" . . . ( صیام ...ربنای معروف با صدای پدر آواز ایران ، استاد شجریان ). . . "

صیام 

این دهان بستی دهانی باز شد       تا خورنده‌ی لقمه های راز شد

لب فرو بند از طعام و از شراب        سوی خوان آسمانی کن شتاب

گر تو این انبان، ز نان خالی کنی           پر ز گوهرهای اجلالی کنی

طفل جان از شیر شیطان باز کن              بعد از آنش با ملک انباز کن

چند خوردی چرب و شیرین از طعام      امتحان کن چند روزی در صیام

چند شب‌ها خواب را گشتی اسیر       یک شبی بیدار شو، دولت بگیر

ربّنا یا ربّنای شجریان، یکی از آثار محمدرضا شجریان و شامل ۴ دعا از آیات قرآن است که همه با عبارت ربّنا آغاز می‌شوند. این اثر در تیرماه سال ۱۳۵۸ضبط شده و برای مدت ۳۰ سال، جزء برنامه‌های اصلی رادیو و تلویزیون ایران در ماه رمضان بوده‌است.

بنا به گفته محمدرضا شجریان، انگیزه اصلی وی از خواندن این دعا، تدریس آن به دو هنرجو بوده و این اثر در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شده‌است

شجریان ربَّنا را در دستگاه سه‌گاه خوانده و با مرکب‌خوانی سری به دستگاه‌ها و آوازهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی از جمله آواز افشاری و گوشه عراق (صبا) می‌زند.

استاد خودش درباره این کار میگه

سال 58 رییس وقت رادیو آآقای وجیه اللهی از استاد درخواست کرده با توجه به تغییرات و تحولات سیاسی و مذهبی ایران برای پخش آثار جدید قبل از افطار طرحی انجام بده

تابستان سال ۵۸ بود که آموزش این عده را شروع و پس از مدتی هم ضبط این آثار را آغاز کرده ،برنامه‌های دم افطار دوران قبل از انقلاب را مرحوم ذبیحی بسیار عالی خوانده بود. مردم به ربَّنا و دعای سحر مرحوم ذبیحی و اذان مرحوم موذن‌زاده اردبیلی عادت کرده بودند. نمی‌شد به این راحتی این عادت را در مردم تغییر داد. پس باید بر اساس آن حال و هوا حرکت می‌کرد اما در عین حال می‌خواست اثر ویژگی‌های خاصی نیز برای خودش داشته باشد تا بتوان این را نیز به مردم بقبولانه و کار جدید را جایگزین بکنه...

ظهر آن روز‌‌ همان آیاتی را که مرحوم ذبیحی خوانده بود، پیدا کرده و دو آیه دیگر نیز از سوره «آل عمران» و «بقره» پیدا کرده که چگونه اون رو بخونه تا علاوه بر نزدیک بودن به کار مرحوم ذبیحی کار جدیدی باشه. به این نتیجه میرسه باید آوازی باشه که علاوه بر اینکه تقلید نباشه، از اصل اثر هم خیلی دور نباشه.

استاد میگه " به رییس وقت گفتم مخاطب منو به عنوان خواننده آواز می‌شناسه، اگر بخوام ربَّنا بخونم، اذان بگم ممکنه مخاطب من رو نپذیره و این کار زیبا نیست. چون مردم فکر می‌کنند حالا که جمهوری اسلامی سر کار اومده، شجریان که تا دیروز آواز می‌خوند، امروز دعا می‌خونه  و اذان می‌گه و ممکنه نپذیرند و از سوی دیگر افراد دیگری که به صدای من عادت کردند هم ممکن است بپرسند که چرا شجریان آواز رو رها کرده و دعا می‌خونه.

برای من این کار بسیار سخت بود. به همین دلیل به اونا گفتم که من به شما کمک می‌کنم و به دیگران آموزش می‌دم تا اونا بتوانند ربَّنا و دعا بخوانند اما خودم این کار را نمی‌کنم. قبول کردند. رفتم استودیو و «ربَّنا» و «مثنوی افشاری " شعر صیام "» را بدون هیچ تکرار و تصحیحی خوندم. اثر ضبط شده را به ۴ نفر از هنرمندای مورد نظر دادم و از اونا خواستم که تمرین کنند تا برای ضبط آماده بشه.

 بعد تمرین زیاد کار آماده شده رو به رادیو میده با اصل اثر که خود استاد خونده بود.

مسولان رادیو بدون اینکه به استاد بگن اولین روز ماه رمضان همون سال اثر اصلی رو با صدای استاد میذارن که خود استاد با شنیدنش از رادیو شوکه میشه 

از مسولای رادیو درخواست میکنه که فعلا اسمی از خواننده اثر نبرن، 

در جایی دیگه گفته بود  «من هرگز این اثر رو بازخوانی نمی‌کنم. چرا که مردم با آن کار ارتباط گرفته‌اند و نت به نت زمان‌بندی اون رو می‌شناسند.»

استاد غلوش قاری معروف مصری درباره ربنا میگه:

در سفری به ایران ربنای شجریان را می‌شنود و از این کار یک نسخه می‌خواهد تا امتحان کند که آیا می‌تواند آن را بخواند یا نه.

شجریان خود در این باره می‌گوید:

بعد از دو سال دوستم او را مجدداً می‌بیند و این قاری به او می‌گوید کار من نیست،

چرا که خواندن اوجی که در خواندن ربنا هست کار هر خواننده‌ای نیست.

  ربّنای نخست:

رَبَّنَا لَا تُزِغ قُلُوبَنَا بَعدَ إِذ هَدَیتَنَا وَهَب لَنَا مِن لَدُنکَ رَحمَةً إِنَّکَ أَنتَ الوَهَّابُ(سوره آل‌عمران-آیه ۸)

باراِلها، دل‌های ما را به باطل میل مده پس از آنکه به حق هدایت فرمودی، و به ما از لطف خویش اجر کامل عطا فرما که همانا تویی بخشنده بی‌منّت.

إِنَّهُ کَانَ فَرِیقٌ مِن عِبَادِی یَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاغفِر لَنَا وَارحَمنَا وَأَنتَ خَیرُ الرَّاحِمِینَ(سوره مؤمنون-آیه ۱۰۹)

زیرا شمایید که چون طایفه‌ای از بندگان صالح من روی به من آورده و عرض می‌کردند باراِلها ما به تو ایمان آوردیم، تو از گناهان ما درگذر و در حق ما لطف و مهربانی فرما که تو بهترین مهربانان هستی.

إِذ أَوَی الفِتیَةُ إِلَی الکَهفِ فَقَالُوا رَبَّنَا آتِنَا مِن لَدُنکَ رَحمَةً وَهَیِّئ لَنَا مِن أَمرِنَا رَشَدًا(سوره کهف-آیه ۱۰)

آنگاه که آن جوانان کهف (از بیم دشمن) در غار کوه پنهان شدند، از درگاه خدا خواستند: باراِلها تو در حق ما به لطف خاص خود رحمتی عطا فرما و بر ما وسیله رشد و هدایتی کامل مهیا ساز.

وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفرِغ عَلَینَا صَبرًا وَثَبِّت أَقدَامَنَا وَانصُرنَا عَلَی القَومِ الکَافِرِینَ(سوره بقره-آیه ۲۵۰)

چون آنها در میدان مبارزه جالوت و لشکریان او آمدند، از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت قدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما.