درباره من

سوره «کوثر» سه آیه دارد و مشهور این است که در مکه نازل شده،[1] ولی بعضی احتمال مدنی بودن آن‌‌را دادهاند، این احتمال نیز داده شده است که این سوره دو بار نازل شده باشد، یک‌بار در مکه و بار دیگر در مدینه، ولی روایاتی که در شأن نزول این سوره وارد شده، قول مشهور را تأیید می‌کند.[2]
در شأن نزول این سوره می‌گویند؛ عاص بن وائل که از سران مشرکان بود، پیامبر اکرم(ص) را هنگام خارج شدن از مسجد الحرام ملاقات کرد، و مدتی با حضرت گفت‌وگو نمود، گروهی از سران قریش در مسجد نشسته بودند و این منظره را از دور مشاهده کردند، هنگامی که عاص بن وائل وارد مسجد شد به او گفتند: با که صحبت می‌کردی؟ گفت با این مرد «ابتر»! این تعبیر را به خاطر این انتخاب کرد که عبد اللَّه پسر پیامبر(ص) از دنیا رفته بود، و عرب کسی را که پسر نداشت ابتر(بدون عقب) می‌نامید؛[3] از این‌رو قریش این نام را بعد از مرگ پسر پیامبر(ص) برای حضرت انتخاب کرده بود. این‌جا بود که سوره کوثر نازل شد و پیامبر اکرم(ص) را به نعمت‌های بسیار و کوثر بشارت داد، و دشمنان او را ابتر خواند.[4]
روی سخن در تمام این سوره به سمت پیامبر اسلام(ص) است.[5]
یکی از اهداف مهم این سوره، تسلی خاطر مبارک رسول خدا(ص) در برابر انبوه حوادث دردناک و زخم زبان‌های مکرر دشمنان است.
در این سوره، نخست می‌فرماید: ما به تو کوثر عطا کردیم: «إِنَّا أَعطَیناکَ الکَوثَرَ». «کوثر» وصف است که از ریشه «کثرت» به معنای خیر و برکت فراوان است.[6]
در این‌که منظور از «کوثر» در این‌جا چیست؟ مفسران دیدگاه‌های مختلفی ارائه کرده‌اند.
در روایتی آمده است که وقتی این سوره نازل شد پیامبر اکرم(ص) بر فراز منبر رفت و این سوره را تلاوت فرمود، اصحاب عرض کردند: این چیست که خداوند به تو عطا فرموده؟ گفت: نهری است در بهشت، سفیدتر از شیر، و صاف‌تر از قدح (بلور) در دو طرف آن قبه‌هایی از دُرّ و یاقوت است.[7]
از امام صادق(ع) نقل شده است: کوثر نهری است در بهشت که خداوند آن‌را به پیامبرش در عوض فرزندش (عبد اللَّه که در حیات او از دنیا رفت) به حضرت عطا کرد.[8]
بعضی نیز گفته‌اند: منظور همان «حوض کوثر» است که تعلق به پیامبر(ص) دارد و مؤمنان به هنگام ورود در بهشت از آن سیراب می‌شوند.[9]
عده‌ای آن‌را به نبوت تفسیر کرده، بعضی به کثرت فرزندان و ذریه که همه آنها از نسل دخترش فاطمه زهرا(س) به وجود آمدند، بعضی نیز آن‌را به «شفاعت» تفسیر نموده اند و... .[10]
در مجموع بیش از 26 نظر در این باره نقل شده است.[11] به نظر می‌رسد بیشتر این تفسیرها بیان مصداق‌های روشنی از مفهوم وسیع و گسترده خیر کثیر باشد.[12]
به هر حال این‌که در آخر سوره فرمود: «إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الأَبتَرُ» با در نظر گرفتن این‌‌که کلمه «ابتر» در ظاهر به معنای مقطوع النسل و بدون ذریه است، و نیز با در نظر گرفتن این‌‌که جمله مذکور از باب قصر قلب است،[13] چنین به دست می‌آید که منظور از کوثر، تنها کثرت ذریه‌ای است که خدای تعالی به پیامبر اسلام(ص) ارزانی داشته، و یا مراد هم خیر کثیر است و هم کثرت ذریه، منتها کثرت نسل یکی از مصادیق خیر کثیر است. اگر منظور از کوثر مسئله ذریه به استقلال و یا به طور ضمنی نبود، آوردن کلمه «انّ» در جمله «إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الأَبتَرُ» فایده‌ای نداشت؛ زیرا کلمه «انّ» علاوه بر تحقیق، تعلیل را هم می‌رساند؛ چرا که معنا ندارد خداوند بفرماید ما به تو حوض دادیم؛ چون که بدگوی تو مقطوع النسل است.
روایات فراوانی هم بیان می‌کند که سوره مورد بحث در پاسخ کسی نازل شده که رسول خدا(ص) را به مقطوع النسل بودن زخم زبان زد و این زخم زبان هنگامی بود که قاسم و عبد اللَّه فرزندان رسول خدا(ص) از دنیا رفتند.[14]
«فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انحَر»؛ پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن. از سیاق و ظاهر این‌که حرف «فاء» بر سر این جمله در آمده، استفاده می‌شود که امر به نماز و قربانی کردن که متفرع بر جمله «إِنَّا أَعطَیناکَ الکَوثَرَ» شده، از باب شکر نعمت است، و چنین معنا می‌دهد؛ حال که ما بر تو منت نهادیم و خیر کثیر به تو دادیم این نعمت بزرگ را با نماز و قربانی کردن شکرگزاری کن.
«إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الأَبتَرُ». کلمه «شانئ» به معنای دشمن خشمگین،[15] و کلمه «أبتر» به معنای بدون دنباله است، و این کسی که چنین زخم زبانی را به رسول خدا(ص) زده بود عاص بن وائل بود.
http://www.islamquest.net/fa/archive/question/ha220  

درج شده در تاریخ ۹۶/۱۰/۰۳ ساعت 16:02

کاربران آنلاین (1)