پرخرج‌ترین سریال‌های تلویزیون را بشناسیم

سانه ملی، طی سال های فعالیتش در عرصه تولید، سریال های زیادی را توسط تهیه کنندگان، کارگردانان و عوامل مختلف عرصه تلویزیون به روی آنتن برده که از میان آنها برخی عجولانه ساخته شده اند و کیفیت پایینی دارند، در نتیجه پس از چندی از ذهن مخاطبان پاک شده اند یا در نهایت در بازپخش های بعدی مورد توجه قرار نگرفته اند. اما به هر حال از میان انبوه آثاری که پس از انقلاب اسلامی، توسط تلویزیون تولید شده اند و تعدادشان هم کم نیست، برخی توسط نویسندگان و کارگردان هایی کاربلد به رشته تحریر درآمده و ساخته شده اند و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته اند.

بی شک در میان کارگردان هایی که طی این سال ها با تلویزیون همکاری کرده اند، کم نیستند هنرمندان اسم و رسم داری که مرضیه برومند، محمدرضا هنرمند، رضا عطاران و سعید آقاخانی تنها برخی از هنرمندان مطرحی هستند که به تولید سریال برای تلویزیون پرداخته اند و آثار کم و بیش با کیفیتی را به مخاطب ارائه داده اند. البته باید گفت تنها با سود بردن از دانش نویسندگان و تجربه کارگردان های کاربلد و استفاده از بازیگران محبوب و حرفه ای نمی توان اثری ماندگار تولید کرد و آنچه باعث بالا بردن کیفیت اثر می شود هزینه ای است که برای تولید آن در نظر گرفته می شود. رسانه ملی با آن که همچنان از کمبود و نبود بودجه لازم برای تولید آثار مختلف رنج می برد، اما در برخی مواقع بنا به سیاست ها و برنامه ها، با اختصاص دادن مبالغ سنگین اقدام به تولید آثاری کرده که گاه مورد توجه مخاطبان قرار گرفته اند و گاه خیر!

اما در میان لیست بلندبالای سریال های تلویزیونی، کدام آثار تولیدی سنگین یا به اصطلاح هزینه بالایی داشته اند و در عین حال توانسته اند نظر مخاطبان را جلب کنند و به نوعی سلیقه آنها را ارتقا داده اند؟ گزارش پیش رو در این باره است.

سریال «امام علی (ع)»

بی شک سریال «امام علی (ع)» به تهیه کنندگی محمد بیک زاده و کارگردانی داوود میرباقری یکی از بهترین آثار تاریخی تلویزیون است و کمتر اثری را می توان یافت که از لحاظ کیفی با این سریال تاریخی برابری کند. حتی اغراق آمیز نیست اگر بگوییم در کارنامه داوود میرباقری نیز اثری بهتر از سریال «امام علی (ع)» را نمی توان یافت.

اغلب عوامل سریال «امام علی (ع)» از میان هنرمندان درجه یک سینما انتخاب شده اند و بازیگران خوش نام و زبده ای شخصیت های متعدد آن را بازی کرده اند. زنده یاد مهدی فتحی، داریوش ارجمند، بهزاد فراهانی، پرویز پرستویی، محمدرضا شریفی نیا، اصغر همت و زنده یاد حسین پناهی تنها برخی از بازیگران این اثر تاریخی هستند. شاید یکی از دلایل مهم موفقیت سریال «امام علی (ع)» فیلمنامه آن باشد که داوود میرباقری زمان زیادی را صرف نگارشش کرده و در جهت کامل تر شدن آن منابع موثق بسیاری را مورد مطالعه و پژوهش قرار داده است.

فیلمنامه سریال «امام علی (ع)» سال 1370 در زمان ریاست علی لاریجانی مورد تایید قرار گرفت و در ابتدا «خاری در گلو» نام داشت. پس از تایید فیلمنامه این اثر، از میرباقری خواسته شد که آن را بازنویسی کند و پس از کش و قوس های اداری و سازمانی بالاخره نخستین اثر مهم تاریخی – مذهبی صدا و سیما در سال 1373 وارد مرحله تولید شد و ساخت آن حدود چهار سال طول کشید و یک سال بعد به روی آنتن رفت.

به این ترتیب می توان گفت با تولید سریال «امام علی (ع)»، مسیر برای دیگر کارگردان ها در جهت تولید آثار تاریخی هموار شد و پس از آن بود که چند سریال تاریخی دیگر تولید شدند و به روی آنتن شبکه های مختلف سیما رفتند. آنهایی که سریال «امام علی (ع)» را دیده اند می دانند که هزینه زیادی صرف تولید آن شده است؛ از طراحی لباس انبوه بازیگران و هنروران گرفته تا ساخت دکورهای پر خرج و کم نقص.

