زلزله بلا نیست!

به امید روزی که ما هم بتوانیم با قاطعیت اعلام کنیم:

«سعی نکنید از ساختمان خارج شوید، داخل ساختمان امن‌تر از بیرون است»؛

این توصیه‌ای است که کارشناسان زلزله ژاپن به مردم این کشور می‌کنند.

 

مدتی بود میخواستم به مناسبت سالروز زلزله دلخراش سال گذشته آذربایجان ( اهر ، هریس، ورزقان ) مطلبی آماده کنم و به همین منظور تصاویر و مطالبی هم جمع آوری کرده بودم.

 ولی به نظرم فایده چندانی نداشته باشد که دوباره یاد آوری کنیم چه شد ، چه کردند، چه باید میکردند، اینکه یادآوری کنیم بالاخره معلوم نشد آمار کشته ها حدود 300 نفر شد یا بنابه آمار سازمان هلال احمر حدود 16 هزار مراسم ترحیم برگزار شد!

اینکه بالاخره نفهمیدیم وظیفه دولت چه بود، وطیفه صدا و سیما چه بود، وظیفه واعظان و شخصیتهاای مذهبی چه بود، کمک کنند یا نمک بر زخم بپاشند؟

اینکه کشته شده های این حادثه ارزشی معادل درگذشت مادر رئیس جمهور سیرالئون  نداشت که آقای احمدی نژاد به دولت و ملت این کشور تسلیت گفت، اینکه وعده 40 روزه ساخت روستا ها و خانه ها و ... به چندین ماه تبدیل شد، اینکه شهری که دارای یکی از بزرگترین معادن مس ایران و منطقه هست، حتی یک بیمارستان نداشته باشد، اینکه ...

 

اما در این مطلب سعی بر این شده است که اطلاعات بسیار جزئی در مورد زلزله و زمین لرزه ارائه شود و در پایان نیز دو فایل power point  برای دانلود قرار دادم که به نظرم حداقل برای اطلاعات عمومی مفید باشد.

 

 مقیاس ریشتر و مرکالی:

از مقیاس «ریشتر» برای بیان بزرگی یک زمین لرزه یعنی مقدار انرژی آزاد شده طی یک زمین لرزه استفاده می شود. اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه بزرگی زمین لرزه را از لرزه نگار بدست می آورند. مقیاس ریشتر لگاریتمی است، یعنی افزایش یک واحد در مقیاس ریشتر نشان دهنده افزایش ۱۰واحدی در دامنه موج است. بعبارت دیگر دامنه موج در زلزله ۶ریشتری ۱۰برابر دامنه موج زلزله ۵ریشتری است و دامنه موج ۷ریشتر ۱۰۰برابر زلزله ۵ریشتری است.

 شدت زلزله با مقیاس مشهور مرکالی معرفی می شود این شدت درواقع بیانگر میزان احساس افراد و موجودات زنده از زلزله و تاثیر بر سازه ها می باشد.

قدرت تخریبی یک زلزله علاوه بر قدرت آن به ساختار زمین در منطقه مورد نظر و طراحی و مکان سازه‌های ساخت بشر بستگی دارد. میزان ویرانی‌های به بار آمده را معمولاً با مقیاس مرکالی بیان می‌کنند. دانشمندان می‌توانند درجه مقیاس ریشتر را درست پس از زمین لرزه و زمانی که امکان مقایسه اطلاعات از ایستگاه‌های مختلف زلزله نگاری به وجود آمده، معین کنند. اما درجه مرکالی را نمی توان به این سرعت مشخص کرد و لازم است که محققان زمانی کافی برای بررسی اتفاقاتی که حین زمین لرزه روی داده است، در اختیار داشته باشند. هنگامی که تصور دقیقی از میزان خسارت های وارده به عمل آمد، می توان درجه مرکالی مناسب را تخمین زد.

برخلاف تصور عمومی مردم شدت زلزله علاوه بر بزرگا(ریشتر) به عوامل متعددی از جمله عمق کانون زلزله، سنگ بستر، لایه های زیرین،فاصله از کانون زلزله و.... وابسته است.

