کلمه مس در قرآن و احادیث چند بار آمده است، از حیث علمی نیز تحقیقات جدید و طب سنتی مطالبی را ثابت کرده است.
خاصیت: ضدالتهاب و تورم ها، ضروری برای تولید گلبول های قرمز است. جلوگیری از گشادگی سیاهرگها ( واریس ) و سبب استحکام شریان ها و مویرگها است. نقش عامل جلوگیری از خطر بیماری قلبی دارد.
جلوگیری ازفاکتورهای افزایش کلسترول خون می کند. با تنظیم سوخت و ساز گلوکز به کنترل دیابت کمک می کند و قبل از قطع خونریزی ماهانه مفید است. از عملکرد سیستم ایمنی حفاظت می کند. در تولید عناصر شیمیایی عصبی و مغز مؤثر است است. در بیماری هیستری کمبود مس و در جنون جوانی افزایش آن معمولا هست در فرآیند تنفسی با تولید آنزیم مورد نیاز دخالت می کند.
مس را تنها در بیماری ویلسون (افزایش مس، رسوب آن در کبد) نباید مصرف کرد.
میزان و مکانیسم:
مس بدن فرد بالغ 100-75 میلی گرم و در همه بافت های بدن بیشتر در کبد و کلیه وقلب و مغز استخوان هست. جذب آن از روده و ذخیره آن در کبد است و خروج آن از صفرا است.
مس ماده کم در نیاز بدن ولی پراهمیت در استحکام و قابلیت انعطاف بافت ها مثل کلاژن و ساختن الاستین و پیوند این بافت است.
سبب کمک به خروج کلسیم، زمانی که باروی ترکیب می شودو جایگزین مکمل آن روی به نسبت یک میلی گرم مس و ده میلی گرم روی است.
فایبرها در غذا (مثل سبزیجات) در جذب مس تداخل می کنند. قرص های جلوگیری از حاملگی جذب آن را می افزاید مصرف زیاد ویتامین ث جذب مس را می کاهد.
مصرف روزانه مس:
از 6-12 ماهگی 1 – 7/0 میلی گرم ،
1-3 ساله 5/1 - 1
4- 6 ساله 5/1- 2
بالغ 2 – 3 میلی گرم است
غداهای مس دار:
زردآلو ، تخمه ها، مغز گردو (با پنیر)، قند، لوبیا، قارچ، جو، جوانه گندم
علائم کمبود:
سوخت و ساز غیر عادی کلسترول، نقص در تنظیم قلب، لکه های سفید با رنگ ناخن و پوست، آسیب رگها، نا کارآیی استخوان و کم خونی
از دیدگاه ها بو علی سینا، مس دو نوع قبرصی سرخ مایل به زرد و از همه بهتر است. و دیگر مس سرخرنگ است که انواع روشن و سیاه و طالیقون (سوخته تند و نیزو گیرنده است) مس شسته بهترین درمان زخم و ناشسته اس نیز همین خاصیت را دارد.
مزاج آن گرم و خشک است. گویند اگر موی را با موچین مسی طالیقون بچینند نمی روید که صحیح نیست.
مصرف آن (موضعی و خوراکی) موی را سیاه می کند .گوشت زائد را می خورد و از گسترش عفونت ها و غده ها جلوگیری می کند. و با عسل از سفتی آنها می کاهد با عسل زرد آب را بیرون می ریزد. اگر به کام برسد قی را تحریک می کند یک مثقال و نیم شربت آبکی به آن اسهال بدون آزار می آورد.
ظروف مسی را نباید با خوراکی های زیاد شور و تلخ، ترش و شیرین و روغنی و گوشت بسیار نگهداشت و زنگار آن ضرر دارد ولی قلع اندود آن ضرر ندارد و بهترین جایگزین همراه دیزی های سنگین بجای آلومینیوم است زیرا آلومینیوم اثرات استخوانی و خونی و مغزی بدی دارد.
چون مس در قدرت انتقال حرارت از بهترین فلزات بعد از طلا است در صرفه جویی انرژی و پخت سریع مفید میباشد.
با این حال در نگهداری و استفاده ی این ظروف باید نکاتی را رعایت کرد، ظروف مسی زود اکسید می شوند و ترکیب پذیری بالایی با مواد غذایی دارند. به این ترتیب می توانند باعث مسمومیت شما شوند. به همین دلیل در ظروف مسی از پوشش هایی از جنس قلع، نیکل، استیل و لعابی استفاده می شود تا میزان ورود مس به غذا کاهش پیدا کند. از سوی دیگر، پخت و پز مواد اسیدی و قلیایی در ظروف مسی یا نگهداری این مواد در چنین ظروفی باعث تخریب غذا می شود.
در هر صورت ظروف مسی نه تنها به خاطر گران قیمت بودنشان نیازمند نگهداری بهتر هستند، بلکه به دلیل حساسیت عنصر مس هم باید چهارچشمی مراقب قابلمه های مسی تان باشید. بنابراین این توصیه ها را یاد بگیرید و به کار ببندید:
1ـ اگر می خواهید لکه ای از روی ظرف مسی پاک کنید، روی آن یک برش پیاز بمالید تا راحت تمیز شود.
2ـ در ظروف مسی غذاهای اسیدی و ترش نپزید چون لایه داخلی ظرف را از بین می برند و باعث ورود بیش از اندازه مس به غذای شما می شود.
3ـ مراقب باشید که در حین استفاده یا شستشو لایه پوششی محافظ از بین نرود.
4ـ در ظروفی که لایه پوششی آنها از بین رفته نباید پخت و پز کرد در این صورت دچار مسمومیت مس می شوید که علایم آن تهوع، استفراغ و اسهال است. همچنین مس اضافی در کبد ذخیره شده و باعث از کار افتادن کبد می شود.
5ـ ظروف مسی را هرگز نباید در ماشین ظرفشویی قرار داد و باید آنها را بعد از شستن بلافاصله خشک کرد.
6ـ برای پاک کردن قسمت های بسیار کثیف ظروف مسی و براق کردن آنها نصف یک لیمو ترش را در نمک فرو ببرید و روی قسمت مورد نظر بمالید. مخلوط سرکه و نمک هم مفید است. کافی است وسیله را به همراه یک قاشق غذاخوری نمک، یک فنجان سرکه سفید و مقداری آب به مدت چند ساعت در ظرفی بجوشانید. سپس آن را با محلول صابون و آب داغ بشویید و در نهایت آب بکشید و خشک کنید. شیوه دیگر این است که یک قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان سرکه سفید حل کنید و به آن آرد بیفزایید تا حالتی خمیری بیابد. خمیر را روی سطوح ظرف بمالید و پانزده دقیقه تا یک ساعت آن را کنار بگذارید سپس با آب گرم ظرف مسی را بشویید و با پارچه نرم و تمیز آن را خشک تا براق شود.
7ـ برای شستشوی ظروف مسی از آب گرم و اسکاچ های نایلونی استفاده کنید. اما از استفاده از شوینده های با قدرت سایندگی بالا خودداری کنید.
8ـ به جز لیمو و نمک، برای از بردن لکه های روی ظرف و حفظ درخشندگی آنها می توان از پولیش مس استفاده کرد.
9ـ اگر می خواهید ظروف مسی شما زنگ نزند قلم مو را در آب پیاز فرو کرده و آن را روی ظروف مسی بمالید.
10-اگر لایه ی پوششی مس از بین رفت، با مراجعه به فروشگاهی که از آن خرید کرده اید، بخواهید که دوباره ظرف مسی شما را پوشش دهد.