ترمینولوژی قوانین و مقررات حروف ف * ق * ک * گ

ترمینولوژی قوانین و مقررات

 

فاضلاب: عبارت است از هر نوع ماده مایع زاید حاصله از فعالیت‌های صنعتی یا کشاورزی و دامداری و یا شهری و خانگی که به آب یا خاک تخلیه گردد. (بند 5 ماده 1 آیین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوب 24/9/1363)

فته طلب: سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید. (ماده 307 قانون تجارت مصوب 13/2/1311)

فدراسیون ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران: که در این اساسنامه فدراسیون نامیده می‌شود مؤسسه عمومی غیردولتی و دارای شخصیت حقوقی است که براساس مشی و اصول ورزشی آماتوری تعیین شده به موجب منشور المپیک با مراعات شؤون اسلامی و مقتضیات ملی و به عنوان بالاترین مرجع ذی‌صلاح در هر رشته ورزشی تشکیل می‌شود و در چارچوب این اساسنامه با هماهنگی سازمان تربیت بدنی و رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط فعالیت می‌نماید. (ماده 1 اساسنامه فدراسیون‌های ورزشی آماتوری جمهوری اسلامی ایران مصوب 9/3/1378 هیأت وزیران)

فدراسیون های ورزشی آماتوری: مؤسسات عمومی غیردولتی و دارای شخصیت حقوقی هستند که براساس مشی و اصول ورزشی تعیین شده به موجب منشور المپیک با مراعات شئون اسلامی و مقتضیات ملی و به عنوان بالاترین مرجع ذیصلاح در هر رشته ورزشی تشکیل می‌شوند و در چارچوب این اساسنـامـه با هماهنگی سازمان تربیـت بدنی و رعایت قوانیـن مربـوط فعـالیت می‌نمایند. (ماده 1 اساسنامه فدراسیون‌های آماتوری جمهوری اسلامی ایران مصوب 11/2/1381 هیئت وزیران)

فراخوان نخست: فرایندی است که در آن از پیمانکاران دارای گواهینامه صلاحیت برای ارزیابی توان اجرای کار، دعوت به عمل می‌آید. (بند ه ماده 2 آیین‌نامه ارجاع کار به پیمانکاران مصوب 24/7/1381 هیئت وزیران)

فراخوان نخست: فرایندی که درآن از پیمانکاران دارای گواهینامه صلاحیت، برای ارزیابی توان اجرای کار، دعوت به عمل می‌آید. (بند الف ماده 2 آیین‌نامه ارجاع کار به پیمانکاران طرح و ساخت مصوب 24/1/1383 هیئت وزیران)

فرار با توطئه: فرار بیش از دو نفر که با تبانی قبلی صورت گیرد فرار با توطئه محسوب می‌گردد. (ماده 74 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 9/10/1382)

فرار با توطئه: فراری که با تبانی بین بیش از دو نفر نظامی به عمل آید فرار با توطئه محسوب مس‌شود. (ماده 365 قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب 4/10/1318)

فراری: وضع پرسنلی است که مدت غیبت آنان در زمان صلح از 15 روز و در زمان جنگ از 5 روز تجاوز نماید. (از ماده 96 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/7/1366)

فراری: وضع پرسنلی است که مدت غیبت آنان در زمان صلح از 15 روز و در زمان جنگ از 5 روز تجاوز نماید. (از ماده 105 قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 21/7/1370)

فراری: پرسنل ثابت نیروهای مسلح هرگاه در زمان صلح، بیش از پانزده روز غیبت متوالی داشته و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب و ... (از ماده 38 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مصوب 18/5/1371)

فراری: وضع کارکنانی است که مدت غیبت آنان در زمان صلح از پانزده روز و در زمان جنگ از پنج روز تجاوز نماید. (ماده 112 قانون استخدام نیروی انتظامی مصوب 7/11/1382)

فراری(در زمان جنگ): اعضای ثابت نیروهای مسلح هرگاه در زمان جنگ بیش از پنج روز متوالی غیبت نمایند و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب ... می‌گردند. (ماده 61 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 9/10/1382)

فراری(در زمان صلح): عضای ثابت نیروهای مسلح هرگاه در زمان صلح بیش از پانزده روز متوالی مرتکب غیبت شده و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب ... می‌شوند. (ماده 56 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 9/10/1382)

فراری در خارجه: هر نظامی که بدون اجازه از خاک ایران خارج شود یا در خارج ایران قسمت مربوطه خود را ترک کند در زمان صلح سه روز و در زمان جنگ یک روز پس از تاریخی که غیبت او معلوم شد فراری به خارجه محسوب می‌شود (مابین مواد 237 و 238 قانون محاکمات نظامی مصوب 30/4/1307).

فراری در داخله: اشخاص ذیل فراری داخله مملکلت محسوب می‌شوند. 1- هروکیل و سرجوقه و تابینی که بدون اجازه غیبت نموده و قبل از انقضا مدت 6 روز از تاریخی که غیبت او معلوم شده باشد به مرکز قسمت خود معاودت ننماید. هرگاه تابین بیش از سه ماه خدمت نداشته باشد در صورتی فراری محسوب است که پس از یک ماه از روزی که غیبت او معلوم شده است به مرکز قسمت خود مراجعت ننموده باشد. 2- هر وکیل و سرجوقه و تابینی که مجردا از قسمتی به قسمت دیگر مسافرت نماید یا مدت مرخصی یا رخصت او تمام شده و پس از یک ماه از روزی که برای رسیدن او به قسمت دیگر یا مراجعتش معین شده است به قسمت مربوطه نرسیده یا به قسمت خود برنگشته باشد. (ماده 234 قانون محاکمات نظامی مصوب 30/4/1307)

فرانشیز: قسمتی از هزینه درمان است که بیمه شده باید در زمان دریافت خدمات درمانی پرداخت نماید. (بند 7 ماده 1 قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور مصوب 3/8/1373)

فراورده: به کلیه اشیا و اجناس تولیدی و یا ساخته شده منقول اطلاق می‌شود اگر چه به صورت دستگاه یا تأسیسات در زمین نصب شود و یا در بنا به کار رود. (بند ب ماده 2 قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب 24/9/1349)

فراورده‌های بیولوژیک: فراورده‌های بیولوژیک به موادی اطلاق می‌شود که دارای منشا انسانی یا حیوانی بوده که برای تشخیص و پیشگیری و یا درمان بیماری‌ها به کار می‌رود، تعیین نوع فراورده‌های مذکور به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد. (تبصره 4 ماده 6 از قانون اصلاح بعضی از مواد قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و داروئی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 1344 مصوب 23/1/1367)

فراورده‌های خام دامی: کلیه موادی که در زمان حیات دام- مانند پشم، کک، مو، شیر، تخم طیور، تخم نطفه‌دار، اسپرم، تخم ماهی، نوغان و غیره یا بعد از کشتار مانند گوشت و آلایش به دست می‌آید. (بند ب ماده 2 از آیین‌نامه چگونگی کنترل بهداشتی تردد، نقل و انتقال، واردات و صادرات دام زنده و فراورده‌های خام دامی موضوع بند د ماده (3) و بند ب ماده (5) قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب 25/8/1373 هیأت وزیران)

فراوری: شامل کلیه عملیاتی است که بر روی مواد خام معدنی یا کانه‌آرایی شده آن‌ها انجام و در نتیجه موجب تولید مواد اولیه صنعتی می‌شود. (بند ز ماده 1 قانون معادن مصوب 23/3/1377)

فرایند صنعتی: فرایندی که برای تولید محصولات صنعتی، یک یا چند حامل انرژی به طور مستقیم در آن مصرف شود. (بند ب ماده 1 آیین‌نامه اجرایی ماده 8 قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور مصوب 9/5/1383 هیئت وزیران)

فرد صنفی: شخص حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیت‌های صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید و فروش، توزیع و انجام خدمات بدنی یا فکری سرمایه‌گذاری نموده و به عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و مشاغل آزاد خواه شخصاً یا با مباشرت دیگران محل کسبی دایر و یا وسیله کسبی فراهم کند و تمام یا قسمتی از کالا یا محصول یا خدمات را مستقیماً به مصرف‌کننده عرضه کند فرد صنفی شناخته می‌شود. (ماده 2 لایحه قانونی راجع به اجازه اجرای اصلاحاتی که توسط هیأت عالی نظارت در قانون نظام صنفی و اصلاحیه‌های آن به عمل آمده است مصوب 13/4/1359 شورای انقلاب)

فرد صنفی: هر شخص حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیت‌های صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید، فروش، توزیع، خدمات و خدمات فنی سرمایه‌گذاری می‌کند و به عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و شغل آزاد خواه به شخصه یا با مباشرت دیگران محل کسبی دایر یا وسیله کسبی فراهم آورد و تمام یا قسمتی از کالا، محصول یا خدمات خود را به طور مستقیم یا غیرمستقیم و به صورت کلی یا جزئی به مصرف کننده عرضه دارد، فرد صنفی شناخته می‌شود. (ماده 2 قانون نظام صنفی کشور مصوب 24/12/1382)

فرد صنفی: شخصی حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیت‌های صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید و فروش، توزیع و انجام خدمات بدنی یا فکری سرمایه‌گذاری نموده و به عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و مشاغل آزاد خواه بالمباشره یا با مباشرت دیگران محل کسبی دایر و یا وسیله کسبی فراهم کند و تمام یا قسمتی از کالا و یا محصول و یا خدمات را مستقیماً به مصرف‌کننده عرضه کند فرد صنفی شناخته می‌شود. (ماده 2 قانون نظام صنفی مصوب 16/3/1350)

فرزندان شاهد:‌ فرزندانی هستند که به تشخیص بنیاد شهید انقلاب اسلامی پدر یا مادر آن‌ها شهید محسوب می‌شوند. (بند الف ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون تسهیلات استخدامی ویژه فرزندان شاهد مصوب 3/6/1381 هیئت وزیران)

فرستنده بار: شخصی است که با متصدی باربری قرارداد باربری تنظیم می‌نماید و بار را برای حمل به کشتی تحویل می‌دهد. (بند 5 ماده 52 قانون دریایی مصوب 29/6/1343)

فرض(ثمن ترکه): ثمن فرضیه زوجه یا زوجه‌ها است در صورت فوت شوهر با داشتن اولاد. (ماده 901 قانون مدنی)

فرض(دو ثلث ترکه): فرض دو وارث دو ثلث ترکه است: 1- دو دختر و بیش‌تر در صورت نبودن اولاد ذکور 2- دو خواهر و بیش‌تر ابوینی یا ابی تنها با نبودن برادر. (ماده 902 قانون مدنی)