آن طور که رسانه های مختلف گفته اند سریال «امام علی (ع)» در طول مدت ساخت بیش از 10 بار دچار اصلاح برآورد شد و در نهایت با بودجه ای معادل 269 میلیون تومان به پایان رسید که نسبت به ارزش پول در آن سال ها رقمی بالا به حساب می آید. به این ترتیب می توان گفت سریال «امام علی (ع)» با کیفیت ترین اثر تاریخی تلویزیون یکی از پرهزینه ترین سریال هایی است که در رسانه ملی تولید شده است.

سریال «یوسف پیامبر»

سریال تاریخی – مذهبی «یوسف پیامبر» به تهیه کنندگی، نویسندگی و کارگردانی مرحوم فرج اله سلحشور که در زمان تولید و پخش موافقان و مخالفان فراوانی داشت و با حاشیه های بسیاری همراه بود، یکی از پر هزینه ترین سریال های تولید شده توسط رسانه ملی است.

مرحوم فرج اله سلحشور که بیشتر در عرصه بازیگری فعال بوده و در دهه های گذشته مقابل دوربین برخی از کارگردان های سینما رفته، در عرصه کارگردانی کارنامه بلندبالایی ندارد. او پس از ساخت دو سریال «مردان آنجلس» و «ایوب پیامبر» با تولید سریال «یوسف پیامبر» توانست مخاطبان زیادی را پای تلویزیون بنشاند.

سریال «یوسف پیامبر» که در سال 1387 به روی آنتن شبکه اول سیما رفت، اثری پر خرج است و همان طور که از نامش پیداست درباره زندگی یوسف پیامبر و عشق زلیخا به اوست. این سریال یکی از پربازیگرترین آثار تلویزیونی است و مصطفی زمانی، بازیگر این سال های سینما، نخستین بار با حضور در این اثر پا به عرصه بازیگری گذاشت و نزد مخاطبان محبوبیت یافت. از دیگر بازیگران این سریال می توان به محمود پاک نیت، کتایون ریاحی، جعفر دهقان، عباس امیری، جهانبخش سلطانی، رحیم نوروزی، مهوش صبرکن، الهام حمیدی، پروانه معصومی و لیلا بلوکات اشاره کرد.

با توجه به بازسازی لوکیشن هایی که اقلیم کشور مصر در قرن های گذشته را به یاد مخاطب می آورد و با توجه به لباس های فاخر شخصیت ها و هنروران آن، می توان حدس زد که سریال «یوسف پیامبر» اثری پر خرج است؛ هر چند هزینه دقیق ساخت این سریال در زمان تولید و پخش مشخص نبود و رسانه های مختلف اطلاعات ضد و نقیضی را درباره آن منتشر می کردند.

به طور مثال در آن سال ها که سریال «یوسف پیامبر» به روی آنتن بود، مدیر روابط عمومی آن پس از کناره گیری از پروژه بابت اختلافاتش با سلحشور، به رسانه ها اعلام کرده بود که هزینه تولید این سریال بیش از 12 میلیارد بوده که فرج اله سلحشور در شبکه جهانی جام جم ضمن تکذیب این رقم، بودجه تولید آن را 7 میلیارد اعلام کرده بود. به طور دقیق تر می توان به گفتگوی مرحوم سلحشور با سایت خبری «سیمافیلم» رجوع کرد. سلحشور در آن گفتگو درباره رقم دقیق سریال این گونه گفته بود: «در آخرین اصلاح برآوردی که برای این کار در سیمافیلم صورت گرفته، مبلغ آن شش میلیارد و چهارصد میلیون تومان بوده است.»

سریال «در چشم باد»

سریال «در چشم باد» به تهیه کنندگی زنده یاد حبیب اله کاسه ساز، مسعود جعفری جوزانی، رضا انصاریان و عباس اکبری و کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، یکی از آثار تاریخی حماسی تلویزیون است که توسط سیمافیلم تولید شده و ضبط آن از سال 1382 تا 1387 به مدت پنج سال ادامه داشته است.

سریال «در چشم باد» که نگارش فیلمنامه آن توسط جعفری جوزانی دو سال زمان برده، درباره وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ ایران در سال های 130، 1320 و 1360 است که بخش اول، پایان دوره قاجار و دوره پهلوی را در بر می گیرد، دوره دوم آن درباره جنگ جهانی دوم است و بخش سوم آن به اتفاقات اجتماعی و سیاسی پس از انقلاب اسلامی می پردازد و درباره فتح خرمشهر است.

همه اینها گویای این است که پروژه «در چشم باد» تولید سنگینی داشته و هزینه های بالایی را می طلبیده است، به خصوص این که جعفری جوزانی همه بازیگران این سریال را از میان هنرمندان حرفه ای و چهره سینما و تلویزیون انتخاب کرده است و در انتخاب عوامل نیز وسواس زیادی به خرج داده تا در نهایت اثری با کیفیت را به روی آنتن ببرد که اتفاقا موفق بوده است.

