دیل ساوادسیزلیغین اؤن نشانه سی؛ باکی دیلی، اؤزتورکوموز...!

اولو تانری نین آدی ایله

بیر یئرده بئله بیر جومله اوخودوم... «یونئسکو سازمانینین اعلامینا گؤره آنا دیلینده یازیب اوخویا بیلمه ین لر ساوادسیزدیرلار...!»

بو سایتدا دفعه لرجه معیار دیل حاققیندا مطلبلر یازیلمیش تارتیشمالار آپاریلمیش دیر. بو قونو دیل حاققیندا مبتدی معلوماتی اولان هر اینسانا تانیش دیر آنجاق بو قونونون اهمیتینی نظرده آلاراق هابئله چوخداندیر بیر شئی یازمیرام دئیه(!) بو مطلبی یوللادیم!

هر شیدن اؤنجه آذربایجانیمیزدا عموم خالقین دیل ساوادسیزلیغینین طبیعی مسئله اولماسینی وورغولاییرام. بو ساوادسیزلیق یوکونون، اؤز دیل لرینده مدرسه سیز اولان بوتون میللت لرین چیینینده داشینیلماسی چوخدا گؤزله نیلمیز مسئله دئییل! بو مسئله بعضی یوردداشلاریمیزین طرفیندن، اؤزلری فرقینده اولمایان بیرسیرا یانلیش جومله لر دئمک لرینه سبب اولور. بو دا اونلارین سوچو دئییل مجبورا ساوادسیز قالمالارینین سوچودور!

همن یانلیش جومله لردن بیری بعضی شخص لرین «سن باکی دیلینده یازیب-دانیشیرسان، من اؤز تورکوزموزده یازیب دانیشیرام» دئمکلری دیر. بو یا بنزه ری سؤزلری هر کیمسه دن ائشیتسه نیز او شخصین دیل قونوسوندا ساواداسیز اولماسینا شک ائتمه یین! [عینی حالدا اونا حاق وئرین!]

بیلدییینیز کیمی هر دیلین اؤزونه مخصوص معیار دیلی وار. بو معیار دیل بعضن، بیر دیلده دانیشان میللتین خاص شهرینین لهجه سی، بعضن چوخ جمعیتلی شهری نین لهجه سی دیر و یا باشقا سیاسی –اقتصادی و... سبب لر اوزه ره معیار دیل لری فورمالاشمیشدیر.

میثال اولاراق فارسجانین معیار دیلی تئهران لهجه سیندن، تورکییه نین معیار دیلی ایسه ایستانبول لهجه سیندن آلینمادیر.

بو آرادا آذربایجان تورکجه سینین معیار دیلی اونون کیفیتینه بؤیوک اوستونلوک وئره جک قدر اؤزه ل بیر سؤزگجدن کئچمیشدیر. او دا بیزیم معیار تورکجه میزین، دیل قایدالاری اساسیندا فورمالاشماسی دیر. دئمک آذربایجان تورکجه سینین معیار دیلی باکی نین یا خاص شهرین یا جعمیتی چوخ اولان شهرین لهجه سی ایله ایلگیلی دئییل دیل بیلگیسی قانونلاری چرچیوه سینده اولوشان بیر دیل دیر. بو مسئله یه آگاه اولان هر تورک وطنداشیمیزا معیار و رسمی دیلیمیزین گئنیشلندیرمه سینه یاردیمجی اولماسی گرکلی دیر. اصلینده هر میللتین ساوادلی لاری دیل لرینین رسمی و معیار فورموندا یازیب دانیشماغی اساس گؤتورورلر. بیز ندن استثنا اولاق کی؟!!

بعضی یوردداشلاریمیزین اؤز دیلیمیزده ساوادسیزلیق لاری تورکجه میزین ده یرلریندن غافیل اولمالارینا سبب اولموشودور. بو ساوادسیزلاری تانیماغا باشقا بیر نیشانه اونلارین استانبول تورکجه سینی اؤز دیلیمیزدن اوستون بیلمه لری دیر!

دئمک بیر قوروپ اینسان لارلا تورک دیلی حاققیندا صؤحبت ائدنده دیل بیلگیسیندن هئچ بیر شئی بیلمه دیکلرینه باخمایاراق بیر لحظه بیله دوشونمه دن آغزینی آچیب اؤز دیلیمیزی غیراصیل و ایستانبول تورکجه سینی اصیل تورکجه آدلاندیریرلار!!

اصلینده بو ایکی دیل بیر کؤکدن دیر و بیرینی اصیل بیرینی غیر اصیل دوشونمک یانلیش فیکیردیر. بئله انسانلارین بو یانلیش دوشونجه ده اولماقلاری اؤز دیل لرینده مدرسه سیزلیکدن سونرا منجه تورک دیللی اؤلکه لر ایچینده تورکییه نین اولوس لار آراسی اقتصادی- سیاسی – فرهنگی باخیمیندان یوخاری قوناما صاحیب اولماسیندان دا ائتکیله نیر!

او ایسه بو دوشونجه ده اولان ساوادسیزلار آذربایجان تورکجه سینین تورکییه تورکجه سیندن ده داها قایدالی اولماسینی بیلمه لی دیرلر.

اؤرنه یین ایستانبول تورکجه سینده اولان «یور- yor» پسوندی او دیلین آهنگ قانونوندا ایستثنا یارادیر آنجاق بئله ایستیثنالار بیزیم قیرامئریمیزه شامیل اولمور.

آذربایجان تورکجه سینده : gedir (هاوایاساسی پوزولمور)

ایستانبول تورکجه سینده : gidiyor (هاوا یاساسی پوزولور)

ایستانبول تورکجه سینین بیزیم دیلیمیزه نیسبت بعضی صامت‏لر و الیفبا یوخسونلوغو دا آذربایجان تورکجه سینه باشقا بیر ایمتیاز ساییلا بیلر...

بوتون بونلارلا سؤزومو چوخ اوزالتمادان مخلص کلامی عرض ائله ییم!

ائی اؤزلرینی ساوادلی دوشونن لر! یوردداشلاریمیزین معیار دیلیمیزده یازیب دانیشماغینی، باکی دیلی آدلاندیرماغینیزلا هابئله ایستانبول تورکجه سینی اؤز دیلیمیزدن اوستون دوشونمه یینیزله بیلگیلی اولدوغونوزو دئییل ترسینه دیل باخیمیندان ساوادسیز بیر شخص اولدغونوزو آیدین لاردیرسینیز!!