فرض(ربع ترکه): فرض دو وارث ربع ترکه است: 1- شوهر در صورت فوت زن با داشتن اولاد. 2- زوجه یا زوجه‌ها در صورت فوت شوهر بدون اولاد. (ماده 900 قانون مدنی)

فرض(سدس ترکه): فرض سه وارث سدس ترکه است پدر و مادر و کلاله امی اگر تنها باشد. (ماده 904 قانون مدنی)

فرض(نصف ترکه): فرض سه وارث نصف ترکه است: 1- شوهر در صورت نبودن اولاد برای متوفات اگرچه از شوهر دیگر باشد. 2- دختر اگر فرزند منحصر باشد. 3- خواهر ابوینی یا ابی تنها در صورتی که منحصربه‌فرد باشد. (ماده 899 قانون مدنی)

فرض ثلث ترکه: فرض دو وارث ثلث ترکه است: 1- مادر متوفی در صورتی که میت اولاد و اخوه نداشته باشد. 2- کلاله امی در صورتی که بیش از یکی باشد. (ماده 903 قانون مدنی)

فرهنگ عمومی هنر: مقصود از فرهنگ عمومی هنر فعالیت‌های هنری در گستره عام آن می‌باشد که صدا و سیما و مراکز تولید هنری عمومی و خصوصی ... را در بر می‌گیرد. هنر با توجه به گستردگی و اهمیت حیاتی آن فرصت و فراغتی دیگر را می‌طلبد که در صورت لزوم بدان پرداخته خواهد شد. (بند ب موافقت اصولی با طرح پیشنهادی برای تقویت رشته‌های هنر مصوب 19/2/1374 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگستان علوم: فرهنگستان مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به نهاد ریاست جمهوری وابسته است و اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود در ردیف اعتبارات نهاد ریاست جمهوری منظور خواهد شد. (ماده 15 اصلاح اساسنامه فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران مصوب 24/8/1373 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگستان علوم پزشکی تهران: فرهنگستان مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به نهاد ریاست جمهوری وابسته است و اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود در ردیف اعتبارات نهاد ریاست جمهوری منظور خواهد شد. ماده 15 اصلاح اساسنامه فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 24/8/1373 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگستان علوم پزشکی تهران: فرهنگستان مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وابسته است، اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود در ردیف خاص و به صورت کمک خواهد بود. (ماده 15 اساسنامه فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 10/5/1368 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران : فرهنگستان مؤسسه‌ای است مستقل که امور اداری و اجرایی آن از طریق دبیرخانه‌ای انجام می‌گیرد که در وزارت فرهنگ و آموزش عالی دایر می‌گردد. (بند 1 ماده 3 ضوابط تأسیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران مصوب 15/10/1366 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

فرودگاه: به محلی اطلاق می‌شود که در قلمرو حاکمیت دولت ایران احداث شده و آماده فرود، توقف و پرواز هواپیما باشد. (بند الف ماده 1 از لایحه قانونی تعیین بهای خدمات فرودگاهی و پروازی مصوب 21/5/1358 شورای انقلاب)

فروش اجباری: عبارت است از فروش اجباری کالا به همراه کالای دیگر در سطح عمده‌ فروش یا خرده فروشی. (از ماده 15 قانون تعزیرات حکومتی مصوب 23/12/1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام)

فروش اجباری: عبارت است از فروش اجباری یک یا چند نوع کالا یا خدمت به همراه کالا یا خدمت دیگر. (ماده 64 قانون نظام صنفی کشور مصوب 24/12/1382)

فروش ارزی ریالی: عبارت است از فروش کالا یا خدمات در مقابل دریافت ارز یا واریزنامه ارز صادراتی بابت تمام یا قسمتی از بهای کالا یا خدمات در داخل کشور برخلاف مقررات قانون و مصوبات دولت. (از ماده 14 قانون تعزیرات حکومتی مصوب 23/12/1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام)

فسخ: به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر آن نماید حاصل می‌شود. (ماده 449 قانون مدنی)

فسخ فعلی: تصرفاتی که نوعاً کاشف از به هم زدن معامله باشد فسخ فعلی است. (ماده 451 قانون مدنی)

فعالیت: منظور یک سلسله عملیات و خدمات مشخص است که برای تحقق بخشیدن به هدف‌های سالانه برنامه طی یک سال اجرا می‌شود و منابع مورد نیاز آن از محل اعتبارات مربوط به هزینه‌ تأمین می‌گردد. (ماده 77 قانون تنظیم‌بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 27/11/1380)

فعالیت جاری:‌ منظور یک سلسله عملیات و خدمات مشخصی است که برای تحقق بخشیدن به هدف‌های برنامه سالانه طی یک سال اجرا می‌شود و هزینه آن از محل اعتبارات جاری تأمین می‌گردد. (بند 9 ماده 1 قانون برنامه و بودجه کشور مصوب 10/12/1351)

فعالیت های مدنی: این فعالیت‌ها شامل کلیه عملیات پی جویی برای یافتن کانسارها و اکتشافات و استخراج معادن و کانه‌آرایی کانسنگ و فراوری مواد معدنی و متالوژی استخراجی می‌شود. (ماده 1 قانون نظام مهندسی معادن مصوب 25/11/1379)

فعالیت معدنی: شامل کلیه عملیات پی‌جویی برای یافتن کانسارها و اکتشاف و استخراج معادن و کانه آرایی کانسنگ وفرآوری مواد معدنی و متالوژی استخراجی می‌شود. (بند ث ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی معدن مصوب 29/3/1381 هیئت وزیران)

