مقدمه
دیابت بیماری مزمنی است که در صورت ابتلا به آن، تا آخر عمر همراه بیمار خواهد ماند. دیابت به طور کلی روی توانایی استفاده از انرژی مواد غذایی تأثیر میگذارد. در واقع سه نوع دیابت وجود دارد: دیابت نوع اول، دیابت نوع دوم و دیابت دوران بارداری. که قبلاً در مورد آنها توضیح مختصری دادهایم.
انواع دیابت در یک چیز با یکدیگر اشتراک دارند. به صورت طبیعی، بدن شما قند و کربوهیدرات را به گلوکوز تبدیل میکند. گلوکز در واقع سوخت سلولهای بدن است. اما سلولها به انسولین نیز نیاز دارند. انسولین هورمونی در جریان خون شماست که به سلولها کمک میکند گلوکز را به میزان کافی جذب و استفاده کنند. با ابتلای افراد به دیابت، بدن فرد یا به اندازهی کافی انسولین تولید نمیکند، یا قابلیت استفاده از انسولین تولید شده را ندارد و یا تلفیقی از این دو عارضه را در بر دارد.
به دلیل اینکه سلولها نمیتوانند از گلوکز استفاده کنند، گلوکز خون بالا میرود. بالا رفتن میزان گلوکز خون، به مویرگهای کلیهها، قلب، چشم و یا سیستم عصبی بدن بیمار صدمه میزند. به همین دلیل است که دیابت در صورت درمان نشدن باعث بیماریهای قلبی، بیماریهای کلیوی، سکته، نابینایی و صدمه به سیستم عصبی (بهخصوص در پاها) میشود.
دیابت نوع اول
دیابت نوع اول به دیابت وابسته به انسولین نیز معروف است. در گذشته به دلیل اینکه این نوع از دیابت بیشتر در کودکی رخ میداده، به آن دیابت دوران نوجوانی میگفتند.
دیابت نوع اول وضعیتی است که سیستم ایمنی خودکار بدن باعث آن میشود. این وضعیت زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن با استفاده از آنتیبادیهای خود به پانکراس حمله میکند. به همین دلیل، پانکراس آسیب دیده در بدن افرادی که به دیابت نوع اول مبتلا هستند، انسولین تولید نمیکند.
این نوع از دیابت میتواند نوعی استعداد ژنتیکی باشد. همچنین معیوب بودن سلولهای بتا در پانکراس که انسولین تولید میکنند نیز میتواند دلیلی بر ابتلای فرد به دیابت نوع اول باشد.
ابتلا به دیابت نوع اول فرد را با خطرات زیادی روبرو میکند. بسیاری از این خطرات از آسیبدیدگی مویرگهای چشم (رتینوپاتی دیابتی)، سیستم عصبی (نوروپاتی دیابتی) و کلیهها (نفروپاتی دیابتی)، نشأت میگیرند. البته مشکلات جدیتری هم هستند که از آنها میتوان به بیماریهای قلبی و سکته اشاره کرد.
متدهای تزریق انسولین
تنها روش کنترل دیابت نوع اول، تزریق انسولین در لایهی چربی زیر پوست است. اما برای این کار متدهای زیادی وجود دارد:
استفاده از سرنگ
قلم انسولین که از کارتریجهای از قبل شارژ شده و یک سوزن ظریف استفاده میشود.
Jet injector وسیلهی دیگری است که برای تزریق انسولین به کار میرود. این دستگاه، دوز مورد نیاز را با فشار و بدون نیاز به سوزن، به زیر پوست اسپری میکند. این روش برای آن دسته از افرادی که به سوزن حساسیت دارند، مناسب میباشد. بههرحال، این دستگاهها به علت قیمت بالایی که دارند، اغلب در بازار مصرف در دسترس نمیباشند.
پمپهای انسولین روشی برای تزریق انسولین هستند که نزدیکترین حالت ممکن به ترشح طبیعی انسولین از لوزالمعده است. هر پمپ از سه قسمت تشکیل شده است. خود دستگاه پمپ تقریباً به اندازه کف دست است. یک مخزن قابل تعویض انسولین که در داخل دستگاه قرار دارد و مجموعۀ تزریق که شامل یک سوزن مخصوص و لوله لاستیکی رابطی است که سوزن را (که در زیر پوست قرار دارد) به مخزن انسولین متصل میکند. هر پمپ دارای برنامهای است که به طور خودکار غلظت متناسبی از انسولین را در طول 24 ساعت به زیر پوست تزریق میکند. زمان و مقدار انسولین مورد نیاز برای وعدههای غذایی نیز توسط فرد دیابتی تنظیم میشود. پمپهای جدید به راحتی میتوانند بر اساس مقدار قند خون فعلی و مقدار کربوهیدرات غذا و حتی مدت زمانی که از تزریق قبلی گذشته است، مقدار انسولین مورد نیاز برای تزریق در وعده کنونی غذا را محاسبه کنند. همچنین این پمپها دارای زنگ خطر نیز میباشند و به عنوان مثال در صورت فراموش کردن تزریق انسولین و یا قطع جریان انسولین به فرد دیابتی هشدار میدهند. مهمترین مانع در استفاده از پمپهای انسولین قیمت بسیار زیاد آنهاست.
البته روشهایی برای تست و کنترل دیابت نیز وجود دارد.