ارزش و مقام زن در میان ترکان باستان

دورنانیوز- سرویس تاریخی و فرهنگی: در داستان آفرینش (یارادیلیش داستانی) در میان ترکان قدیم ” آق بانو ” زنی است که الهام بخش خدا در آفرینش کاینات و انسان بوده است.

زن اول اوغوز خان از نوری آبی رنگ و با شکافتن تاریکی از آسمان فرود آمد ؛ زن دوم او نیز از درون یک درخت زاده شد و هر دوی این زنان موجوداتی فوق بشری بودند.

در میان ترکان یاقوت (یاکوتسک) ، ” آق اوغلان ” توسط زنی نورانی  که از درون درخت بیرون آمده بود، شیر داده شد.

(شاهزاده خانیم های اویغور)

در سنگ نبشته بیلگه خاقان نیز از خطاب ” شما خاتون مادرم ، مادر بزرگ هایم ، خواهرانم ، خاله و عمه هایم، شهبانو و شاهزادگانم …. ” استفاده شده است. در باور ترکان قدیم ” خان “(شاه) و ” خاتوُن ” (شهبانو) فرزندان آسمان بودند.

(زنان گؤک تورک )

در داستان های ترکان ، زنان یار و یاور مردان هستند. در حماسه ی دده قورقود ، در داستان ” ده‌لی دومرول ” ، زمانی که دومرول در تقلای یافتن فدیه و جان بهای خویش است ، زنش بی دغدغه حاضر می شود که به جای ” دومرول ” جان دهد و زندگی خویش را فدای شوهر کند.

در داستان های پهلوانی، قهرمانان ترک دوست دارند با زنانی ازدواج کنند که دراسب سواری ماهر ، در شمشیرزنی توانا و در جنگاوری شجاع باشند. در داستان بامسی بئیره ک (از داستان های دده قورقورد)؛ ” چیچک بانو ” نمونه ای عالی از این دسته زنان است.

پاپوش زنان قدیم ( یافت شده در پازیریک)

یک ضرب المثل ازترکان قازاق چنین است: نخستین ثروت انسان تندرستی و دومین ثروت او زن اوست.

گردیزی در اثر خود از عفت زنان ترک تمجید می کند و ابن بطوطه نیز در سفرنامه ی خود از احترام ویژه زنان در میان ترکان کریمه سخن می گوید.

در پیش از پذیرش دین مبین اسلام ، خاتون (شهبانو) در سمت چپ خاقان (شاه) می نشست و در مراسم آیینی و جشن ها حضور می یافت.

صلحنامه ی ” مَته خان ” – امپراتور بزرگ هون – با چین را همسرش به نیابت از او امضاء کرده بود.

ابوالغازی بهادر حسن در کتاب ” شجره تراکمه ” از امارت و حکومت هفت دختر بنام های ” بوُرلا ، بارچین ، سالوُر ، شاباتی خاتوُن ، کونین کؤرکلی، کرچه بوُلادی ، کوُغاتلی خانیم ” در میان مردم اوغوز سخن گفته است.

ارزش زن در میان ترکان در حالی مطرح بود که اعراب جاهلی عربستان ، دختران را زنده به گور می کردند و زن در میانشان ارزش و جایگاهی والایی  نداشت. زنان انگلیس هم تا قرن شانزدهم حق دست زدن و مسّ انجیل را نداشتند.

منبع : زبان و فرهنگ سومری