فقر درآمدی: از دیدگاه فقر درآمدی، فقیر به کسی گفته می‌شود که درآمد او از منابع مختلف برای تأمین تمام یا برخی از نیازهای ضروری شامل خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و آموزش کفایت نکند. در این سند افراد از نظر فقر درآمدی، به دو گروه زیرخط فقر شدید (گرسنگی) و خط فقر مطلق تفکیک می‌شوند. (مـاده 2 سنـد کاهش فقر هدفمنـدکردن یارانـه‌ها مصوب 5/5/1384 هیئت وزیران)

فقر شدید( گرسنگی): بند «پ» ماده 1 آیین‌نامه چتر ایمنی رفاه اجتماعی موضوع تصویبنامه شماره 20867/ ت 32342 ه - مورخ 8/4/1384. (بند پ آیین‌نامه چترا یمنی رفاه اجتماعی مصوب 22/3/1384 هیئت وزیران)

فقر قابلیتی: عدم دسترسی مردم به فرصت‌های برابری است که به آن‌ها امکان برخورداری از ارزش‌های همچون حضور فعال اجتماعی، آموزش، سلامت و طول عمر را می‌دهد. (بند 4 ماده 2 سند کاهش فقر و هدفمند کردن یارانه‌ها مصوب 5/5/1384 هیئت وزیران)

فقر مطلق: بنـد ت مـاده 1 آیین‌نامه چتـر ایمـنی رفـاه موضـوع تصـویبنـامـه شمـاره 20867/ت32342هـ ـ مورخ 8/4/1384. (بند ث ماده 1آیین‌نامه چتر ایمنی رفاه اجتماعی مصوب 22/3/1384 هیئت وزیران)

فلات قاره: عبارت است از بستر، زیر بستر، کف و زیر کف مناطق دریایی ماورای دریای سرزمین ایران و در امتداد و دنباله طبعیت قلمرو سرزمینی کشور تا لبه بیرونی حاشیه فلات قاره حداکثر تا مساحت دویست (200) مایل دریایی از خط مبدأیی که برای تعیین عرض دریای سرزمین در قوانین ایران پیش‌بینی شده است. (بند الف ماده 1 آیین‌نامه احداث و استفاده از تأسیسات در فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی ایران در خلیج‌فارس و دریای عمان مصوب 28/9/1375 هیأت وزیران)

فلزات قیمتی: مروارید اصل - سنگهای گرانبها - فلزات گرانبها و اشیا ساخته شده از آن‌ها. (تبصره 2 بخش شصت و یکم قانون اصلاح تعرفه گمرکی مصوب 10/4/1337)

فلزات قیمتی: مروارید اصل - سنگهای گرانبها - فلزات گرانبها و اشیا ساخته شده از آن‌ها 682 تا 692. (تبصره 2 فصل 14 بخش 61 قانون تعرفه گمرکی مصوب 6/4/1334)

فهرست نرخ‌ها: سند رسمی است که به منظور مشخص کردن اوراق معامله شده و تعداد آن‌ها و قیمت‌هایی که داد و ستد این اوراق به آن قیمت‌ها انجام یافته است تنظیم و اعلان می‌شود. (بند 4 ماده 1 قانون تأسیس بورس اوراق بهادار مصوب 27/2/1345)

فهرست نویسی قبل از انتشار: تهیه اطلاعات کتاب شناختی قبل از چاپ و انتشار اثر، که معمولاً در پشت صفحه عنوان چاپ می‌شود. (ردیف ب بند 1 موظف بودن کلیه ناشران به انتشار کتب همراه با حذف فهرست‌نویسی پیش از انتشار و شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (شابک) مصوب 5/12/1375 هیأت وزیران)

فوت ناشی از قیود خدمت: کسانی که در حین انجام وظیفه یا به سبب خدمت در اثر حوادث کشته شده یا فوت نمایند فوت آنان فوت ناشی از قیود خدمت خواهد بود. (ماده 8 آیین‌نامه بیمه افسران و کارمند نیروهای مسلح و ژاندارمری مصوب 1/11/1337)

فوق العاده سختی کار انتظامی: ... ماهانه مبلغی معادل سی درصد (30%) حقوق و مزایای شغـل تحت عنـوان « فوق‌العاده سختی کار انتظامی» بـه کارکنـان نیـروی انتظـامـی پـرداخـت می‌گردد. (ماده 168 قانون استخدام نیروی انتظامی مصوب 7/11/1382)

فوق العاده و مزایا(بانک): عبارت است از وجوه نقدی یا غیرنقدی که علاوه بر حقوق به کارکنان تعلق می‌گیرد. (بند ط ماده 10 آیین‌نامه استخدامی نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 26/11/1379 هیأت وزیران)

فوق‌العاده‌های شغل: به مزایای شغل، فوق‌العاده خاص و فوق‌العاده سختی کار انتظامی گفته می‌شود که مشمول کسور بازنشستگی قرار می‌گیرند. (ماده 165 قانون استخدام نیروی انتظامی مصوب 7/11/1382)

قائم مقام تجارتی: کسی است که رئیس تجارتخانه او را برای انجام کلیه امور مربوطه به تجارتخانه یا یکی از شعب آن نایب خود قرار داده و امضای او برای تجارتخانه الزا‌م‌آور است. سمت مزبور ممکن است کتباً داده شود یا عملاً. (ماده 395 قانون تجارت مصوب 13/2/1311)

