نام های دیگر: سوسن ابیض، ایرسا، دهق
N:Iris
F:Iridaceae
نام عمومی : Iris
از خانواده Iridaceae که ۳۰۰ گونه یا بیشتر گونه از Iris که ممکن است به دو گروه پیازدار و ریزومدار تقسیم شدهاند.زنبق پیازدار به دو گروه Xiphium و scorpiris طبقه بندی میشوند.
منشا:
زنبق در نیمکره شمالی پراکنده است. بسیاری از زنبقهای مهم باغبانی بومی مدیترانه و کشورهای اروپایی است.
زنبق هلندی حاصل تلاقی بین I.xiphium ، I.tigitana و I.lusitanica است. این گونهها همه بومی جنوب فرانسه، پرتغال، اسپانیا، شمال و شمال غربی آفریقا و مراکش است. دو زنبق پاکوتاه I.reticulata و I.donfordia به ترتیب بومی کوههای قفقاز و شرق آسیا است.
I.xiphiodes (زنبق انگلیسی) در رشته کوههای موجود در مرز فرانسه و اسپانیا یافت میشود. I.syberica یا زنبق اسپانیایی بومی مرکز و جنوب اروپا، الجزایر و ایران است. I.ensata (زنبق ژاپنی)در ژاپن یافت شده است (همچنین در کره و چین). منشا دقیق I.germanica نامعلوم است.
گلهای زنبق دارای ۳ قطعه پایینی که آویز وسه قطعه بالایی به صورت ایستاده به عنوان درفش شناخته میشوند. دامنه تغییرات رنگ گل شامل سفید، صورتی کم رنگ، آبی، بنفش، ارغوانی کم رنگ، قرمز، نارنجی وزرد است. گونه های غیر متعارف I.susiana و I.nigricans در ایران و اسرائیل اغلب سیاه_ارغوانی و ارغوانی_قهوهای هستند.
آب:
زنبق به کم آبی حساس است. بعضی استثناها وجود دارد که شامل I.ensata ، I.pseudacorude ، I.fulva میشود. بعد از کاشت زنبق هلندی بستر را کاملا آب میدهیم ، سپس آن را مرطوب نگه میداریم، اما نباید بستر را خیس نگه داریم.
خواص: زنبق را می توان در موارد زیر مورد استفاده درمانی قرار داد:
زیاد کردن ادرار، دفع اخلاط، دفع کرم، استسقاء، آب آوردن انساج، آسم، سیاه سرفه، نزله مزمن ریه، گریپ و …
زنبق گیاهی است چند ساله و دارای ساقه راست به ارتفاع ۳۰ تا ۷۰ سانتی متر که غالباً به علت گل های زیبایی که دارد، در باغچه ها کاشته می شود و از طریق ریزوم خزنده و ضخیم خود نیز که به رنگ سفید و بوی بنفشه دارد، تکثیر می یابد. گل های درشت، سفید رنگ، معطر با وضع منفرد یا دوتایی در انتهای ساقه دارد
گل زنبق از دوران ماقبل پیدایش اشرافیت در یونان شناسایی شد.
نام یونانی آن لیریون (Leirion) و نام رومی آن لیلیوم (Lilium) بود. در افسانه ها آمده است
که زنبق (لیلی) از اشک حوا به هنگامیکه وی متوجه بارداری خود شده و از بهشت رانده شد بوجود آمد.
زنبق نشانگر خلوص قلبی است و با وجود آنکه این گل در رنگهای مختلف پرورش می یابد اما بیشترمردم زنبق سفید ترجیح داده و آنرا نشانگر بی گناهی و پاکی می دانند.