دیلیمیزین یارالاری؛ آلینما سؤزلر، فارسجا قیرامئرین تأثیری، مئعیار دیلیمیزین چیچکله نمه سینه اویغون شراییطین اولماماسی

اولو تانری‏نین آدی‏ایله

گونوموزده بیرسیرا ندنلر اوزه‏ره دیلیمیزین داها سورعتلی گلیشمه‏سی اوغروندا مانع‏لر تؤره‏نیلمیش‏دیر! [...] مسئله‏یه اؤته یاندان یاناشدیغیمیزدا بو مانع‏لرین بیرباشینین سیاستدن سو ایچمه‏سی ده نظره گلیر!!

آنادیلینه اؤنم وئرن هربیر یازار، اؤیره‏نجی، درگیلریمیز و قزئتلریمیز بیر شئی یازماق ایسته‏دیکلرینده بو مسئله‏یه [...] وظیفه کیمی یاناشیرلار. آرتیق تورکجه‏میزده دوزگون یازیب اوخوماق باجارمایان وطنداشلاریمیز بیله بو وظیفه‏نی اؤده‏مه‏یه ماراق گؤسته‏ریرلر. بیزیم ایمکانلاریمیزین آز اولدوغو حالدا بیله دیلیمیز اوغروندا بؤیوک آددیملار آتمالیییق.

چئوره‏میزه باخدیغیمیزدا بیر چوخ شاعیرلرله یازارلاری و اونلارین تورکجه‏میزده یاراتدیغی اثرلرینی گؤروروک آنجاق بو دوروم بیریاندان بیزی سئویندیریرسه اؤته یاندان قورخولو یؤنوده وار! او دا مکتب‏سیز بیردیلده یازیب یاراتماغین اؤنوموزه چیخان حدسیز- حئسابسیز یازی یانلیشلیقلاری‏دیر. بو دا طبیعی‏دیر. بیز دیل یول‏لارینین بیرینجی منزیلینی آشمادان اؤنجه اورتا منزیله کئچمیشیک! دولاییسییلا «نجور گلدی یاز گئتسین» بیر یازی اوسلوبو اورتایا چیخیر!!

کیمی‏لری خالق دیلینده ایشله‏کی آز اولان سؤزجوکلری قوللانماقلا حال ائله‏ییر!! کیمی‏لری ایستانبول تورکجه‏سیندن سؤزوجوکلرینی آلیب فارسجانین قیرامئری اساسیندا یازیر! کیمی‏لری‏ایسه اؤز کندلرینین لهجه‏سینی دونیایا یایماق ایسته‏ییر!

کسکین بو دیل آلینما سؤزلردن تمیزلنمه‏لی، دوزگون قیرامئری اساسیندا یازیلمالی‏دیر. بو دوروما دا ایلکین شرط مئعیار دیلین گئرچکله‏شمه‏سی‏دیر. مئعیار دیل، یازی‏لاریمیزی لهجه‏لره ساری یؤنه‏لمکدن اوزاقلاشدیریر. دیلین بوتون جنبه‏لرینی ائتکیله‏ییر. آلینما سؤزلرین یئرینی یئنی سؤزلرله ده‏ییشمه‏یه اویغون شراییط یارادیر. دیلده اولان هربیر یئنیلییی قایدالار چرچیوه‎سینده گلیشدیریر.

دیلیمیزی یایماق اوچون اؤنه‏ملی آراج‏لاردان بیری ده اینتئرنئت‏دیر. بو مجازی دونیانین یاراتدیغی ایمکانلارینا گلدیکده یئنه ده موثبت و منفی یؤنلرینی گؤزدن کئیچیرمه‏لیییک. بیر چوخ مئدیالاردا گئده بیلمه‏ین یازیلاریمیز اینتئرنئتده یاییلدی. اینتئرنئت دیل یاساقلیغینین آجیسینی آزالتدی. بعضی‏لرینه گؤره اؤلوم حالینا گلیب چیخان دیلیمیزی یئنیدن جانلاندیردی. منفی یؤنو ایسه اونون نظارتسیز اولماسی و اوردا هر یازینین گورول-گوپباز کئچمه‏سی‏دیر!. بو دا بیزی همن شفاهی دانیشیقلاریمیزا گتیریب چیخارا بیلر. اینتئرنئتده باجاریقلی و تجروبه‏لی یازارلار بیله تله‏سیب اولدوقجا یازیلارینی گؤزدن کئچیرمیرلر. بو مجازی دونیا دا بول – بول گئدن ایملا و قیرامئر یانلیشلیقلاری دا دیلیمیزه ساغالماز ضربه‏لر وورا بیلر.

