نحوه محاسبه قیمت واقعی سکه

شیوه محاسبه قیمت سکه بهار آزادی

نمودار روند قیمت سکه تمام بهار آزادی از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۰.^[۳۲]

نمودار روند قیمت سکه تمام بهار آزادی (طرح قدیم و جدید) از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۶. این نمودار که بر اساس داده‌های آماری بانک مرکزی ایران رسم شده است^[۳۳] ارزش سکه بهار آزادی در برابر ریال و در گذر زمان را نشان می‌دهد.

عواملی که بر قیمت سکه طلا در ایران تأثیرگذار هستند، عبارتند از:^[۳۴]

• قیمت جهانی طلا (قیمت جهانی طلا به صورت یک اونس (۳۱٫۱۰۳ گرم) طلای خالص اعلام می‌شود)؛
• ارزش دلار به ریال (در دوره‌هایی که دلار با چند نرخ متفاوت عرضه می‌شود، معیار قیمت دلار در بازار است)؛
• هزینه گمرک (بین ۲ تا ۵ درصد)؛
• هزینه ضرب سکه توسط بانک مرکزی (تقریباً معادل هفت‌هزار تومان، طبق برآورد سال ۱۳۸۶)؛
• کارمزد عرضه سکه در بانک (تقریباً معادل پانصد تومان، طبق برآورد سال ۱۳۸۷)؛
• مالیات بر ارزش افزوده (این مالیات در هنگام عرضه سکه از بانک به خریداران محاسبه می‌شود و در معاملات سکه مجددا محاسبه نمی‌شود)
• سال ضرب سکه (از سال به این سو سکه‌ها با تاریخ ۱۳۸۶ ضرب می‌شوند و سکه‌های ضرب سال‌های قبل ارزش کمتری دارند)؛
• حباب سکه (فاصله قیمت حقیقی سکه و قیمت بازاری آن) که بر اثر عرضه و تقاضا و عوامل روانی ایجاد می‌شود. برای مثال اگر قیمت سکه بر اساس عواملی که در بالا گفته باشد ۵۵۰ هزار تومان باشد اما در بازار ۶۰۵ هزار تومان معامله شود به معنی ده درصد حباب است و در صورتی که قیمت آن ۵۳۹ هزار تومان باشد به معنی حباب منفی دو درصدی است.

از بین این عوامل سه عامل قیمت جهانی طلا، قیمت دلار و حباب به طور روزانه در حال تغییر هستند و باعث نوسان قیمت سکه می‌شوند.

افزایش تقاضا در برخی از ایام سال، سبب افزایش قیمت سکه بهار آزادی از طریق ایجاد حباب می‌شود؛ مانند روزهای پایانی سال. در این ایام، بیشترین تقاضا برای «ربع سکه» و در مرحله بعد برای «نیم سکه‌» است، و «سکه تمام بهار آزادی (طرح جدید)» کمتر مورد تقاضا قرار می‌گیرد.^[۳۵] به طور کلی و با نادیده‌گرفتن عرضه و تقاضای داخلی، می‌توان بر اساس رابطه زیر، قیمت حقیقی سکه تمام بهار آزادی را محاسبه کرد:^[۳۶]

شرح متغیرها و ثابت‌های رابطه بالا:

• P(g)‎ — ارزش طلا در هر اونس بر حسب دلار؛
• 900 — عیار سکه داخل کشور؛
• 999 — عیار طلا در خارج از کشور؛
• P(USD/IRR)‎ — نرخ دلار بر حسب ریال؛
• 31.103 — وزن هر اونس طلا بر حسب گرم؛
• 8.13 — وزن سکه تمام بهار آزادی بر حسب گرم؛
• 1.02 — افزودن عوارض ورود طلا (بین ۲ تا ۵ درصد) به کشور به قیمت تمام‌شده سکه؛