آموزش نجوم3:با نحوه بوجود آمدن کسوف و خسوف با تصاویر انیمیشنی آشنا شوید -- چرا هر ماه یک خسوف اتفاق نمی افتد؟

ماه گرفتگی که ناشی از قرار گرفتن زمین بین ماه و خورشید است و سایه زمین روی ماه می افتد خسوف نامیده میشود..

 

خورشید گرفتگی که ناشی از قرار گرفتن ماه بین خورشید و زمین است و سایه ماه روی زمین می افتد کسوف نامیده میشود .

 

آنچه باید دانست :

1- برای اینکه ما یک کسوف و یک خسوف را ببینیم لازم است که سایه ماه و زمین و خورشید روی یک خط مستقیم قرار بگیرند(روی دائره البروج)  و در شکل زیر میبینیم که چگونه ماه خورشید گرفتگی کلی یا جزئی رخ میدهد  ... به ناحیه هایی که میتواند کامل یا جزئی باشد دقت کنید ....

حدود ۳۰ روز طول می‌کشد تا ماه یک گردش کامل به دور زمین انجام دهد و در هر بار گردش، یک بار ماه نو رخ خواهد داد.

اگر صفحه مداری گردش ماه به دور زمین همان صفحه مداری گردش زمین به دور خورشید می‌بود، در هر ماه یک بار خورشید گرفتگی رخ می‌داد. اما وجود ۵ درجه انحراف زاویه‌ای بین این دو صفحه، باعث می‌شود که در بسیاری از ماه‌ها، ماه از بالا یا پایین قرص خورشید بگذرد.

بنابرین تنها دو یا سه بار در هر سال، ماه در هنگام عبور از فاصله میان زمین و خورشید به اندازه کافی به خط واصل بین زمین و خورشید نزدیک می‌شود و در این هنگام گرفت خورشید رخ می‌دهد.

توصیه میکنم برای درک نحوه تغییر زاویه گردش ماه به دور زمین از انیمیشن زیر استفاده بکنید .... فلش پلیرتان حتما نصب شده باشد .

 

 

 

 

انواع خورشید گرفتگی ها

یکی از حالت‌های زیر رخ خواهد داد:

1. اگر فاصله ماه و زمین در هنگام ماه نو به میزانی (کم) باشد که بخش سایه ماه با سطح زمین تلاقی پیدا کند، در آن قسمت از زمین خورشیدگرفتگی کلی قابل رؤیت خواهد بود. (قسمت A در شکل زیر)
2. اگر فاصله ماه و زمین در هنگام ماه نو به میزانی (زیاد) باشد که بخش سایه ماه با سطح زمین تلاقی پیدا نکند، در آن صورت ضد سایه با سطح زمین برخورد می‌کند و در چنین قسمت‌هایی از زمین خورشیدگرفتگی حلقوی قابل رؤیت خواهد بود. (قسمت B در شکل زیر)
3. ممکن است در حالت‌های خاص بعضی نقاط زمین از بخش سایه و بعضی نقاط دیگر از بخش ضد سایه عبور کنند، که در این وضعیت خورشیدگرفتگی مرکب (در بعضی نقاط کلی و در بعضی نقاط حلقوی) خواهد بود. خورشیدگرفتگی فروردین‌ماه ۱۳۸۴ (آوریل ۲۰۰۵) در آمریکای جنوبی از این دسته بوده‌است.
4. در هر سه حالت فوق، قسمت‌های زیادی از سطح زمین از قسمت نیم‌سایه عبور خواهند کرد و در این نقاط خورشیدگرفتگی جزئی رؤیت می‌شود. (قسمت C در شکل زیر)
5. ممکن است در شرایطی تنها نیم‌سایه با سطح زمین برخورد نماید. در این حالت بعضی نقاط سطح زمین خورشیدگرفتگی جزئی را تجربه خواهد کرد بدون اینکه در جایی خورشیدگرفتگی کلی یا حلقوی رخ داده باشد. خورشیدگرفتگی انتهای اسفندماه ۱۳۸۵ (مارس ۲۰۰۷) و خورشیدگرفتگی شهریورماه ۱۳۸۶ (سپتامبر ۲۰۰۷) از این دسته بوده‌اند.

 

 

 

 

 

 

 

حال با تصویر انیمیشنی زیر مفهوم کسوف و خسوف را امتحان کنید

 

 

 

 

tilt:شیب

distance:فاصله

solar eclipse:خورشید گرفتگی

moon eclipse:ماه گرفتگی

 

 

نرم افزاری برای محاسبه ، پیش‌بینی و شبیه‌سازی خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی

به همراه ارائه داده های جامعی از مشخصات نجومی خورشید گرفتگی‌های مختلف همانند : زمان شروع ، زمان پایان و بیشینه خورشید گرفتگی در مکان های مختلف ، ارائه نقشه‌ای از مناطقی که خورشید گرفتگی در آنها قابل مشاهده است

دانلود نسخه فشرده نرم افزار   ( از حالت فشرده خارج کنید)