یوش-بلده؛ مسیری که مسافر را شگفتزده می

 

خبرگزاری میراث فرهنگی – گردشگری –  این پیشنهاد سفر نه به یک مقصد خاص که به یک مسیر می‌پردازد. مسیری به کوتاهی یوش به بلده یا به درازای فاصله چالوس تا هراز. مسیر یوش بلده به نور که از جاده چالوس آغاز می‌شود، شما را به دنیایی متفاوت می‌برد. این راه، جاده‌ای کوهستانی و آسفالت اما رفت و آمد خودروها کم است. در گذر از این مسیر آنچه می‌بینید تپه، دره و درخت و روستاهایی با بام‌های شیروانی است.

 

گرم یاد آوری یا نه/ من از یادت نمی‌کاهم/ تو را من چشم در راهم..........

برای رسیدن به یوش بایستی از روستاهای متعددی همچون دونای سفلی و علیا، کمربُن، الیکا، نسن، پیل، میناک، کلاک، تنه و نیکنام ده گذر کرد که هر کدام در جای خود جذاب و دیدنی هستند.

 

یوش «یواش» یکی از دهستان‌های کوهستانی اوزرود پایین از بخش بلده، شهرستان نور، در استان مازندران است. یوش در فاصله 105 کیلومتری جنوب آمل واقع شده است.

 

شغل اصلی مردم یوش دامداری، کشاورزی و باغداری است. امروزه بیشتر افراد میانسال و مسن، بازمانده از چهار طایفه اسفندیاری، داوودی، کریمی و جمشیدی در روستا به سر می‌برند. جالب است بدانید طایفه اسفندیاری اسفندیار روتین را جد خود می‌دانند و تا زمان حمله مغول، حدود 800 سال در این منطقه فرمانروایی کردند. طایفه داوودی در زمان فتحعلیشاه قاجار از گرجستان به این منطقه آمدند. نسب طایفه کریمی به کریم‌خان زند می‌رسد و از شهر شیراز به این ناحیه کوچ کردند. طایفه جمشیدی نیز در زمان کریمخان زند از شیراز به این ناحیه کوچ کردند و نسب خود را از جمشید پادشاه می‌دانند.

 

یوش زمستان‌هایی سرد و تابستان‌هایی خنک و گاهی گرم دارد. گاهی تا ارتفاع یک متر در این ناحیه برف می‌نشیند. از یوش کوه‌های سرنو، مازوبند، و علی‌چال را در شمال و کوه‌های سرخ‌بند و اشلی را در جنوب می‌توان دید. گیاهانی چون گون، اسپند، مورد، گلپر، خاکشیر، پونه‌ و گزنه و درختانی مانند  اوجا، سپیدار، بید، تبریزی، ازگیل و ولیک در منطقه می‌روید.

 

در محدوده روستای یوش انواع جانوران غیراهلی مانند بز کوهی، گراز، پلنگ، خرس،گرگ، جوجه تیغی، خرگوش، شغال، سمور و گربه وحشی یافت می‌شوند و شاید به همین دلیل شکار در این روستا رواج داشته است.

 

علاوه بر جاذبه‌های طبیعی، روستای یوش چندین جاذبه مذهبی و تاریخی نیز دارد که عبارت‌اند از باغ شاه، خانه میرزا مهدی و خانه نیما، گنبد کیاداوود واقع بر تپه‌ای مشرف بر گورستان بالای یوش؛ مقبره سید امین و سید جلال در نزدیکی قبرستان قدیمی روستا و سنگ سیاه رنگ موسوم به اسب زین؛ این تخته سنگ در کنار رودخانه هراز قرار دارد و نقش زین و اسب روی آن نقر شده است.

 

جذابیت اصلی سفر به یوش، دیدار از خانه علی اسفندیاری متخلص به نیما یوشیج، پدر شعر نو و دیدار مناظر زیبای طبیعی به‌ویژه در فصل بهار و پاییز، رودخانه یوش، ارتفاعات زیبا، باغ‌های میوه، چشمه‌های بالامحله و پایین محله است که انگیزه این سفر را قوی‌تر می‌کند.

