نسل کُشی در آذربایجان/ قشون عثمانی برای نجات آذربایجان بسیج میشود

فجایع جیلولوق

آشوریها و ارامنه تحت حمایت روسیه و انگلیس سعی در کسب استقلال در آذربایجان بودند. اندرانیک با بسیج پنچ هزار ارمنی به خوی حمله کرد تا با اتصال به جیلوها و از آنجا انگلیسی ها نقشه تاسیس ارمنستان بزرگ را عملی کند.

کشتار اهالی اورمیه توسط جیلوها و ارامنه:

...عصر روز جمعه سوم اسفند ۱۲۹۶/ ۲۲ فوریه۱۹۱۸ به دستور پطروس آشوریهای محله عسکرخان به منازل مسلمانان هجوم آوردند. صاحبان منازل را کشته و اثاث خانه ها را غارت میکنند. و سپس آن منازل را دچار حریق مینمایند. ...صدای لاینقطع تفنگ و غرش توپ های تحت اختیار آشوریان و از طرفی شعله و دودی که از سوختن مناظر مسلمانان در فضای شهر می پیچید و ناله و فریاد مجروحین و زنان و اطفال که فرار میکردند و به کوچه ها پناهنده میشدند....

شبهای هولناک اورمیه:

پس از تسلیم شدن آذربایجانیان و تسلط مسیحیان به شهر اوضاع اورمیه وخیمتر شد. هر شب اشرار به منزل مردم می ریختند و اموال صاحبخانه را به یغما می بردند و صاحبخانه از ترس جان خود فرار میکرد. مردم شهر از ترس جیلوها در آن سرمای زمستان شبها بر بالای بام خانه خود میخوابیدند تا به هنگام هجوم اشرار به خانه جانشان در خطر مرگ قرار نگیرد و روی پشت بام ها مسلمانان به نوبت کشیک میدادند تا به هنگام احساس خطر دیگران را به سرعت مطلع سازند. بیچاره مسلمانان وقتی خطری را احساس میکردند از بامی به بامی دیگر می گریختند و از کوچه به کوچه دیگر ... وقتی به خانه میریختند صدای زجره و فریاد صاحبخانه بلند میشد... فریاد آن بیچارگان با صدای واق واق سک های هار توام شده میحط پر از حول و وحشت آوری را برپا می نمود. شبها مردم از شنیدن صدای پریدن مرغی از صدای بهم خوردن شاخه های درخت اضطرابی موحش در خود می یافت. .... هر شب در سرمای زمستان تعدادی از دهاتیان فراری در مساجد و معابر از سرما و گرسنگی می مردند. عده ای گرسنه و لخت در بازار و کوچه پیدا میشدند و در دست پیرزنی یا پسربچه ی نان می دیدند به زور از دست وی گرفته .....

قشون عثمانی برای نجات آذربایجان از دست ارامنه و آشوری ها بسیج میشود:

نوری پاشا فرمانده عثمانی برای کمک به  مسلمانان ۱۰ توپ و ۱۰۰۰۰ سلاح سبک فرستاد. در اواسط ژوئن ۱۹۱۸  جمع زیادی از عثمانی ها همراه مجاهدین آذربایجانی وارد تبریز شدند ... سرکوبی ارامنه و آشوریها به تیپ پنجم از سپاه چهارم عثمانی واگذار شد. تیپ ششم هم با درهم شکستن مقاومت ارمنی ها در بالدور چایی با ارامنه درگیر شدند در شهر خوی نیز مردم تصمیم به مقاومت میگیرند تا قوای عثمانی از سلماس به خوی برسد....

ورود عثمانی ها به اورمیه:

با ورود قوای عثمانی به اورمیه آن عده از جنایتکاران ارامنه و آسوریها که در قتل عام مردم دست داشتند شناسای و اعدام شدند...... تیپ ۱۱ پس از آمدن به تبریز برای جلوگیری از اغتشاشات مضمون زیر آویزان کرد که ما برای اختلاص شما از زیر چکمه های ارمنه و انگلیسی ها آمده ایم ...

منبع:

کتاب "آذربایجان در جنگ جهانی اول فجایع جیلولوق"

مولف : دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی