاد شوخی کند، نادان شمرده می شود.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و درر الکلم ج5، ص183، ح7883

حدیث (14) امام کاظم علیه ‏السلام :

إِنَّ الزَّرعَ یَنبُتُ فِی السَّهلِ وَلایَنبُتُ فِی الصَّفا فَکَذلِکَ الحِکمَةُ تَعمُرُ فی قَلبِ المُتَواضِعِ وَلا تَعمُرُ فی قَلبِ المُتَکَبِّرِ الجَبّارِ، لأِنَّ اللّه  جَعَلَ التَّواضُعَ آلَةَ العَقلِ وَجَعَلَ التَّکَبُّرَ مِن آلَةِ الجَهلِ؛
زراعت در زمین هموار می روید، نه بر سنگ سخت و چنین است که حکمت، در دل های متواضع جای می گیرد نه در دل های متکبر. خداوند متعال، تواضع را وسیله عقل و تکبر را وسیله جهل قرار داده است.

تحف العقول، ص 396

حدیث (15) امام علی علیه السلام :

اَلصِّدقُ عِزٌّ وَالجَهلُ ذُلٌّ؛

راستی عزّت است و نادانی ذلّت.

تحف العقول، ص 356

حدیث (16) امام علی علیه السلام :

لا تَرَی الجاهِلَ اِلّا مُفرِطاً اَو مُفَرِّطاً؛

همیشه جاهل یا افراط گر و تجاوزکار و یا کندرو و تفریط کننده است.

منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه ج1 ص 194

حدیث (17) امام علی علیه السلام :

لا غِنَی کالعَقلِ، و لا فَقرَ کالجَهلِ، و لا میراثَ کالاَدَب و لا ظَهیرَ کالمُشاوَرَه؛

هیچ ثروتی چون عقل و هیچ فقری چون جهل و هیچ میراثی چون ادب و هیچ پشتیبانی چون مشورت نخواهد بود.

وسایل الشیعه ج12 ص40-نهج البلاغه(للصبحی صالح)ص478

حدیث (18) امام علی علیه السلام :

رُبِّ عالِمٍ قَد قَتَلَهُ جَهلُهُ ، وَ عِلمُهُ مَعَهُ لا ینفَعُهُ؛

چه بسیارند دانشمندانی که جهلشان آنها را کشته در حالی که علمشان با آنهاست، اما به حالشان سودی نمی دهد.

نهج البلاغه(للصبحی صالح)ص852ح485

حدیث (19) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

لا فقرَ اَشدُّ مِنَ الجَهلِ ، لا مالَ اَعودُ مِن العَقلِ؛

هیچ تهیدستی سخت تر از نادانی و هیچ مالی سودمندتر از عقل نیست.

من لایحضره الفقیه ج4 ص372-اصول کافی(ط دارالحدیث)، ج1، ص58

حدیث (20) امام علی علیه‏السلام :

اَلجَهلُ مُمیتُ الحیاءِ وَ مُخَلِّدُ الشَّقاءِ؛

نـادانی، مایـه مرگ زندگان و دوام بدبختی است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص75

حدیث (21) پیامبر صلی‏لله‏ علیه ‏و ‏آله :

اَلعِلمُ رَأسُ الخَیرِ کُلِّهِ، وَ الجَهلُ رَأسُ الشَّرِّ کُلِّهِ ؛

دانایی سرآمد همه خوبی‏ها و نادانی سرآمد همه بدی‏هاست.

بحارالأنوار(ط-بیروت)، ج74، ص 175

حدیث (22) امام علی علیه‏ السلام :

اَلعِلمُ اَصلُ کُلِّ خَیرٍ، اَلجَهلُ اَصلُ کُلِّ شَرٍّ؛

دانایی، ریشه همه خوبی‏ها و نادانی ریشه همه بدی‏هاست.

شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم،ج1،ح 818 و 819

حدیث (23) پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله :

ثَلاثٌ مَن لَم تَکُن فیهِ فَلَیسَ مِنّی وَ لا مِنَ اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ. قیلَ: یا رَسولَ اللّه‏ِ، وَ ما هُنَّ؟ قالَ: حِلمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهلَ الجاهِلِ وَ حُسنُ خُلقٍ یَعیشُ بِهِ فِی النّاسِ وَ وَرَعٌ یَحجُزُهُ عَن مَعاصِی اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ؛

سه چیز است که هر کس نداشته باشد نه از من است و نه از خدای عزّوجلّ. عرض شد: ای رسول خدا! آنها کدامند؟ فرمودند: بردباری که به وسیله آن جهالت نادان را دفع کند، اخلاق خوش که با آن در میان مردم زندگی کند و پارسایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد.

خصال،ج1، ص 146

حدیث (24) امام صادق علیه السلام:

لا تُشـاوِر اَحمَق وَ لا تَستَعِنَّ بَکَذّابٍ وَ لا تَثق بِمَوَدَهِ مُلُوک؛

با احمق مشورت نکن و از دروغگو یاری مجو و به دوستی زمامداران اعتماد مکن.

بحار الانوار (ط-بیروت)،ج 75،ص230

حدیث(25) امام علی علیه السلام:

مِنَ الخُرقِ المعاجَلَةُ قَبلَ الإمکانِ و الاَناةٌ بعدَ الفُرصةِ؛

شتاب کردن در کاری پیش از بدست آوردن توانایی و سستی کردن بعد از به دست آوردن فرصت از نادانی است.

وسایل شیعه ج14 ، ص84

حدیث(26) امام علی علیه السلام:

الجاهِلُ لا یَرتَدِعُ، وبالمَواعِظِ لا یَنتَفِعُ؛

نادان باز نمی ایستد (هیچ نهی و بازداشتی در او اثر نمی کند) و پند و اندرزها سودش نمی دهد.

شرح آقا جمال خوانساری بر دررالحم و غررالکلم ج2 ،ص 35

حدیث(27) امام علی علیه السلام:

رأسُ الجَهلِ مُعاداةُ النّاسِ.

سرآغاز نادانی، دشمنی با مردم است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ، ج4 ،ص51