سفره‌ای که 100 درصد گران شده است! +جدول و نمودار

سرویس اقتصادی «فردا»: هدفمندی یارانه‌ها در عرصه‌های مختلف اقتصاد ما تأثیرگذار بوده و این عرصه‌ها نیز در تمامی رده‌های ثروتی جامعه کشور مؤثر واقع شده است. بدین معنا که هدفمندی یارانه‌ها، در صنعت و هزینه‌های مرتبط با آن تأثیر گذاشته است، در قیمت حمل و نقل عمومی و خصوصی مؤثر بوده است، بر هزینه‌های خوراکی و پوشاکی نیز تأثیر داشته است، قیمت‌های خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات را نوسان داده است و ... . از این رو، تمامی این عرصه‌ها، افراد مختلف جامعه را در خود جای داده‌اند و از فقیر و غنی همگان با آن‌ درگیر هستند. بنابراین، باید گفت که هدفمندی یارانه‌ها فارغ از خوب یا بد بودن آن، رخدادی فراگیر بوده است و همه آحاد ملت را تحت تأثیر مثبت یا منفی خود قرار داده است.

از جمله حوزه های تحت تأثیر فرآیند هدفمندی، مواد خوراکی و اقلام خوردنی هستند که عموماً به صورت صعودی جهش داشته‌اند. ما در این‌جا بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، متوسط قیمت برخی از مواد خوارکی را در تهران در آخرین هفته قبل از هدفمندی یارانه‌ها و همچنین هفته آخر شهریور امسال آورده‌ایم. با قیاس این دو داده، می‌توان تحلیل بر آنچه بر سر قیمت‌های محصولات خوراکی آمده است را دریافت.

همان طور که می‌بینیم قیمت برخی محصولات حتی از افزایش 100 درصدی نیز عبور کرده‌اند و شتابان به صعود خود ادامه می‌دهند. جالب توجه است که باید در نظر بگیریم آیا قدرت خرید مردم نیز همراه با این افزایش قیمت، بالا رفته است یا خیر. امری که عموم مردم از آن گلایه دارند و  حتی صدای برخی از مسئولان را هم در آورده است.

محمد رضا خباز اقتصاددان و نماینده سابق مجلس در این زمینه اشارتی جالب داشته است: «كساني كه دورانديش هستند و كساني كه محاسبه‌گر و خرج و دخلشان حساب و كتاب دارند، وقتي نگاه مي‌كنند مي‌بينندكه اندكي به آنها يارانه‌ داده شده، چند برابر آن از جيبشان بيرون آمده است. الان خيلي از مردم مي‌گويند كه ما حتي يارانه‌هايي كه در اين يك سال و خورده‌اي به ما دادند، پس بدهيم، و ما را برگردانند به قدرت خريد قبل از هدفمند كردن يارانه‌ها. ما با همان درآمد اندكمان قدرت خريدمان كمتر شده است. قدرت خريد ما در حدي بود كه با هدفمند كردن يارانه‌ها به ظاهر ماهي 45000 تومان به ما مي‌دهند، ولي عملا قدرت خريد ما يك چهارم يا به يك سوم تقليل پيدا كرده است. به حساب درآمد خودمان و درآمدي كه دولت به ما مي‌دهد به عنوان هدفمند كردن يارانه و صرفه‌جويي هم كه در مصرف حامل‌هاي انرژي مي‌كنيم ولي باز هم نمي‌توانيم زندگي‌مان را به گونه‌اي اداره كنيم، براي اينكه شرايط سختتر شده است.»

اما در این بین، مطلوب است که نگاهی هم به تورم بیاندازیم. تورم شاخصی است که نمایش آشکاری از تغییر در سطح عمومی قیمتها بوده و این شاخص هم به صورت میانگین و هم به صورت نقطه‌ای نمایشی است از آنچه به صورت عمومی بر سبد کالاهای مردم رخ داده است. مواد خوراکی هم بخش قابل توجهی از این سبد کالاست که بر اساس محاسبات فعلی در کشور، این بخش درصد قابل توجهی از این سبد را تشکیل می دهد.

بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی ایران، تورم یک سال نخست هدفمندی یارانه‌ها (یعنی دوازده ماه منتهی به آذرماه 1390) 20.6 درصد بوده و تورم نقطه به نقطه آذرماه 1390 نیز 22.4 درصد بوده است. یعنی در آذرماه 1390 نسبت به آذرماه 1389 (که آخرین ماه قبل از هدفمندی یارانه‌ها بود) سطح عمومی قیمت‌ها به میزان 22.4 درصد افزایش یافته است. که باز هم بر اساس همین آمار، گروه‌های کالایی حمل و نقل، خوراکی‌ها و پوشاک به ترتیب با افزایش 33، 25 و 23 درصدی نسبت به آخرین ماه قبل از هدفمندی یارانه‌ها همراه بوده است. اما در سال جاری با توجه به اینکه هنوز جزئیات اطلاعات مربوط به «شاخص بهاي كالاها وخدمات مصرفي در مناطق شهري ايران» برای ماه‌های اخیر سال 91 از سوی بانک مرکزی منتشر نشده است، باید بر داده‌های کلی فعلی بسنده کنیم. نمودار زیر روند تورم را از شروع هدفمندی یارانه‌ها نشان می‌دهد:

البته بی انصافی است اگر تمام بار افزایش قیمت ها بر دوش هدفمندی بیاندازیم، چرا که نوسانات ارزی اخیر و تحریمها و تورم طبیعی نیز تأثیرگذار هستند، اما بسیاری از کارشناسان، بخش عمده‌ای از جهش قیمتها را ناشی از هدفمندی یارانه‌ها و تداوم روند ناصحیح آن می‌دانند. امری که البته همیشه از سوی رئیس جمهور رد می شود!