خدا بود و دیگر هیچ نبود....

خدا بود و دیگر هیچ نبود
خدا بود و دیگر هیچ نبود، خلقت هنوز قبای هستی بر عالم نیاراسته بود، ظلمت بود، جهل بود، عدم بود، سرد و وحشتناک، و در دایره امکان، هنوز تکیه‏ گاهی وجود نداشت. خدا کلمه بود، کلمه‏ ای که هنوز القاء نشده بود، خدا خالق بود، خالقی که هنوز خلاقیتش مخفی بود، خدا رحمان و رحیم بود ولی هنوز ابر رحمتش نباریده بود، خدا زیبا بود،

ولی هنوز زیبایی‏ اش تجلی نکرده بود، خدا عادل بود ولی عدلش هنوز بروز ننموده بود، خدا قادر و توانا بود ولی قدرتش هنوز قدم به حوزه عمل نگذاشته بود، در عدم چگونه کمال و جلال و جمال خود را بنمایاند؟ در سکوت چگونه کلمه زاییده شود؟ در جمود چگونه خلاقیت و قدرت تظاهر کند؟ عدم بود، ظلمت بود، سکوت و جمود و وحشت بود.
اراده خدا تجلی کرد، کوه‏ها، دریاها، آسمان‏ها و کهکشان‏ها را آفرید، چه انفجارها، چه طوفان‏ها! چه سیلاب‏ها! چه غوغاها که حرکت اساس خلقت شده بود و زندگی باشور و هیجان زائدالوصفش به هر سو می‏ تاخت. درخت‏ها، حیوان‏ ها و پرنده‏ ها به‏ حرکت درآمدند.

جلال، بر عالم وجود خیمه زد و جمال، صورت زیبایش را نمایان ساخت، و کمال، اداره این نظام عجیب را به‏ عهده گرفت. حیوانات به جنب و جوش و پرندگان به آواز درآمدند، و وجود نغمه شادی آغاز کرد و فرشتگان سرود پرستش سر دادند.
آن‏گاه، خدا انسان را از "حَمَاءِمَسنُون" آفرید و او را بر صورت خویش ساخت، و روح خود را در او دمید و این خلقت عجیب را در میان غوغای وجود رها ساخت.
انسان، غریب و ناآشنا، از این‏ همه رنگ‏ها، شکل‏ها، حرکت‏ها و غوغاها وحشت کرد، و از هر گوشه به گوشه‏ای دیگر می‏ گریخت، و پناه‏گاهی می‏ جست که در آن با یکی از مخلوقات هم‏رنگ شود و در سایه جمع استقرار بیابد و از ترس تنهایی و شرم بیگانگی و غیرعادی بودن به درآید.

به سراغ فرشتگان رفت و تقاضای دوستی و مصاحبت کرد، همه با سردی از او گذشتند و او را تنها گذاشتند و در جواب الحاح پرشورش سکوت کردند. این انسان وحشت‏ زده و دل‏شکسته با خود نومیدانه می ‏گفت: مرا ببین، یک لجن خاکی می‏ خواهد انیس فرشتگان آسمان شود! و آن‏گاه با عتاب به خود می‏ گفت: ای لجن چطور می‏ خواهی استحقاق هم‏نشینی فرشتگان را داشته باشی؟ و سرشکسته و خجل، گریخته در گوشه‏ای پنهان شد، تا کم‏کم توانست بر اعصاب خود مسلط شود و از زاویه خجلت، بیرون آید و برای یافتن دوست به مخلوقی دیگر مراجعه کند.
پرنده‏ای یافت در پرواز، که بال‏های بلندش را باز می‏ کرد و به آرامی در آسمان‏ها سیر می‏ نمود، خوشش آمد و از این‏که این پرنده توانسته خود را از قید زمین خاکی آزاد کند شیفته شد، اظهار محبت کرد و تقاضای دوستی نمود و گفت: آیا استحقاق دارم که هم‏ پرواز تو باشم؟ اما پرنده جوابی نداد و به آرامی از او گذشت و او را در تردید و ناراحتی گذاشت و او افسرده و سرافکنده با خود گفت: مرا ببین که از لجن خاکی ساخته شده‏ ام ولی می‏ خواهم از قید این زمین خاکی آزاد گردم! چه آرزوی خامی! چه انتظار بی‏ جایی! به حیوانات نزدیک شد، هر یک بلاجواب از او گذشتند و اعتنایی نکردند، خود را به ابر عرضه کرد و خوش داشت همراه تکه‏ های ابر بر فراز آسمان‏ها پرواز کند، اما ابر نیز جوابی نداد و به آرامی گذشت، به دریا نزدیک شد و طلب دوستی کرد، اما دریا با سکوت خود طلب او را بلاجواب گذاشت، او دست به دامن موج شد و گفت: آیا استحقاق دارم که همراه تو بر سینه دریا بلغزم. از شادی بجوشم و از غضب بخروشم، و بر چهره تخته‏ سنگ‏های مغرور سیلی بزنم و بعد تا به ابدیت خدا پیش بروم و در بی‏ نهایت محو گردم؟... اما موج بی‏ اعتنا از او گذشت و جوابی نداد، انسان دل‏شکسته و ناراحت، روی از دریا گردانید و به سوی کوه رفت و از جبروت عظمتش شیفته شد و تقاضای دوستی کرد. کوه، جبروت کبریایی خود را نشکست و غرور و جلالش اجازه نداد که به او نگاهی کند، انسان دل‏شکسته و ناامید سر به آسمان بلند کرد، از وسعت بی‏ پایانش خوشحال شد و با الحاح طلب دوستی کرد... اما سکوت اسرارآمیز آسمان به او فهماند که تو لجن خاکی استحقاق هم‏نشینی مرا نداری. به ستارگان رجوع کرد، ولی هر یک بی‏ اعتنا گذشتند و جوابی ندادند. انسان به صحراهای دور رفت و خواست در کویری تنها زندگی کند و تنهایی خود را با تنهایی کویر هماهنگ نماید و از تنهایی مطلق به‏ در آید، ولی کویر نیز با سکوت سرد و سوزان خود انسان آشفته و مضطرب را سرگردان باقی گذاشت.
انسان، خسته، روح مرده، پژمرده، دل‏شکسته، وحشت‏زده و مأیوس، تنها، سر به گریبان تفکر فرو برد، و احساس کرد که استحقاق دوستی با هیچ مخلوقی را ندارد، او از لجن است، لجن متعفن، از پست‏ ترین مواد و هیچ‏کس او را به دوستی نمی‏ پذیرد... آن‏گاه صبرش به پایان رسید، ضجه کرد، اشک فرو ریخت، و از ته دل فریاد برآورد: کیست که این لجن متعفن را بپذیرد؟ من استحقاق دوستی کسی را ندارم، من پستم، من ناچیزم، من بدبختم، من گناهکارم، من روسیاهم، من از همه‏ جا رانده شده‏ ام، من پناه‏گاهی ندارم، کیست که دست مرا بگیرد، کیست که ناله‏ های مرا جواب بگوید؟ کیست که بدبختی مرا ملاحظه کند؟ کیست که مرا از تنهایی به درآورد؟ کیست که به استغاثه من لبیک بگوید؟
ناگهان طوفانی به ‏پا شد، زمین به لرزه درآمد، آسمان غریدن گرفت، برق همچون تازیانه‏ های آتشین، بر گرده آسمان کوفته می‏شد، گویی که انفجاری در قلب عالم به‏ وقوع پیوسته است، صدایی در زمین و آسمان طنین‏ انداز شد، که از هرگوشه و از دل هر ذره و از زبان هر موجود بلند گردید:
ای انسان، تو محبوب منی، دنیا را به‏ خاطر تو خلق کرده‏ ام، و تو را بر صورت خود آفریده ‏ام، و از روح خود در تو دمیده‏ ام، و اگر کسی به ندای تو لبیک نمی‏ گوید، به خاطر آنست که هم‏طراز تو نیست و جرأت برابری و هم‏نشینی با تو را ندارد، حتی جبرئیل، بزرگ‏ترین فرشتگان، قادر نیست که هم‏ طراز تو شود، زیرا بالش می‏ سوزد و از طیران به معراج بازمی‏ ماند.

ای انسان، تنها تویی که زیبایی را درک می ‏کنی، جمال و جلال و کمال تو را جذب می‏کند. تنها تویی که خدای را با عشق - نه با جبر - پرستش می‏کنی، تنها تویی که در تنهایی نماینده خدا شده‏ ای، ای انسان تنها تویی که قدرت و خلاقیت خدا را درک می‏ کنی، تنها تویی که غرور می‏ ورزی و عصیان می‏کنی، و لجوجانه می‏ جنگی، و شکسته می‏ شوی و رام می‏ گردی، و جلال و جبروت خدا را با بلندی طبع و صاحب‏ نظری خود درک می‏ کنی، تنها تویی که فاصله بین لجن و خدا را قادری بپیمایی و ثابت کنی که افضل مخلوقاتی! تنها تویی که با کمک بال‏های روح به معراج می‏ روی، تنها تویی که زیبایی غروب تو را مست می‏ کند و از شوق می‏ سوزی و اشک می ریزی.
ای انسان، خلقت در تو به کمال رسید، و کلمه در تو تجسّد یافت، و زیبایی با دیدگان زیبابین تو ظهور کرد، و عشق با وجود تو مفهوم و معنی یافت، و خدایی خود را در صورت تو تجلی کرد.
ای انسان، تو مرا دوست می‏ داری و من نیز تو را دوست می‏ دارم، تو از منی، و به سمت من بازمی‏ گردی.

دل نوشته دایی محمودم