قاب خمشی: قابی است که در آن رفتار اعضا و اتصالات عمدتاً خمشی باشد. (از بخش تعاریف آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله مصوب 17/9/1378 هیأت وزیران)

قاب مهاربندی شده: سیستمی به شکل خرپای قائم است از نوع هم محور یا برون محورکه از آن برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی استفاه می‌شود. (از بخش تعاریف آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله مصوب 17/9/1378 هیأت وزیران)

 

قاچاق اسلحه:‌ مقصود از قاچاق اسلحه وارد کردن به ممکلت یا صادر کردن از آن یا خرید یا فروش یا حمل و نقل و یا مخفی کردن و یا نگاه داشتن آن است در داخل مملکت... (از ماده 45 قانون مجازات مرتکبین قاچاق مصوب 29/12/1312)

قاچاق اشیای ممنوع‌الورود و ممنوع الصدور: مقصود از قاچاق اشیای ممنوع‌الورود و ممنوع‌الصدور وارد کردن اشیای ممنوع‌الورود است به خاک ایران در هر نقطه از مملکت که اشیای مزبور کشف شود و یا خارج کردن اشیا ممنوع‌الصدور یا تسلیم آن است به متصدی حمل و نقل و یا هر شخص دیگری برای خارج کردن یا هر نوع اقدام دیگری برای خارج کردن از مملکت. (از ماده 45 قانون مجازات مرتکبین قاچاق مصوب 29/12/1312)

قاچاق انسان: عبارت است از: الف) خارج یا وارد ساختن و یا ترانزیت مجاز یا غیرمجاز فرد یا افراد از مرزهای مجاز کشور با اجبار و اکراه یا تهدید یا خدعه و نیرنگ و یا با سوء‌استفاده از قدرت یا موقعیت خود یا سوء‌استفاده از وضعیت فرد یا افراد یادشده، به قصد فحشاء یا برداشت اعضاء و جوارح، بردگی و ازدواج. ب) تحویل گرفتن یا انتقال دادن یا مخفی نمودن یا فراهم ساختن موجبات اخفاء فرد یا افراد موضوع بند (الف) این ماده پس از عبور از مرز با همان مقصود. (ماده 1 قانون مبارزه با قاچاق انسان مصوب 28/4/1383)

قاچاق گمرکی: موارد مشروحه زیر قاچاق گمرکی محسوب می‌شود: 1- وارد کردن کالا به کشور یا خارج کردن کالا از کشور به ترتیب غیر مجاز مگر آن‌که کالای مزبور در موقع ورود یا صدور ممنوع یا غیرمجاز یا مجاز مشروط نبوده و از حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض بخشوده باشد.

2- خارج نکردن وسایط نقلیه یا کالایی که به عنوان ورود موقت یا ترانزیت خارجی وارد کشور شده باشد به استناد اسناد خلاف واقع مبنی بر خروج وسایط نقلیه و کالا. 3- بیرون بردن کالای تجارتی از گمرک بدون تسلیم اظهارنامه و پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض خواه عمل در حین خروج از گمرک یا بعد از خروج کشف شود. هرگاه خارج‌کننده غیر از صاحب مال یا نماینده قانونی او باشد گمرک عین کالا و در صورت نبودن کالا بهای آن را که از مرتکب گرفته می‌شود پس از دریافت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مقرره به صاحب کالا مسترد می‌دارد و مرتکب طبق مقررات کیفری تعقیب خواهد شد. 4- تعویض کالای ترانزیت خارجی یا برداشتن از آن. 5- اظهار کردن کالای ممنوع‌الورود یا غیرمجاز تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط با نام دیگر.

6- وجود کالای اظهار نشده ضمن کالای اظهار شده به استثنای مواردی که کالای مزبور از نوع مجاز بوده و مأخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن بیش‌تر از مأخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض کالای اظهار شده نباشد. کالای اظهار نشده ضمن کالای ترانزیتی اعم از این‌که کالای مزبور مجاز یا مشروط یا ممنوع باشد مشمول این بند خواهد بود. 7- خارج نکردن یا وارد نکردن کالایی که ورود یا صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط باشد ظرف مهلت مقرر از کشور یا به کشور که به عنوان ترانزیت خارجی یا ورود موقت یا کابوتاژ (Cabotage) یا خروج موقت یا مرجوعی اظهار شده باشد جز در مواردی که ثابت شود در عدم خروج یا ورود کالا سوء نیتی نبوده است. 8- واگذاری کالای معاف مندرج در ماده 37 به هر عنوان برخلاف مقررات این قانون و یا بدون پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مربوط. 9- اظهار کردن کالای مجاز تحت عنوان کالای مجاز دیگری که حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن کم‌تر است با نام دیگر و با استفاده از اسناد خلاف واقع. 10- بیرون بردن کالا از گمرک با استفاده از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه خلاف یا اسناد خلاف واقع. (ماده 29 قانون امور گمرکی مصوب 30/3/1350)

قالب: سازه‌ای موقت است برای در بر گرفتن بتن قبل از سخت شدن و کسب مقاومت کافی برای تحمل بار خود. (ماده 9-1-11-1 مقررات ملی طرح و اجرای ساختمان‌های بتنی مصوب 18/12/1370 هیأت وزیران)

قالب آماری: منظور فهرستی از مشخصات کلی افراد یا واحدهای جامعه مورد آمارگیری است که به‌خصوص در آمارگیری‌های نمونه‌ای از آن استفاده می‌شود. (بند واو ماده 1 از قانون مرکز آمار ایران مصوب 10/11/1353)

