امام رضا علیه السلام و غذاهای ممنوعه

مطابق نظر کارشناسان، دانستن روش تغذیه و طریقه مصرف مواد خوراکی خود یکی از مهمترین عوامل تندرستی است. و به فرموده امام رضا (ع) تدبیر عاقلانه در خوردن و نوشیدن، باعث طول عمر شده و باعث آن است که مردمی که زندگی معقولی از نظر خوراک دارند نه تنها پیر و ناتوان نمی شوند؛ بلکه با گذشت زمان نیروی صحت و عافیت آنها بیشتر می شود. از این رو برنامه غذایی هر فرد باید متناسب با وضع بدن، حسب سن ، طرز زندگی ، شغل و زمان باشد.
امام رضا (ع) در این می فرماید: …فانظر ما یوافقک و یوافق معدتک و یقوی علیه بدنک و یستمرئه من الطعام فقدره لنفسک و اجعله غذائک... ؛ پس ببین چه چیز موافق حال و مناسب شکم توست و بدنت از آن نیرو می گیرد و آن را خوش و گوارا می‏شناسد، این چنین طعامی را برای خود اندازه‏گیری کن و غذای خود قرار بده.(1)

نوشیدن اب بین غذا
امام رضا (ع) برای جذب مواد غذایی به بدن و بهره حداکثری بدن از غذاها، نوشیدن آب در بین غذا را نهی کرده می فرماید: هر کس بخواهد که معده اش ناراحت نشود، در بین غذا آب نیاشامد تا وقتی که خوردن غذا پایان پذیرد. هر کس در هنگام خوردن طعام آب بخورد، بدنش مرطوب و معده اش ضعیف گردد و رگ ها جوهر و قوت غذا را نمی گیرند.(2)
امام رضا (ع) همچنین این کار را موجب تخریب دندانها دانسته و از نوشیدن آب سرد پس از غذای گرم ما را برحذر داشته اند. آن حضرت می فرماید: نوشیدن آب سرد پس از غذای داغ و شیرینی ، باعث از بین رفتن و فساد دندان ها می گردد.(3)

خوردن همزمان ماهی و تخم مرغ

امام رضا علیه‏السلام در بیانی دیگر از خوردن تخم مرغ و ماهی برحذر داشته می فرماید: یَنبَغی أن تَحذَرَ . . . أن تَجمَعَ فی جَوفِکَ البَیضَ وَالسَّمَکَ فی حالٍ واحِدَةٍ ؛ فَإِنَّهُما إذَا اجتَمَعا وَلَّدا القولَنجَ ، ورِیاحَ البَواسیرِ ، ووَجَعَ الأَضراسِ ؛ باید از این بپرهیزی که . . . تخم‏مرغ و ماهی را هم‏زمان در معده گِرد آوری ؛ چه ، هر گاه این دو با یکدیگر گِرد آیند ، قولنج ، باد بواسیر و دندان‏درد به وجود می‏آورند .(4)
و در حدیثی دیگر آن حضرت ما را از خوردن غذای گرم منع کرده و به نقل از علی (ع) می فرماید: أتی النبی صلی الله علیه وآله بطعام فأدخل أصبعه فیه فاذا هو حار ، قال : دعوه حتی یبرد ، فانه أعظم برکة ، وإن الله تبارک وتعالی لم یطعمنا النار ؛ برای پیامبر(ص) طعامی آوردند، حضرت انگشتی در آن فرو برد و آن را سخت گرم یافت، فرمود: آن را رها کنید تا سرد شود زیرا آن برکتش افزونتر است و خداوند طعام گرم روزی ما نفرموده ( بلکه گرم کردن آن بدست خود ماست.(5)
موارد بسیار دیگر وجود دارد که امام رضا (ع) دستور به ترک آن داده اند. ایشان می فرمایند: و کثرة اکل البیض و ادمانه یولد الطحال و ریاحا فی رأس المعدة و الامتلاء من البیض المسلوق یورث الربو و الابتهار؛ زیاد تخم مرغ خوردن موجب بزرگی سپرز و بادها در سر معده می‏شود پر کردن شکم از تخم مرغ کبابی باعث ضیق نفس و تنگی سینه می‏گردد.
همچنین می فرماید: توصیـه می کنم که از زیاده روی در خوردن پیاز خودداری کنید زیرا پیاز زیاد رنگ نشاط و شادی را از چهره می برد و سایه ای غم انگیز به سیما فرو می اندازد.

حمام با شکم سیر
و یاد آور می شوم که با شکم سیر حمام نگیرد چون سبب تولید قولنج می شود و استحمام با آب سرد پس از خوردن گوشت ماهی جائز نیست چون این کار با خطر فلج شدن توأم می باشد.
امام رضا (ع) همچنین می فرماید: هنگام شب بالنگ نخورید زیرا بالنگ خوردن در شب روی چشم ها اثر نامطلوب می گذارد و مردمک را به عارض دوربینی تهدید می کند.
و در بیانی دیگر می فرماید: افراط در خوردن انجیر زیان آور است و خوردن گوشـــتی که درست نپــخته در معده کرم بوجود می آورد.
همچنین آنانکه کسانی که در مصرف گوشـــت گاو و شکار زیاده روی می کنند به اختلال مشاعـر و بهت زدگی دچار شده و این اشخاص به مرض فراموشــی و کند ذهــنی مبــتلا می شوند.
امام رضا علیه السلام به نقل از پدران بزرگوار خویش همچنین می فرماید: کان النبی (ص) لایاکل الکلیتین من غیر ان یحرمهما لقربهما من البول؛ از خوردن کلیه های حیوان اجتناب می ورزید بدو آنکه آن را بر دیگران حرام کند چون کلیه ها به بول حیوان نزدیک است .(6)

پانوشتها:
1. طب الرضا-طب و بهداشت از امام رضا علیه السلام 101
2. فقه الرضا(ع) ، ص 346
3. بحارالانوار، ج 4
4. طبّ الإمام الرضا علیه‏السلام ، صفحه 63 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
5. عیون اخبارالرضا(ع)،ج 2،ص 46، ح 124
6. عیون اخبار الرضا(ع)، ج2،ص48،ح131