کشف سندی جدید از نسل کشی مسلمانان تورک آذربایجان

 

 

 

این گورستان قدیمی از سه لایه تشکیل شده است، که بنا به گفته رضاحیدری کارشناس میراث فرهنگی آذربایجان غربی درلایه های زیرین آن آثار آتش سوزی عظیمی مشاهده می شود که از فاجعه ای بزرگ سخن می گوید، به نحوی که حتی درون سفال های لعاب دار و استخوان ها نیز سوخته است،  عمق محل گود برداری شده 4 متر است و بقایای اجسادی که در لایه دوم و سوم بصورت دسته جمعی دفن شده اند به وضوح مشخص است.

 

 

در قره صاندیق نیز به مانند گورستان حاجی خان با حفر چاله های عمیق کشته شدگان فجایع جیلولوق به صورت دسته جمعی دفن شده اند.

خوشبختانه با هماهنگی های انجام گرفته با مدیران میراث فرهنگی آذربایجان غربی کار حفاری و خاک برداری محوطه اگر چه بسیار دیرهنگام ولی در نهایت متوقف و یگان حفاظت میراث در محل این گور دسته جمعی حاضر شد.

لازم به توضیح است که در پی سخنان رئیس جمهوری محترم مبنی برخسارت های جانی و مالی وارده از دولت های متفقین در طول و پس از جنگ جهانی اول بر علیه مردم ایران و تاکید بر پیگیری خسارت های وارده در دادگاههای بین المللی، «گور دسته جمعی قره صاندیق اورمیه» سندی زنده و آشکار از دخالت های کشورهای غربی و نسل کشی مسلمانان شمالغرب ایران می باشد.

 

مرحوم رحمت ال.. توفیق که خود از نزدیک شاهد این فجایع بوده در مقطعی با سفارش میرزا محمود آقای مجتهد مسئولیت دفن دسته جمعی جنازه ها را بر عهده گرفته بود در صفحه 24 ـ 23 تاریخچه اورمیه می نویسد:

جنازه های بلا صاحب را از خانه ها و کوچه ها جمع کرده و در جلو مسجد حاجی خان گودال خیلی بزرگی بود در آن جا روی هم چیده و به خاک می سپردیم. توفیق تعداد کشته شدگان را تنها در روز سوم جنگ یعنی یکشنبه پنجم اسفند 1296 شمسی را ده هزار نفر ذکر می کند. «عده تلفات مسلمانان در واقعه روز یکشنبه با زن و بچه و مرد پیر و جوان به ده هزار نفر بالغ گردید» «۱»

معتمدالوزاره کارگزار وقت وزارت خارجه ایران در اورمیه نیز در یادداشت هایش با اشاره به فجایع جنگ از خسارات وارده سخن گفته و می نویسد:این ولایت خراب «اورمی» که طولا بیست فرسخ و عرضا هشت فرسخ و چندین محالات بزرگ و آباد و حاصل خیز و خوش آب و هوا را دارا بود و موافق تخمین صحیح سیصدهزار نفر نفوس در عرض این مسافت سکونت داشت، فعلا بطور مسلم پنجاه هزار نفر باقی نمانده ...خسارات مادی و معنوی تا یک صد میلیون تومان تخمین می شود «2»

 

جدای از اجساد دسته جمعی مسلمانان اورمیه در قره صاندیق، به گفته رضا حیدری کارشناس میراث فرهنگی آذربایجان غربی در لایه های زیرین این گورستان آثاری از تمدن اسلامی و خمره ها و سفال های لعاب دار و شیشه های هفت رنگ به چشم می خورد در ضلع شرقی این محوطه به هنگام حفر گودی توسط بیل مکانیکی، بقایای آثار سفالینه و ظروف لعابدار دارای نقش و نگار زیبای دوره اسلامی به دست آمد. همچنین در این محل تونلی نیز دیده شد که نشان از وجود یک قنات تاریخی در این محل دارد.

پی نوشت:

1 ـ توفیق، رحمت الـله ـ تاریخچه ارومیه، «یادداشت های از سال های جنگ جهانی اول جهانی و آشوب بعد از آن» ص 24 ـ23 ، نشر شیرازه، چاپ اول 1389

2 ـ معتمدالوزاره، رحمت الـله خان ـ ارومیه در محاربه عالم سوز، ص 201  ـ نشر شیرازه، چاپ اول 1379 .

منبع : سایت آیین شایین

محمدعلی ارجمندی