گیاهان دارویی به ترکی

آت قولاغی[1]

گیاه ترشک.

آجیرغه//آچیرغه

ترب وحشی. فجل. تربچه‌ی صحرایی.

آچاملی

خیار ترشی.

آچیر

حمام اوتی. رعی ‌الحمام. [2]

آرجا

درخت کاج. صنوبر.

آرچه

درختی خوشبو شبیه صنوبر.

آردوج

ارس. درخت عرعر. ابهل.

آغاج قاونی

آغاج قوهونو. ترنج. بادرنگ.

آق باش

ذرّت.

آق قویروق

گونه­ای چای چینی.

آل مورد

درخت مر مکّی. درخت عوجه.

آلوج

زرد‌آلو. نوعی میوه‌ی وحشی و معطّر.

آلیا

گونه­ای میوه.

آی چیچگی

آی چیچه‌یی. گل آفتاب‌گردان.

آییغ اوتی

آیی اوتو. علف خرس.[3] نوعی گیاه خاردار.

اؤکوز گؤزی

گیاه عین‌البقر.[4] اقحوان. آذرگون.

ارجه آغاجی

صنوبر. کاج.

ارچه

درخت سرو.

اروکسون

نوعی زردآلو.

اریک

زردآلوی نارس.

ازگیل[5]

زعرور. نلکه. کنوس. گونه­ای زالزالک. گونه­ای گوجه‌ی وحشی.

اشقن

رک اوشقون.

اگری بیون[6]

اَیری بویون. ارزن سفید. ذرّت.

ام

میوه‌ای است هندی که بسیار خوشمزه است.

ام اوتی

ام اوتو. گیاهی دارویی.

امان‌قرا

نام گونه­ای درخت.

انتمون طاشی

برگ نیل. حنای مجنون.

اندوز

پیلگوش. درخت راسن. زنجبیل شامی. قسط شامی. عرعر.

اوبوسون

حشیش. علف.

اوتلوکانی

گیاه سه‌برگ. در زبان ترکی با نام «یورونجه» نیز مشهور است.

اوجاغلاق

نوعی از یونجه.

اوچ قات

گونه­ای درخت مجوّف که پوست آن دارای سه‌ لایه‌می‌باشد.

اورس

درخت سرو. سرو کوهی.

اوروک

زردآلو. قیصی.

اوزرلیک

اسفند. حرمل عامی. نوعی سداب کوهی.

اوزلیک

رک اوزرلیک.

اوش

درخت انگور. تاک.

اوشقون

ریواس. ریوند. «قوزو قولاغی» نیز گویند.

اویشون

گیاه خاراگوش. افسنطین. زریره. نوعی بومادران کوهی.

ایت اوزومی

سگ‌انگور. عنب‌الذئب.

ایت بورنی

نسرین. نسترن. تخم نسرین.

ایت خیاری

خربزه‌ی ابوجهل. هندوانه‌ی ابوجهل. حنظل.[7] « ایتی بولک »، «هند قاوونی»، «قابا» نیز گویند.

ایتی بولک

رک ایت خیاری.

ایدآغاجی

نوعی عود.

ایرغی

نوعی بید. تال.[8]

ایرقولاغجی[9]

ریشه‌ی عود‌الصلیب. فاوانیا.

ایستی اوت

فلفل. فلفل سیاه.

ایسیرغان اوتی

گیاه گزنه.

ایکده

سنجد. غبیرا.

ایکیر

مرسین دشتی یا وحشی.[10]

ایگده

سنجد. غبیرا.

ایلان اوتی

گونه­ای گیاه. نوعی از حرشف.[11]

ایلدیز

ریشه‌ی گیاه و درخت را گویند.

ایلغاو

رک ایلغای.

ایلغای

عنّاب سرخ. گزمازی. نوعی درخت جنگلی. طرفا.

ایلغین

گز. طرفا.

ایلق

مصطکی. سقّز. صمغ درخت کشک. علک‌‌رومی.

اینداو

دانه‌ای خوشبو شبیه سمسم که روغن آن برای بیماری جرب مفید است.

بادرین

خیار. بادرنگ.

باشاق

خوشه‌ی گیاه. خوشه‌ی گندم.

بال قاباغی

کدو تنبل. بورانی. کدو حلوایی.

بالدیرغان

ساق انجدان. گل‌پر.

بالیق اوتی

بالیق اوتو. سمّ‌السمک. گیاه ماهی‌زهرج. «سیغیر قویروغی» نیز گویند.

بانکس آغاجی

نوعی نی که از آن حصیر و بوریا بافند.

بانکه

گونه­ای چای.

ببر

بیبر. فلفل.

بقام آغاجی

عنّاب. درخت و گیاه «تبرخون»[12] که در رنگرزی کاربرد دارد.

بنگ

حشیش.

بوته

بن و ریشه‌ی گیاه.

بورج

فلفل.

بورچاق

دانه‌ای شبیه نخود.

بورچالیق

لاله‌ی صحرایی. شقایق وحشی. پیاز دشتی. شقاقل.

بورچک

گونه­ای گیاه. جلبان. هویج.

بورسو

علفی که در فصل تابسان چیده و در زمستان به دواب دهند.

بورسوق

گیاهی شبیه نی.

بوزغونج

گونه­ای پسته‌ی وحشی که برگ و پوستش در رنگرزی بکار می‌رود.

بوغدای

گندم.

بوغدای باشی

سنبله. خوشه‌ی گندم.

بوکورتکن

رک بوگورتکن.

بوگورتکن

در اصل «بوغورتیکان»[13] می‌باشد. ترموش. تمشک. شجره‌ی موسی. توت سه‌گل.

بوگورتگن

رک بوگورتکن.

بوگورتلن

رک بوگورتکن.

بولاغ اوتی

علف چشمه. تره. نعناع وحشی. پونه.

بوی اوتی

شنبلیله. نعناع وحشی. پونه. حلبه [درخت عرفج]. درخت قناد که خاری مانند سوزن دارد.

بیش

گیاهی دارویی شبیه خطایی که سمّی است.

بیش بارماق

عرفج برّی.

بیش بغدای

بئش بوغدای . سیاهدانه که در میان گندم می‌روید. لوپک نیز گویند.

بیک بورکی

بَی بؤرکی. گلی خوشبو. گل بستان‌افروز.

پاموق

گیاه پنبه. پنبه.

پرپی

گیاه ماه‌پروین. جدوار ختایی.

پرزم

نوعی لوبیا و باقلا.

پموق

گیاه پنبه.

پنجر

چغندر. سلق بستانی.

پندوک

جوانه‌ی گل و درخت.

تابولغو

عنّاب سرخ. گزمازی. طرفا.

تارق

داری. گیاه و دانه‌ی ارزن.

تاریغ

داری. ارزن.

تاق

گونه­ای درخت.

تاک

درخت انگور.

تال

درخت بید. شاخه‌ی درخت.

تراغای

درخت سرو. سپیدار.

ترانجه

خربزه‌ی نارس.

ترانکغو

عرعر. سپیدار.

ترک

رک تیریک.

ترموجاق

گشنیز. یونجه‌ی تازه روییده.

ترناک

نوعی خیار. نوعی بادرنگ. نوعی تره.

تریق

تاریغ. داری. ارزن.

تکاک

بوته‌ی بزرگ خیار کدو تنبل و مانند آن.

تنتکل

نوعی آلو. زرد‌آلو.

توتورغان

ارزن. نوعی زیره.

توتوم

سماق. حامض.

توراق اوتی

کنگر. گشنیز. شوید.

تورقا

نوعی کتان. تخم کتان.

تورموجاق

بقله‌الحمقاء. نوعی گیاه ترش مزه.

توقوز تون

دوققوز دون. درختی که نه پوست دارد و چوب آن در کمان صلابت دارد.

توکی

رک توگی.

توگی

برنج. ارز. شالی.

تیریق

درمنه. ارزن.

تیریک

سرو. سپیدار.

تیریم

خوشه. سنبل. ساقه.

تینگاک

تاک. درخت انگور. شاخه‌ی مو.

ججک

چیچک. گل درخت. درخت کوچک. خس و خاشاک.

جکده

سنجد.

جواری

دانه‌ی ذرّت. ارزن سفید.

جورخ اوتی داناسی

تخم کتان. تخم کاسنی.

جوره اوتی

گیاه زوفا.

جوز بوبا[14]

نارگیل. جوز هندی.

جووا

بصل جبلی. پیاز وحشی.

جیغان

[چیغان] سرو آزاد.

جیکده

سنجد.

چاتلاغوج

مصطکی. ثمره‌ی درخت سقز.

چتیک

نوعی یونجه. گیاه سه‌برگه.

چَرَز

مویز. آجیل. میوه‌ی خشک. زبیب.

چگردک

هسته. بذر. دانه.

چنچک

گونه­ای درخت.

چوردوک

زوفا. سیاهدانه.

چوغان

اشنان. شاه‌توت. گیاهی است که چرک لباس را با آن تمیز کنند.

چوکاری

ارزن سفید. دانه‌ی ذرّت.

چومور

شلغم. چغندر.لبو.

چیپار

گل‌بادام.

چیچک

شکوفه. گل.

چیچیک

گل. شکوفه.

چیغیت

پنبه دانه. عدس. تخم و دانه‌ی میوه.

چیکت

پنبه‌دانه.

چیکدا

سنجد.

چیکلیک

توت بوته‌ای که به اشتباه «توت فرنگی» گویند.

چیکیت

پبنه‌‌دانه.

چیگده

سنجد.

چیگیت

پنبه‌دانه.

چینگریک

ساق ارزن سفید. ساق ذرّت.

چیه

زردآلو. آلوبالو. آلوچه‌ی سمرقندی. دوجه.

ختایی

نوعی خربزه.

خوروز پپوکی[15]

رک خوروز تاجی.

خوروز تاجی

تاج خروس. گل تاج‌خروس.[16]

خینا

حنا.

دلوجه

نوعی آفت گندم.

دوبه

کدو تنبل.

دوچه

زردآلوی نارس.

دوزان

نوعی خار سرخ رنگ.

دوکی

دویو. برنج.

دوگولک

خربزه‌ی نارس.

دولانه

زردآلو. گونه­ای گوجه سبز را نیز گویند. عناب گیلانی. نام نوعی درخت.

زمرق

نوعی قارچ.

زیبقچی

نام نوعی گل.

زیریک

نوعی از حبوات ترش مزه. زرشک.

زیغیر

سمسم. دانه‌ی گشنیز.

سؤگوت

سؤیود. در خت بید.

سارکان

عشقه. نوعی لبلاب. پیچک. آفتیمون.[17]

سارماشیق

رک سارکان.

ساری قوان

سور کوهی. عرعر. سپیدار.

ساریمساق

سیر. ثوم. اسقوردیون.

ساز

نی. گیاه حصیر.

ساقساول

گونه­ای درخت که هیزم آن دود ندارد.

سالغوم

خوشه‌ی انگور.

سامان

علف خشک. کاه.

سبزی

هویج. زردک.

سپورگه

رک سوپورگو.

سقیز

صمغ درخت مصطکی. صمغ درخت سرو.

سکساول

رک ساقساول.

سمیز اوت//سمیز اوتی

بقله‌الحمقاء. خرفه. شینگ.

سندواج

درخت سندل. سندلوس.

سنغراق

هسته‌ی میوه‌.

سواقل

شقاقل. میوه‌ی گیاهی است.

سوبای

سرو آزاد.

سوپ

رک سوپورگو.

سوپسه

رک سوپورگو.

سوپورگو

جاروب. منجیل سفید.

سوت

سؤیوت//سؤیود. درخت بید.

سوتگلاکان

رک سوتلگن.

سوتلگن

شبرم. گیاه فرفیون. فربیون.

سومتره

گیاهس شبیه جو.

سیچرتقو

شاه‌تره. بقله‌الملوک.

سیریغ

درخت و یا شاخه‌ی پوست کنده.

سیغیر قویروغی

سمّ‌السمک. گیاه ماهی زهرج.

سیلین

گیاهی است که در کنار نهرها می‌روید. پونه‌ی وحشی.

شالی

برنج پوست نگرفته.

شبرغانی

نوعی انگور مخصوص ترکستان.

شبی

نوعی چای.

شور

نام نوعی گیاه.

شورتاق

درختی که در شوره‌زار عمل آید.

شیلیم

کندر. صمغ درخت.

شیوران

نوعی شفتالو. خوخ.

صاحبی

گونه­ای انگور که رزاقی نیز گویند.

صارمساق

رک ساریمساق.

غوره

نوعی چای.

غولونگ

نوعی زردآلو. مشمش.

غیشه

خس و خاشاک.

فخال

کاه درشت. ساقه‌ی صاف گندم و جو.

قابا

رک ایت خیاری

قاباق

کدو تنبل. بورانی.

قاتمر

گل خطمی. گل خیری.

قارا چؤرک

شونیز. سیاهدانه.

قارغا بوکن

کچوله.[18]

قارنی یاروق

گیاه و دانه‌ای دارویی. شکم‌پاره.[19]

قاسنی[20]

نوعی صمغ گیاهی.

قایماق آغاجی

درخت موز.

قباق

بورانی. کدو تنبل.

قرا تاریغ

قارا تاریغ. نوعی ارزن.

قراغاج

قاراغاج. آکاسیا.

قراغریقی

رک قراموق.

قراقات

قاراقات. قره‌قاط.

قراموق

نوعی گیاه که آفت گیاهان دیگر است.

قراول

درختی جنگلی.

قواق

سپیدار. عرعر.

قوپوز

قارپیز. هندوانه. شمامه.