 

از جاده انشعابی یوش بلده تا خانه نیما 54 کیلومتر راه است. خانه نیما در پیچ و خم کوچه‌ای خاکی قرار دارد که از جاده اصلی منشعب می‌شود. خانه را بازسازی کرده‌اند و مقبره نیما هم در وسط حیاط با سنگ مرمر ساده‌ای پوشیده شده است. نیما یوشیج 110 سال پیش در این خانه به دنیا آمد. پس از 62 سال زندگی در سال 1338 در شهرری فوت کرد و همانجا به خاک سپرده شد. اما در سال 1372 پیکرش به خانه پدری منتقل و در حیاط مرکزی خانه دفن شد. در سال‌های بعد سیروس طاهباز و بهجت اسفندیاری، خواهر نیما نیز در این خانه دفن شدند. سیروس طاهباز، نویسنده، مترجم و گردآورنده دست‌نوشته‌های نیما یوشیج بوده که در طول 35 سال توانست مجموعه کامل شعرهای نیما را منتشر کند.

 

خانه نیما با ویژگی‌های سنتی منطقه کوهستانی نور ساخته شده و با پلان مربع شکل دارای یک حیاط مرکزی و اتاق‌های متعدد در اطراف حیاط است. ساختمان این خانه شامل حیاط مرکزی و اتاق‌های متعددی است که با داشتن عناصر تزئینی از قبیل آجرکاری و گچبری و ارسی‌های زیبا الهام‌گرفته از مولفه‌های تزئینی دوره قاجاریه است.

 

عکس‌هایی از نیما به دیوار حیاط آویخته شده که اغلب او را در طبیعت و در حال شکار نشان می‌دهد اما آفتاب و باد و باران رنگی بر آنها باقی نگذاشته است. فضای داخل خانه نیما را به موزه‌ای از اشیای قدیمی تبدیل کرده‌اند و در بخشی از آن هم اشیای خصوصی نیما را از جمله اخرین عینکش و سند ازدواج با عالیه قرار داده اند.

 

مهمانان یوش پس از بازدید از خانه تاریخی نیما و روستای یوش، خداحافظی می‌کنند اما سفر کماکان خواهد داشت. هفت کیلومتر بعد از روستای یوش به یگانه شهر این جاده کم‌نظیر، بلده می‌رسید.

 

مشهورترین اثر تاریخی بلده را می‌توان از کنار تنها میدان شهر دید. بقایای قلعه پولاد متعلق به اوایل دوره اسلامی بر فراز صخره‌ای در جانب شمال شرقی شهر بلده نمایان است. قلعه پولاد بلده از معروف‌ترین و بزرگترین قلعه‌های به جای مانده در شمال ایران است . این قلعه تا اوایل دوره صفویه دایر و مسکونی بوده و مرکز یکی از مقتدرترین قدرت‌های محلی آن روز ایران محسوب می‌شد. آب قلعه از چشمه‌ای به نام ملرز با تنبوشه به قلعه فرستاده می‌شده است و برای نگهداری آن آب‌انبارهایی نیز تعبیه شده بوده است.

 

برای رسیدن به بعضی از نقاط قلعه پولاد بایستی بسیار هوشیار باشید چون معبرها بسیار باریک بوده و برای رسیدن به نقاط بالاتر می‌بایست از کنار صخره‌های بلند و خطرناکی عبور کنید.

 

بقعه سلطان احمد بلده دیگر اثر تاریخی بلده است که در داخل شهر بلده در دامنه کوه واقع شده و دومین بنای مرتفع شهرستان نور است. گنبد آن مخروطی و مصالح آن از آجر و روکش گچ است. در حد فاصل گنبد و بدنه نیز نورگیرهایی تعبیه شده و طاق‌نماهایی نیز اطراف آن را تزیین کرده‌اند. گنبد از داخل با مرکب سیاه زینت یافته و گچبری‌های زیبایی نیز در آن دیده می‌شود. کتیبه چوبی روی صندوق نام شیخ احمد نوری و تاریخ 1102 هجری قمری را دارد.

 

از بلده دو راه پیش رو دارید که هر دو به یک مقصد ختم می‌شود. اولی مسیر مستقیم بلده به نور است که از طریق آن با طی نزدیک به 30 کیلومتر به شهرستان نور می‌رسید و دومی ادامه جاده یوش بلده است که با حرکت در آن و طی مسافتی حدوداً 70 کیلومتری به میانه جاده هراز می‌رسید.

 

از دوراهی یوش در جاده هراز تا شهرستان نور نزدیک به 100کیلومتر راه است. مسیر دوم با این که طولانی‌تر است اما با طی آن شانس این را دارید که علاوه بر لذت بردن از مناظر بدیع جاده یوش بلده و بخش‌هایی از جاده هراز از شهرهای آمل، بابل و محمودآباد گذر کنید تا به نور برسید.

 

به دلیل صعب‌العبور بودن راه در گذر البرز مرکزی، امروزه کمتر مسافری از آن عبور می‌کند ولی این شهر از سده‌های دور همچنان ایستاده است و علاقه‌مندان به طبیعت به دلیل جاذبه‌های فراوان که در این منطقه وجود دارد بسیار در حال رفت و آمد هستند. برای مثال مسیر بلده به سمت رویان (علمده سابق) جزو یکی از زیباترین مسیرهای دوچرخه سواری است. از دیگر جاذبه‌های طبیعی می‌توان به آبشارهای بطاهرکُلا، یالرود، وسمیط، میناک و سواسره که در روستاهای اطراف بلده واقع شده‌اند نام برد.

 

هنگامی که بلده را ترک کرده و مسیر را ادامه دهید به یک دوراهی می‌رسید. مسیر سمت راست به طرف جاده هراز و مسیر سمت چپ به طرف رویان ادامه پیدا می‌کند.

 

اگر از مسیر رویان بروید، به گردنه 2940 متری قُرق می‌رسید و زیباترین منظره البرز مرکزی را با چشم‌اندازی از  قله دماوند خواهید دید. پس از عبور از این گردنه و گردنه سیاه سنگ به ارتفاع 2985 متر به سمت رویان سرازیر می‌شوید که پس از مدتی به آبشار آب‌پری که در کنار جاده واقع است، می‌رسید که البته آب آن بستگی به فصل و میزان بارندگی دارد. با ادامه همین راه به جنگل رویان در منطقه گلندرود که در 6 کیلومتری شمال این شهر قرار دارد، خواهید رسید.

 

این جنگل با شیبی مناسب و و گونه‌هایی از درختان مختلف و حیوانات گوناگون جزو جنگل‌های منحصر به‌فرد ایران محسوب می‌شود. در این پارک آلاچیق‌هایی برپا شده که می‌توانید استراحت کنید. با ادامه راه خود و عبور از شهرهای رویان، محمودآباد و نور از طریق جاده هراز به تهران می‌رسید.

 

در سفر به یوش و بلده روستاهای زیبای دیگری وجود دارد که هر کدام دیدنی‌های خود را دارند.  روستای نج یکی از آنهاست که بین کوه‌های البرز محصور است. تابستان‌ها هوای معتدل و زمستان‌ها سرد و برفی است. روستای نج یکی از کهن‌ترین روستاهای منطقه است و چشم انداز زیبایی دارد. وجود چهار امامزاده در این روستای کوهستانی و دورافتاده توجه آدمی را به خود جلب می‌کند.

 

روستای دیگر، در نزدیکی روستای یالرود، در فاصله 10 کیلومتری جنوب بلده و در دامنه کوه خرچر است که می‌توان آبشارهای زیبایی را درون تنگه‌های باریک و صعب‌العبور اطراف آن یافت. روستاهای میناک و نسن و تاکر دیگر روستاهای دیدنی هستند که برخی مانند میناک مبدأ صعود به قلل مرتفعی چون آزادکوه نیز هستند.