بو آرادا اوستان کاناللارینین آپاریجی‏لاری و آیری آیری مسئول‏لارین چیخیشلاری هابئله یئرلی مئدیالاردا گئدن وئرلیشلرین دانیشیق طرزلری ده اؤنه‏ملی رول اویناییر. بیلمیرم، بو اوستان کانالیندا گئدن قارماقاریشیق دیلی ده سیاسی مانع‏لرله توجیه ائدک یوخسا آپاریجی‏لارین ساوادسیزلیقلارینی قابارداق! اوستان کانالیندا بوتون جومله فارسجا یالنیز جومله‏نین سونوندا گئدن تورکجه فعلی اولان دانیشیقلار چوخ گؤرموشوک! آرا- سیرا گئدن بعضی اصیل تورکجه سؤزجوکلر آپاریجی‏لارین دوزگون دانیشماق ایسته‏مک مئییل‏لرینی گؤستریر. دئمک سیاسی تاپشیریق‏لار چرچیوه‏سینده بیله بعضی سؤزجوکلر گئده بیلیر آنجاق دوزگون قیرامئری اساسیندا و اؤز یئرینده قوللانیلمیر. بو ایسه آپاریجی‏نین باشی سویوقلوغوندان ایره‏لی گله بیلر. بونو آرادان قالدیرماغا دا بیزیم الیمیزدن گلن تکجه ایش اونلارین گولونج ایفاده‏لری قوللانماقلارینی یایماق و اونلاری اوتاندیرماق‏دیر!!

یئرلی تئلویزیون کانال‏لاریمیزدا وئرلیشلرین باشلیغیندان باشقا تورکجه یازی گؤرمورک. بو دا مسئله‏نی حل ائتمک یئرینه اونو کؤکوندن سیلمک دئمک‏دیر. بو کانال‏لاردا تورکجه یازیلماق یاساقلیغی هابئله یئنی کشف اولموش گولونج تورک دیلینده دانیشیقلاری مئعیار دیلین یارانماسینا مانع یارادان مسئله‏لردن بیری اولابیلر.

داها بیر گؤزه چارپان مسئله دیلیمیزه یاد سؤزجوک‏لرله ایصطیلاح‏لارین آخیمی‏دیر. بیز دیلیمیزی قیرامئر باخیمیندان تمیزله‏مه‏لیییک آنجاق بو شیددتده آلینما سؤزلرین دیلیمیزه گیرمه‏سی ده قبول اولونمازدیر. نه یاخشی کی دیلیمیزین یئنی سؤزجوکلریارتماغا یوخاری قابیلییتی وار. بو مسئله‏نین حل اولماسیندا آیدین‏لاریمیزین و دیلچی عالیملریمیزین ایره‏لی سورودویو اؤنه‏ریلری ده گؤزدن کئچیرمک لازیم‏دیر.

جیلخا تورکجه سؤزجوکلری قوللانماغا آشیری دویغویلا یاناشماماق شرطی ایله قوجاغیمیزی دیلیمیزه گلن هر یاد سؤزجوکلره ده آچمامالیییق. بیز بو دیلی آلینما سؤزلردن تمیزله‏مه‏لیییک آنجاق گونوموزون شراییطینی نظرده آلاراق منطیق و عاغیل ایله بو مسئله‏یه یاناشماق گره‏کیر.

[...]

دیل قونوسوندا هرندن یازیرساق یئنه سؤزوموزن سونو آنا دیلیمیزده مدرسه‏سیزاولماغیمیزا گلیب چیخیر. یئنی تحصیل ایلین باشلانماسی ایله «بیزیم» ده آجی‏لاریمیز یئنیله‏شیر. «بیزیم» دئدیییم بلکه بعضی‏لره عجیب گله بیلر آنجاق آنادیلین وورغونلاری نه دئدیییمی باشا دوشورلر! شخصی مشغله‏لریمیز تام گئجه گوندوزوموزو الیمیزدن آلدیغی حالدا یئنه ده دیلیمیز اوغروندا چالیشماق بیزی مست ائدیب آجی‏لاریمیزی اونوتدورور ...!