«در چشم باد» که آهنگساز آن حسین علیزاده، یکی از بزرگان عرصه موسیقی معاصر است، با بازی پارسا پیروزفر، اکبر عبدی، کامبیز دیرباز، سعید نیک پورسحر جعفری جوزانی، فریبا متخصص، لاله اسکندری، رضا شفیعی جم، جهانگیر الماسی، محمود پاک نیت، مصطفی زمانی، محمدرضا هدایتی، هومن سیدی و ... یکی از بزرگترین پروژه های سریال سازی در تلویزیون است که برای ساخت آن از 480 لوکیشن استفاده شده و به بیش از 10 شهرستان و استان دیگر سفر انجام گرفته است.

به گفته مسعود جعفری جوزانی، سریال «در چشم باد» 12 میلیارد تومان هزینه در بر داشته است؛ جعفری جوزانی در گفتگو با یکی از رسانه ها در این باره گفته است «چندین بار شنیدم که می گفتند «در چشم باد» پرحرج ترین سریال بوده است؛ من به شما می گویم چنین چیزی صحت ندارد. اگر پول همه بخش ها را از فیلمنامه تا پایان تدوین پرداخت کنند، این سریال حدود 12 میلیارد تومان هزینه داشته که رقم ناچیزی است. وی در ادامه گفته: «حداقل بودجه این سریال برای کارهایی که انجام گرفت، می بایست 50 میلیارد تومان باشد؛ اما ما در این شش سال و تا پایان کار، حدود 12 میلیارد تومان خرج کردیم که بسیار اندک است. این معجزه فقط در ایران می تواند اتفاق بیفتد.» جعفری جوزانی سپس به این نکته اشاره کرد که اغلب عوامل سریال «در چشم باد» دستمزد واقعی خود را نگرفتند!

سریال «مختارنامه»

سریال «مختارنامه» به تهیه کنندگی محمود فلاح و کارگردانی داوود میرباقری محصول سیمافیلم است که تولید آن سال 83 آغاز شد و تا تیرماه 88 ادامه پیدا کرد.

با این که داوود میرباقری پس از ساخت سریال «امام علی (ع)» سریال های تاریخی «مسافر ری»، «معصومیت از دست رفته» را کارگردانی کرده، اما «مختارنامه» نسبت به آثار قبلی او تولید سختی داشته و هزینه بالایی صرف آن شده است.

سریال پربازیگر «مختارنامه» همان طور که از نامش پیداست درباره زندگی مختار ثقفی است، شخصی که پس از قیام عاشورا به خونخواهی امام حسین (ع) برخاست و انتقام او و 72 تن از یارانش را گرفت و در نهایت به شهادت رسید.

داوود میرباقری بر اساس وسواسی که در آثارش به خرج می دهد، بهترین عوامل و بازیگران را برای سریال «مختارنامه» انتخاب کرده و تلاش کرده به این وسیله اثری متفاوت و جذاب را به روی آنتن ببرد. فریبرز عرب نیا بازیگری که کمتر او را در تلویزیون دیده ایم ایفاگر نقش مختار است و از دیگر بازیگران این اثر پرمخاطب می توان به مهدی فخیم زاده، رضا رویگری، فرهاد اصلانی، رضا کیانیانت، ویشکا آسایش، زنده یادان داود رشیدی و انوشیروان ارجمند اشاره کرد.

گفتنی است سریال «مختارنامه» که فیلمبرداری آن در شهرهای تهران، قزوین، تاکستان، ورامین، آبادان، شوشتر، شهریار، آران و بیدگل، اسلامشهر، کویر سفیدشهر و شاهرود انجام شده، یکی از معدود آثاری است که برای طراحی صحنه و لباس آن زحمات زیادی کشیده شده است تا آنجا که داوود میرباقری به اتفاق عواملش شهرکی را در احمدآباد مستوفی ساختند. لوکیشن اصلی «مختارنامه» در احمدآباد مستوفی واقع در جنوب غربی اتوبان آزادگان تهران بود و دکورهای آن توسط محسن شاه ابراهیمی؛ مدیر هنری و جلیل فتوحی نیا؛ طراح صحنه و گروه ساخت و ساز، ساخته شد.

اصلی ترین دکورهای مجموعه، شهر کوفه، مکه و مدائن بود که در زمین های کشاورزی منطقه احمدآباد مستوفی بنا شد. هزینه ساخت سریال «مختارنامه» که در چهل قسمت 60 دقیقه ای تولید شده، از سوی داوود میرباقری در همایش «قیام تا قیام» 20 میلیارد تومان اعلام شده است. به این ترتیب می توان این اثر تلویزیونی را یکی از پرهزینه ترین آثار تلویزیونی دانست.