درباره من

رباخواری، گناه کبیره است. چون اعلام جنگ با خداوند است بنابر این رباخوار، محارب با خداست. او باید بداند که در این جنگ، در یک طرف او قرار دارد و در طرف دیگر، خداوند جبّار.

او گمان نکند که با مردم محروم طرف است، بلکه خداوند به حمایت از محرومان برخاسته و از حقّ آنان دفاع میکند.

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا إِن کُنتُم مُومِنِینَ (بقره ـ 278)

ای کسانی که ایمان آوردهاید! تقوای الهی پیشه کنید و آنچه را از (مطالبات) ربا باقی مانده است رها کنید، اگر ایمان دارید.

در آیات قبل به مفاسد ربا اشاره شد که ربا فرد و جامعه را از تعادل خارج و آشفته میکند «یَتَخَبَّطُهُ الشَّیطانُ» و روشن شد که ربا در حقیقت کم شدن است، نه زیاد شدن «یَمحَقُ اللَّهُ الرِّبا» و اکنون نیز نهی از ربا را صریحاً بیان میکند. «ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا»

در تفاسیرِ مجمع البیان، المیزان و مراغی نقل شده است که وقتی آیه تحریم ربا نازل شد، برخی از صحابه همانند خالد بن ولید، عباس و عثمان، از مردم مقداری طلب از بابت ربا داشتند، آنها در مورد طلبکاری خود، از پیامبر صلی اللَّه علیه و آله کسب تکلیف کردند و آیه فوق نازل شد.

پیامبر صلی اللَّه علیه و آله بعد از نزول این آیه فرمود: عباس، عموی من نیز حقّ مطالبه ربا ندارد و قبل از همه، باید خویشان من دست از ربا بردارند.

همچنان که در طی خطبهای فرمود: «و کل ربا فی الجاهلیة موضوع تحت قدمی هاتین و اول ربا اضع ربا العباس» تمام رباهای مقرّر در دوره جاهلیّت را زیر پای میاندازم و از همه پیشتر رباهایی که برای عباس است. (تفسیر فی ظلال القرآن)

در این آیه خداوند افراد با ایمان را مخاطب قرار داده و برای تأکید بیشتر در مسأله تحریم ربا، میفرماید: "ای کسانی که ایمان آوردهاید! از خدا بپرهیزید و آنچه از ربا باقی مانده رها کنید اگر ایمان دارید" و جالب اینکه آیه فوق هم با ایمان به خدا شروع شده و هم با ایمان ختم شده است. و در واقع تاکیدی است بر این معنی که رباخواری با روح ایمان سازگار نیست، بنابراین هنگامی ایمان برای آنها حاصل میشود که تقوا را پیشه کنند و باقی مانده ربا یعنی مطالباتی که در این زمینه دارند را رها سازند.
جمله "لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ" گر چه در مورد رباخواران آمده ولی در حقیقت یک شعار وسیع پر مایه اسلامی است که میگوید: به همان نسبت که مسلمانان باید از ستمگری بپرهیزند، از تن دادن به ظلم و ستم نیز باید اجتناب کنند، چرا که اصولاً اگر ستمکش نباشد ستمگر کمتر پیدا میشود
پیامهای این آیه:

1ـ رباخواری، از عادات زمان جاهلیّت بود که مسلمانان صدر اسلام نیز به آن آلوده بودند. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا»، «ذَرُوا»

2ـ تقوا، مرحلهای بالاتر از ایمان است. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ»

3ـ رباخوار، مالک بهره نمیشود و اسلام سود رَبَوی را به رسمیّت نمیشناسد. «ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا»

4ـ لازمهی ایمان و تقوا، صرف نظر کردن از مال حرام است. «إِن کُنتُم مُومِنِینَ»


رباخوار، محارب با خداست

فَإِن لَم تَفعَلُوا فَأذَنُوا بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِن تُبتُم فَلَکُم رُوُسُ أَموالِکُم لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ (بقره ـ 279)

پس اگر چنین نکردید، (بدانید که) اعلان جنگ با خدا و رسولش دادهاید و اگر توبه کنید، (اصل) سرمایههای شما از آنِ خودتان است. (و در این صورت) نه ستم میکنید و نه بر شما ستم میشود.

در این آیه، لحن سخن را تغییر داده و پس از اندرزهایی که در آیات پیشین گذشت که با شدت با رباخواران برخورد کرده، هشدار میدهد که اگر به کار خود همچنان ادامه دهند و در برابر حق و عدالت تسلیم نشوند و به مکیدن خون مردم محروم مشغول باشند، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ناچار است با توسل به جنگ جلو آنها را بگیرد.

این همان جنگی است که طبق قانون "فَقاتِلُوا الَّتِی تَبغِی حَتَّی تَفِیءَ إِلی أَمرِ اللَّهِ: با گروهی که متجاوز است پیکار کنید تا به فرمان خدا گردن نهد" (سوره حجرات، آیه 9) انجام میگیرد.

