کوره فرهنگ سوزی۲

آنچه میتوان به عیان با چشم غیر مسلح مشاهده کرد، احساس بیگانگی میلیونها انسانی است که همه هستی معنوی شان  در محاق قدغن سیاسی و پلیسی است. و نه شاهد بی مهری بلکه غضب سیستم حاکم بر فرهنگ خود در خانه خود است. مجبورند خود را به موجودیت معنوی همزبانان خود در خارج از مرزهای این کشور دلخوش کنند. خبر آموزش زبان مادری خود را در مدارس اسکاندیناوی برای آشنایان و اقوام مهاجر خود را بشنوند و در فکر فرو روند که بیگانه و آشنا این وسط چیست و کیست؟ ...

در روز پایانی اولین کنگره جهانی آذربایجانیها، یکی از اعضای هئیت مدیره انتخابی (پروفسور شاپور انصاری) از اولین مسافرت خود به باکو برای سخنرانی در آکادمی علوم آذربایجان در سال ۱۹۸۷ یاد کرد و گفت:
وقتی طی راه به محل سخنرانی می رفتیم در ماشین از میزبانان خود پرسیدم که به چه زبانی باید سخنرانی کنم. میزبان ابتدا انگار سوال مرا نفهمیده بود و سپس گفت به همین زبانی که با هم صحبت میکنیم. به زبان آذربایجانی. من طی راه تا محل اقامت با خود فکر می کردم که من سالها در ایران مشغول تحصیل بوده ام و تا کنون در بسیاری از مراکز علمی دنیا سخنرانی کرده ام اما این نخستین سخنرانی من به زبان مادری ام خواهد بود ... باخود فکر میکردم که فرزند یتیم و ملتی یتیم هستم که کسب و مبادله به زبان خودش در «وطن» خودش برایش ممنوع است.
با اینکه ایشان این سخن را خونسردانه به زبان آوردند، اشک در چشمان حضار در سالن «المپیک کولکشن» لوس آنجلس حلقه بست. بیشک تک تک حاضران در آن گنگره خاطرات مشابه زیادی داشتند ....

زنده یاد غلامحسین ساعدی در جواب به سوال مصاحبه گر که چرا به زبان خودتان چیزی ننوسته اید به تلخی پاسخ میدهد:
«آنقدر توی سر من زدند...که مجبور شدم به فارسی بنویسم . ولی چرا یک نمایشنامه به زبان ترکی نوشتم. نمایشنامه "گرگها" در کتاب ماه شماره ۲ چاپ شد و مامورین ریختند همان شماره را تعطیل کردند ...
ساعدی جای دیگر با اشاره به شجاعت و دانش دکتر محمد علی فرزانه یاد میکند که چگونه اثر بزرگ ایشان در ایران با سکوت کامل مواجه شد اما در آلمان مورد استقبال قرار گرفت:
این شهامت را محمد علی فرزانه به حد کمال رساند مردی در ظاهر خاموش و در باطن آتشفشان ...کتاب او درباره "دستور زبان آذربایجان" در تمام محافل مثلا علمی و ادبی کشورمان با سکوت کامل روبرو شد. انگار نه انگار ... من در دانشگاه شهر کلن شاهد بودم که این اثر به عنوان یک حادثه بسیار معتبر در زبانشناسی معاصر به حساب آمده بود.
....آندسته آثاری هم که از دم تیغ سانسور دولتی جسته و شانس چاپ می یابند از سوی محافل مثلا علمی و ادبی کشور با سکوت روبرو میشود به بیان دیگر آنچه به عینه وجود دارد دولت مرکزی نتوانسته مانع «وجود» آن شود در دادگاه «ادبا» محکوم به «عدم وجود» هستند این «روشنفکران» و «محافل ادبی» مورد اشاره در واقع به قول فلاسفه قدیم اسلامی خودمان، «عدم وجدان» خود را «عدم وجود» دیگران تلقی میکنند ...

منبع:

کتاب "دادنامه آذربایجان (بررسی تحلیلی پانفارسیم) ص ۷۵و ۷۷ و ۸۳ و ۸۴

مولف: علی رضا اردبیلی