قانون تجارت الکترونی( قلمرو): این قانون مجموعه اصول و قواعدی است که برای مبادله آسان و ایمن اطلاعات در واسطه‌های الکترونیکی و با استفاده از سیستم‌های ارتباطی جدید به کار می‌رود. (ماده 1 قانون تجارت الکترونیکی مصوب 17/10/1383)

قانون مجازات (عمومی): راجع است به تعیین انواع جرائم و مجازات‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی که درباره مجرم اعمال می‌شود. (ماده1 قانون مجازات عمومی مصوب 7/3/1352)

قانون مجازات اسلامی: قانون مجازات راجع است به تعیین انواع جرائم و مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی که درباره مجرم اعمال می‌شود. (ماده 1 قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 21/7/1361)

قانون مجازات اسلامی: راجع است به تعیین انواع جرائم و مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی که درباره مجرم اعمال می‌شود. (ماده 1 لایحه مجازات اسلامی مصوب 7/9/1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام)

قباله ازدواج رسمی: قباله ازدواج و طلاقنامه در صورتی که مطابق نظامنامه‌های وزارت عدلیه به ثبت رسیده باشد سند رسمی و الا سند عادی محسوب خواهد شد. (ماده 2 قانون راجع به ازدواج مصوب 23/5/1310)

قبول ترکه: ممکن است صریح باشد یا ضمنی. قبول صریح آن است که به موجب سند رسمی یا عادی قبول خود را به دادگاه اطلاع بدهند. قبول ضمنی آن است که عملیاتی در ترکه نمایند که کاشف از قبول ترکه و اداء دیون باشد از قبیل بیع و صلح و هبه و رهن و امثال آن‌که به طور وضوح کشف از قبول ترکه نماید. (ماده 242 قانون امور حسبی مصوب 2/4/1319)

قبول صریح ترکه: قبول ترکه ممکن است صریح باشد یا ضمنی. قبول صریح آن است که به موجب سند رسمی یا عادی قبول خود را به دادگاه اطلاع بدهند. (از ماده 242 قانون امور حسبی مصوب 2/4/1319)

قبول صریح ترکه:... قبول ضمنی آن است که عملیاتی در ترکه نمایند که کاشف از قبول ترکه و ادا دیون باشد از قبیل بیع و صلح و هبه و رهن و امثال آن‌که به‌ طور وضوح کشف از قبول ترکه نماید. (از ماده 242 قانون امور حسبی مصوب 2/4/1319)

قتل عمد: قتل درموارد زیر عمدی است. الف) مواردی که قاتل با انجام کاری قصد کشتن کسی را دارد خواه آن کار نوعاً کشنده باشد خواه نباشد ولی در عمل سبب قتل شود. ب) مواردی که قاتل عمداً کاری راانجام دهد که نوعاً کشنده باشد هر چند قصد کشتن شخص را نداشته باشد. ج) مواردی که قاتل قصد کشتن را ندارد و کاری را که انجام می‌دهد نوعاً کشنده نیست ولی نسبت به طرف بر اثر بیماری و یا پیری و یا ناتوانی یا کودکی و امثال آن‌ها نوعاً کشنده باشد و قاتل نیز به آن آگاه باشد. (ماده 2 قانون حدود و قصاص و مقررات آن مصوب 3/6/1361)

قدرت خروجی فرستنده رادیویی: عبارت است از قدرت خروجی فرستنده که به صورت (PDAK MIVEIOP IOWER) PEP به آنتن دستگاه اعمال می‌شود. (ماده 5 آیین‌نامه اجرایی قانون استفاده از بی‌سیم‌های اختصاصی و غیرحرفه‌ای (آماتوری) مصوب 13/11/1361 هیأت وزیران)

قذف: نسبت دادن زنا یا لواط است به شخص دیگری. (ماده 139 لایحه مجازات اسلامی مصوب 7/9/1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام)

قذف: نسبت دادن زنا یا لواط است به شخص دیگری. (ماده 169 قانون حدود و قصاص و مقررات آن مصوب 3/6/1361)

قرائن مالیاتی: عبارت است از عواملی که در هر رشته از مشاغل با توجه به موقعیت شغل برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به طور علی‌الرأس به کار می‌رود و فهرست آن به شرح زیر می‌باشد: 1- خرید سالانه. 2- فروش سالانه. 3- درآمد ناویژه. 4- میزان تولید در کارخانجات 5- جمع کل وجوهی که بابت حق‌التحریر و حق‌الزحمه وصول عوارض و مصرف تمبر عاید دفترخانه اسناد رسمی می‌شود یا میزان تمبر مصرفی آن‌ها. 6- سایر عوامل به تشخیص کمیسیون تعیین ضرایب. (ماده 152 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 3/12/1366)