قورت باغری

فاغیه.[21]

قورت قولاغی

پیلگوش. [22]

قوروق

غوره. انگور نارس.

قوزوقولافی

اوشقون. ریواس. ریوند.

قوزی قولاغی

نوعی ریواس. حماض.

قوش اوزمی

قوش اوزومو. نوعی انگور بی‌دانه. کشمش.

قوش دیلی

درخت زبان گنجشک. لسان‌العصافیر. دردار. سپیدار.

قولان قویروغی

گیاه دم‌اسبی.

قولان قویروغی

گیاه دم‌اسب.[23]

قوناغ

نوعی ارزن.

قویاش گول

گل آفتاب‌گردن.

قیزالاق

لاله‌ی دشتی. شقایق.

قیسی

زردآلو. مشمش.

کؤتوک

بیخ و بن درخت.

کؤک

بیخ خشخاش. ریشه‌ی گیاهان.

کت هندی

گونه­ای داروی گیاهی.

کچوم

اقاقیا. آکاسیا.

کدی

کدو تنبل. بورانی.

کرکاو

درختی وحشی شبیه درخت گلابی.

کشیر

هویج. زردک.

ککره

نوعی گیاه تلخ. تلخه.[24] عفص.[25]

کندیر

تخم کتان. تخم بزرک.

کندیر اوت

کندیر اوتو. گیاه کتان.

کورالماج

درخت صنوبر پیر. کاج کهنسال.

کوکم

گونه­ای درخت با چوبی محکم.

کونجی

کنجد. سمسم.

کیچه قولاغی

گیاه خرنوب. خارسم.

کیچی بوینوزی

رک کیچه قولاغی.

گل قویاش

گل آفتاب‌گردان.

گلنجک چیچکی

گلینجیک چیچه‌یی. شقایق. لاله‌ی دشتی. شقایق نعمانی. لاله‌ی وحشی.

گمیرته

زردآلوی نارس.

گنه اوتی

گیاه جب‌السلاطین که از آن روغن گیرند.

گوجوم

نوعی درخت با چوبی محکم.

گوربک

نوعی خربزه.

گوکم

خیزران. خوخ‌الدبّ. قراصیا.

گون دؤندی

گل آفتاب‌گردان.

گون قولاغی

گل آفتاب‌گردان.

گون‌چیچگی

گون چیچه‌یی. گل آفتاب‌گردان.

گونکلوک

صمغ درختی (کندر) که در آتش می‌سوزانند.

گیجیتکان

گیاه گزنه.

گیله

حبّه‌ی انگور. دانه‌ حبوبات.

گیلی

نوعی سوقی [تین]. انجیر.

لبلبی

چغندر.

لوجچک

نوعی شفتالو.

لونقه

نوعی چای.

ماموق

پنبه. قطن.

مایوق

گل شکفته. غنچه.

مُرچ

مورچ. فلفل.

مردار آغاجی

درخت مُر مکّی. مورد.

منته

گل بنفشه.

منجانه

هتسه و دانه‌ی میوه‌ها را گویند.

منطه

بنفشه.

مورآغاجی

درخت مورد.

موز[26]

میوه‌ی اویس القرنی. بانان. موز. کیله. بنان.

میبچان

نوعی میوه. هسته‌ و دانه‌ی میوه‌ها را گویند.

میش‌میش

زردآلوی رسیده.

ناجو

درختی شبیه نارون.

وشق

بشق. باشاق. سنبله.

وشنه

ویشنه. نوعی آلبالو. زردآلوی ترش.

هند قاوونی[27]

رک ایت خیاری.

هند قوینی

رک حنظل.

یاپورغان

شکل صحیح کلمه «یاپورغاق» است. گیاهی شبیه برگ لاله. برگ درختان را گویند.

یاپوشغان

نوعی گیاه که حالت لزج و چسبنده دارد.

یارپوز[28]

حبق. نعناع.

یاسموق

عدس. ماش. جواری.

یاوشان

رک اویشون.

یای‌اوغلاق

پنبه دانه. گیاه خرنوب. اصل‌السوس.

یخک

نوعی چای.

یشل چای

چای سبز.

یغاج

درخت.

یغاغ

درخت.

یلغن

یولغون. درخت گز.

ینچقا

گیاه یونجه.[29]

یورنجه

گیاه یونجه.

یورونجه

گیاه سه‌برگ.

یولغون

درخت گز.

یوونچغه

یونجه.

ییغاج

درخت.

ییلان اوتی

رک ایلان اوتی.

ییلان تاشی

گیاه ماه‌پروین. ددوار ختایی.

ییلانی اوتی[30]

رک ایلان اوتی.