به طور کلی بزرگا با مقیاس ریشتر یک پارامتر زمین شناسی و شدت با مقیاس مرکالی یک پارامتر مهندسی می باشد

تخریب منازل در اثر زلزله بستگی به بافت زمین و پی ساختمان هم دارد. ساخت و ساز بر روی سفره های آب زیر زمینی و دامنه های پرشیب می تواند مخرب بودن زمین لرزه ها را افزایش دهد.

عوامل موثر در ایجاد زلزله

الف) زلزله های مصنوعی:
به طور خلاصه عوامل زیر باعث ایجاد این زلزله ها می شوند:
1)  پر و خالی کردن مخازن و دریاچه های سدهای بزرگ با طول تاج بیشتر m 100
2)  ایجاد چاههای بهره برداری و تزریق آب
3) انفجارات هسته ای
4)  انفجارات معادن و باربرداری از آنها به صورت برداشتن حجم زیادی از سنگها

ب ) زلزله های طبیعی:
1) فورانهای آتشفشانی
2) فروریختن غارهای زیرزمینی
3) زمین لرزه های تکتونیکی : که 90% زلزله ها از این نوعند.

 

میزان زلزله ها با توجه به گسل ها در ایران بسیار زیاد است. زلزله های زیر 2 ریشتر که خیلی زیاد هستند اما در خصوص زلزله های بین 3 تا 4 ریشتر تقریبا ماهانه 45 زلزله داریم و می توان گفت که از سال 2006 تا کنون 1360 زلزله بین 3 تا 4 ریشتر  در کشور رخ داده است. زلزله های بین 4 تا 5 ریشتر هم ماهانه به طور متوسط 7 تا 8 زلزله در کشور ثبت شده است.

 

معادل سازی تقریبی مقیاس ریشتر با خسارت وارده

1 الی 2  ریشتر برابر با۴۵۰ گرم تی ان تی

زلزله با بزرگی 6 ریشتر برابر با بمب هیدروژنی معادل یک مگا تن تی ان تی

زلزله 8 تا 8/6 ریشتری برابر با  ۶۰۰۰۰ بمب یک مگا تنی

 

۸.۹ریشتر یعنی چقدر؟! ( زلزله ژاپن)

زلزله ای به اندازه ۸۹ در مقیاس ریشتر، انرژی ای معادل ۱۴۱*۱۰^۱۸ ژول آزاد می کند! یعنی ۱۴۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ژول!

 بمب اتمی ای که در ۶ آگوست سال ۱۹۴۵ بر روی هیروشیما منفجر شد، فقط ۶۳ تراژول انرژی آزاد کرده بود!

بنابراین انرژی ای که طی این زلزله آزاد شده، چیزی معادل ۲۲۳۸۰ برابر آن بمب اتمی است.

 همچنین این انرژی معادل انفجار ۳۳۶ میلیون تن TNT است.

برای اینکه تصور بهتری از این مقدار TNT داشته باشید، خوب است بدانید که این مقدار TNT به قدری است که با آن بتوان تمام سطح کشور ایران را به ارتفاع ۱۲ سانتیمتر با TNT پوشاند!

 

و در پایان

فایل پاورپوینت که مجموعه ای از تصاویر همراه با توضیحات مربوط از زلزله کوبه  ژاپن میباشد

دانلود

و فایل پاورپوینت واحد سمینار بنده که چکیده و خلاصه شده مقاله تقریبا 90 صفحه ای در مورد جداساز ها میباشد، که به نظرم اسلایدهای اولیه حداقل به عنوان اطلاعات عمومی مفید باشد

دانلود

 

 

منابع:

 

جزوات درسی دکتر صابری و دکتر زارعیان

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C

http://www.farsnevis.ir/fun/guinness/1533/%DB%B8%D9%AB%DB%B9-%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%DB%8C%D8%B9%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%9F.html#