قرائن مالیاتی: عبارت است از عواملی که در هر رشته از مشاغل با توجه به موقعیت شغل برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به طور علی‌الرأس به کار می‌روند و فهرست آن به شرح زیر می‌باشد: 1- سرمایه. 2- خرید سالانه. 3- فروش سالانه. 4- درآمد ناویژه. 5- ارزش اجاری سالانه محل کسب و کار. 6- پرداختی به کارگران و کارکنان. 7- ظرفیت تولید در کارخانجات. 8- مقدار مواد اولیه که به مصرف رسیده است. 9- تعداد اتاق یا تخت هتل و مسافرخانه. 10- ظرفیت وسایط رانندگی و سایر وسایل حمل و نقل. 11- تعداد کشتار در مورد قصاب‌ها و کشتارکنندگان. 12- تعداد تختخواب و پزشک و جراح و بیمار در بیمارستان و نظایر آن. 13- تعداد نمره و دوش گرمابه. 14- میزان انتشار روزنامه و مجله و تعداد مشترکین یا میزان فروش و بهای آگهی. 15- جمع کل وجوهی که بابت حق تحریر و حق‌الزحمه وصول مالیات و عوارض و مصرف تمبر عاید دفترخانه اسناد رسمی می‌شود یا میزان تمبر مصرفی آن‌ها. 16- سابقه مالیاتی. (ماده 128 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 28/12/1345)

قرابت: بر دو قسم است قرابت نسبی و قرابت سببی. (ماده 1031قانون مدنی)

قرابت نسبی: به ترتیب طبقات ذیل است: طبقه اول - پدر ومادر و اولاد و اولاد اولاد. طبقه دوم - اجداد وبرادر و خواهر و اولاد آن‌ها. طبقه سوم - اعمام و عمات و اخوال و خالات واولاد آن‌ها. در هر طبقه درجات قرب و بعد قرابت نسبی به عده نسل‌ها در آن طبقه معین می‌گردد مثلاً در طبقه اول قرابت پدر و مادر با اولاد در درجه اول و نسبت به اولاد اولاد در درجه دوم خواهد بود و هکذا در طبقه دوم قرابت برادر وخواهر و جد و جده در درجه اول از طبقه دوم و اولاد برادر و خواهر و جد پدر در درجه دوم از طبقه دوم خواهد بود و در طبقه سوم قرابت عمو ودایی و عمه وخاله در درجه اول از طبقه سوم و درجه اولاد آن‌ها در درجه دوم از آن طبقه است. (ماده 1032 قانون مدنی)

قرار: چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزئی یا کلی باشد، حکم و در غیر این صورت قرار نامیده می‌شود. (ماده 299 قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب 21/1/1379)

قرار: رأی دادگاه اگر راجع به ماهیت دعوی و قاطع آن جزئاً یا کلاً باشد حکم والا قرار نامیده می‌شود. (ماده 154 قانون آیین‌دادرسی مدنی مصوب 25/6/1318)

قرار: رأی محکمه یا راجع به ماهیت دعوا است کلیتاً یا به بعضی مسائل که در حین رسیدگی به دعوا حادث و مطرح می‌شود رأی محکمه در صورت اولی حکم و در صورت ثانوی قرار نامیده می‌شود. (ماده 448 قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی مصوب 18/8/1290)

قرارداد باربری: فقط قراردادی است که براساس بارنامه دریایی یا اسناد مشابه دیگری‌که برای حمل و نقل‌کالا از طریق دریا است منعقد شود و نیز هر بارنامه دریایی یا اسناد مشابه دیگری که به استناد قرارداد اجاره کشتی رابطه بین متصدی باربری و دارنده بارنامه یا سند مذکور را از زمان صدور تعیین نماید قرارداد باربری تلقی می‌گردد. (بند 2 ماده 52 قانون دریایی مصوب 29/6/1343)

قرارداد جزئی: توافق حقوقی است که اجازه انعقاد آن در یک توافق حقوقی تشریفاتی به دستگاه دولتی داده شده است. (ماده 1 آیین‌نامه چگونگی تنظیم و انعقاد توافق‌های بین‌المللی مصوب 13/2/1371 هیأت وزیران)

قرارداد: عبارت است از تعهداتی که بین وزارت نفت یا یک واحد عملیاتی یا هر شخص حقیقی یا حقوقی منعقد می‌شود که طبق مقررات دولت جمهوری اسلامی ایران و برمبنای مقررات این قانون اجرای قسمتی از عملیات نفتی را بر عهده گیرد. (ماده 1 قانون نفت مصوب 9/7/1366)

قرارداد: عبارت است از توافقنامه‌ای که به امضای داوطلب استخدام و بانک می‌رسد و به موجب آن شخص برای مدت معین و کار مشخص به استخدام بانک درمی‌آید. (بند 10 ماده 1 آیین‌نامه استخدامی نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 26/11/1379 هیأت وزیران)

قرارداد اجاره کشتی: سندی است کتبی که بین مالک کشتی (یا نماینده مجاز او)‌و مستاجر منعقد می‌گردد و شرایط اجاره کشتی را برای مدت معین یا برای یک یا چند سفر بین بنادر مشخص تعیین می‌کند. (ماده 135 قانون دریایی مصوب 29/6/1343)‌

قرارداد استخراج و فروش: قراردادی است که بین وزارت معادن و فلزات و بخش تعاونی و خصوصی ایرانی برای استخراج و فروش مقدار معینی از مواد معدنی طبقه یک از معادن غیر بزرگ و در محدوده مشخص منعقد می‌شود. (بند ف ماده 1 قانون معادن مصوب 1/3/1362)

قرارداد اکتشاف: قراردادی است جهت انجام عملیات مطالعاتی و اجرایی طرح تصویب شده از طرف وزارت معادن و فلزات بین دارنده موافقتنامه اصولی اکتشاف و وزارت معادن و فلزات. (بند ج ماده 1 قانون معادن مصوب 1/3/1362)

قرارداد پیمانکاری: عبارت از قراردادی است که به موجب آن طرف قرارداد مسئولیت اجرای برخی از عملیات نفتی را در ناحیه معینی از طرف شرکت ملی نفت ایران و به نام آن شرکت برطبق مقررات این قانون برعهده می‌گیرد. (ماده 1 قانون نفت مصوب 8/5/1353)

قرارداد حرفه‌‌آموزی: عبارت است از قراردادی که بین صاحب امتیاز (یا مدیر مسئول) آموزشگاه و حرفه‌آموز به منظور آموزش رشته معین و مشتمل بر ساعات تدریس، مبلغ شهریه و سایر مقررات این آیین‌نامه منعقد می‌گردد. (ماده 5 آیین‌نامه نحوه تشکیل و اداره آموزشگاه‌های آزاد فنی و حرفه‌ای مصوب 6/7/1365 هیأت وزیران)

قرارداد حمل: به استثناء قرارداد اجاره کشتی قرارداد حمل قراردادی است که از طرف متصدی حمل و یا به حساب او برای حمل مسافر منعقد گردد. (بند ب ماده 111 از قانون دریایی مصوب 29/6/1343)

قرارداد کار: عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر متعهد می‌شود درقبال دریافت مزد، کاری را برای مدت معین یا مدت نامحدودی برای کارفرما انجام دهد. (ماده 30 قانون کار مصوب 26/12/1337)

قرارداد کار: عبارت است از قراردادکتبی یا شفاهی‌که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد. (ماده 7 قانون کار مصوب 29/8/1369 مجمع تشخیص مصلحت نظام)

قرارداد کار کشاورزی: که در این قانون قرارداد کار نامیده می‌شود عبارت است از توافق کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر متعهد می‌شود در قبال دریافت حقوق یا مزد از کارفرما یا نماینده او در مدت معین و یا مدت نامحدود برای کارفرما یا نماینده او کار انجام دهد. (ماده 3 لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی اصلاح پاره‌ای از مواد قانون کار کشاورزی مصوب 15/4/1359 شورای انقلاب)

قرارداد کار کشاورزی: که در این قانون قرارداد کار نامیده می‌شود عبارت است از توافق کتبی که به موجب آن کارگر متعهد می‌شود در قبال دریافت حقوق یا مزد از کارفرما یا نماینده او در مدت معین یا مدت نامحدود برای کارفرما یا نماینده او کار انجام دهد. (ماده 3 لایحه قانونی اصلاح پاره‌ای از مواد قانون کار کشاورزی مصوب 20/2/1359 شورای انقلاب)

قرارداد کار کشاورزی: که در این قانون قرارداد کار نامیده می‌شود عبارت است از توافق کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر متعهد می‌شود در قبال دریافت حقوق یا مزد از کارفرما یک یا چند شغل از مشاغل کشاورزی در مدت معین یا مدت نامحدود برای کارفرما یا نماینده او انجام دهد. (ماده 3 قانون کار کشاورزی مصوب 7/3/1353)

قرارداد ناهمسان خدمات مشاوره ای: قراردادی است که متن یا شرح خدمات یا حق‌الزحمه مصوب برای موضوع مورد نظر نداشته باشد، یا هر یک از مدارک مصوب یادشده در آن‌ها قابل استفاده نباشد. (بنـد ح مـاده 1 آیین‌نامه نحـوه تهیـه قراردادهـای نـاهمسـان مصوب 16/11/1381 هیئت وزیران)

قرارداد کارآموزی: قراردادی است که در آن رابطه کارفرما و کارآموز به منظور کارآموزی تنظیم می‌گردد. (ماده 2 قانون کارآموزی مصوب 28/2/1349)

قراردادهای همسان خدمات مشاوره ای: قـراردادی است که متن شرح خدمات و حق‌الزحمه مصوب داشته باشد. (بند ز ماده 1 آیین‌نامه نحوه تهیـه قراردادهـای ناهمسـان مصـوب 16/11/1381)

قرض: عقدی است که به موجب آن احد طرفین مقدار معینی از مال خود را به طرف دیگر تملیک می‌کند که طرف مزبور مثل آن را از حیث مقدار و جنس و وصف رد نماید و در صورت تعذر رد مثل قیمت یوم‌الرد را بدهد. (ماده 648 قانون مدنی)

قسمت‌های مشترکآپارتمان ها: قسمت‌های مشترک مذکور در این قانون عبارت از قسمت‌هایی از ساختمان است که حق استفاده از آن منحصر به یک یا چند آپارتمان یا محل پیشه مخصوص نبوده و به کلیه مالکین به نسبت قسمت اختصاصی آن‌ها تعلق می‌گیرد به طور کلی قسمت‌هایی که برای استفاده اختصاصی تشخیص داده نشده است یا در اسناد مالکیت ملک اختصاصی یک یا چند نفر از مالکین تلقی نشده از قسمت‌های مشترک محسوب می‌شود مگر آن‌که تعلق آن به قسمت معینی برطبق عرف و عادت محل مورد تردید نباشد. (ماده 2 قانون تملک آپارتمان‌ها مصوب 16/12/1343)

قشلاق: محدوده زیست و قلمرو جغرافیایی که عشایر، تمام یا قسمتی از فصول پاییز یا زمستان را در آن می‌گذرانند. (بند پ ماده 1 آیین‌نامه ساماندهی عشایر مصوب 13/1/1384 هیئت وزیران)

قصاص: کیفری است ‌که جانی به آن محکوم می‌شود و باید با جنایت او برابر باشد. (ماده 14 لایحه مجازا