لذا در روایتی میخوانیم هنگامی که امام صادق علیه السلام شنید شخص رباخواری با نهایت جرأت ربا میخورد و نام آن را "لبا" (شیر آغاز یا آغوز) مینهد. فرمود: "اگر دست بر او یابم، او را به قتل میرسانم."
رباخوار، محارب با خداست. او باید بداند که در این جنگ، در یک طرف او قرار دارد و در طرف دیگر، خداوند جبّار. «فَأذَنُوا بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ»

یا وقتی به امام صادق علیه السلام خبر دادند که فلانی رباخوار است، فرمود: اگر قدرت میداشتم گردنش را میزدم. (وسائل الشیعه، ج 12، ص 429)

البته از این حدیث استفاده میشود که حکم قتل در مورد کسانی است که منکر تحریم ربا هستند.

"فاذنوا" از ماده "اذن"، هرگاه با "لام" متعدی شود به معنی اجازه دادن است و هرگاه با "باء" متعدی گردد به معنی علم و آگاهی است، بنابراین "فَأذَنُوا بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ" مفهومش این است: آگاه باشید که خدا و رسولش با شما رباخواران، پیکار خواهد کرد و در واقع اعلان جنگ از سوی خدا و رسول به این گروه خیره سر است.

بنابراین آنچه در سخنان بعضی معروف است که در ترجمه آیه میگویند:

"اعلان جنگ با خدا بدهید" درست نیست. (تفسیر"فاذنوا" به "فاعلموا" را غالب مفسران مانند طبرسی در مجمع البیان، ابو الفتوح رازی، فخر رازی، آلوسی در روح المعانی و علامه طباطبائی در المیزان و غیر آنها ذکر کردهاند.)
گناه

در هر حال از آیه بالا بر میآید که حکومت اسلامی میتواند با توسل به زور جلو رباخواری را بگیرد. (ضمناً آمدن حرب به صورت نکره دلیل بر اهمیت جنگ است).

سپس میافزاید: "و اگر توبه کنید سرمایههای شما از آن شما است نه ستم میکنید، و نه ستم بر شما میشود."

یعنی اگر توبه کنید و دستگاه رباخواری را برچینید، حق دارید سرمایههای اصلی خود را که در دست مردم دارید (به استثنای سود) از آنها جمعآوری کنید و این قانون کاملاً عادلانه است زیرا هم از ستم کردن شما بر دیگران جلوگیری میکند و هم از ستم وارد شدن بر شما، و در این صورت نه ظالم خواهید بود و نه مظلوم.

جمله "لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ" گر چه در مورد رباخواران آمده ولی در حقیقت یک شعار وسیع پر مایه اسلامی است که میگوید: به همان نسبت که مسلمانان باید از ستمگری بپرهیزند، از تن دادن به ظلم و ستم نیز باید اجتناب کنند، چرا که اصولاً اگر ستمکش نباشد ستمگر کمتر پیدا میشود و اگر مسلمانان آمادگی کافی برای دفاع از حقوق خود داشته باشند، کسی نمیتواند به آنها ستم کند. باید پیش از آنکه به ظالم بگوییم ستم مکن به مظلوم بگوییم تن به ستم مده.
در روایتی میخوانیم هنگامی که امام صادق علیه السلام شنید شخص رباخواری با نهایت جرأت ربا میخورد و نام آن را "لبا" (شیر آغاز یا آغوز) مینهد. فرمود: "اگر دست بر او یابم، او را به قتل میرسانم." یا وقتی به امام صادق علیه السلام خبر دادند که فلانی رباخوار است، فرمود: اگر قدرت میداشتم گردنش را میزدم
پیامهای این آیه:

1ـ رباخوار، محارب با خداست. او باید بداند که در این جنگ، در یک طرف او قرار دارد و در طرف دیگر، خداوند جبّار. «فَأذَنُوا بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ»

2ـ رباخواری، گناه کبیره است. چون اعلام جنگ با خداوند است. «بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ»

3ـ رباخوار، گمان نکند با مردم محروم طرف است، بلکه خداوند به حمایت از محرومان برخاسته و از حقّ آنان دفاع میکند. «بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ»

4ـ چون رباخوار محارب با خداست، از وظایف حکومت اسلامی مبارزه با رباخوارای است. «فَأذَنُوا بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ»

5ـ برای محاربین با خدا نیز راه توبه باز است. «بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ»، «وَ إِن تُبتُم»

6ـ رباخوار، تنها مالک اصل مال است، نه بهره آن. «فَلَکُم رُوُسُ أَموالِکُم»

7ـ برای نجات محرومان، اصل مالکیّت مردم را نادیده نگیرید و مالکیّت خصوصی در اقتصاد اسلامی پذیرفته شده است. «فَلَکُم رُوُسُ أَموالِکُم»

8ـ سلطه پذیری و سلطه گری هر دو محکوم است، نه ظلم ببینید و نه ظلم روا دارید. «لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ» 9ـ انتقام ممنوع است. به رباخوار توبه کننده نیز نباید ظلم شود. «فَلَکُم رُوُسُ أَموالِکُم لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ»

10ـ به توبه کنندگان، نباید به خاطر خلافکاریهای پیشین ظلمی شود. سرزنش کسانی که قبلًا خلافکار بودهاند ممنوع است. «فَإِن تُبتُم»، «لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ»

11ـ استقرار عدالت اقتصادی، از وظایف حکومت اسلامی است. «لا تَظلِمُونَ وَ لا تُظلَمُونَ»
http://article.tebyan.net/285447/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-  

درج شده در تاریخ ۹۶/۰۶/۱۴ ساعت 14:11

کاربران آنلاین (0)