اسلام پیغمبری (ص) تاریخ بویو دیانت و بندهلیک محوریدیر

الله تعالی قرآن کریمده بویورور: «یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم نارا» یعنی ائی ایمان گتیرنلر اؤزوزو و اهلیزی اوددان قورویون.

دونیا جغرافیاسی و تاریخ بویوندا دیانت و بنده‌لیک محوری پیغمبریمیزین مبارک وجودودور. اؤزو الله‌ین مطلق عبدی اولان بیری، عبودیتی دونیایا یایماغا گلیب. عبدلیگین بوتون یوکونو و حتی اؤزگه‌لرین یوکونو ده چیگنینده داشیماغا گلیب. پیغمبر اکرم (ص) انسانلیغین سرپرستی کیمی بو بؤیوک عایله‌نی سعادته چاتدیرماغا چالیشیب.

صافی تفسیری‌‌نین اوّل‌لرینده امام صادقدن (ع) بئله بیر حیدث نقل اولور کی او حضرت بویوردو: روحلار عالمینده بیزیم پیغمبریمیز بوتون انبیانین نبیسی ایدی. یعنی بوتون پیغمبرلر او حضرتین ولایتی آلتیندایدیلار.

علل الشرایع کتابیندا دا بئله نقل اولوب: بیر نفر امام رضانین (ع) محضرینه گلیب سوروشور: نییه پیغمبره ابوالقاسم دئییلیر؟ امام بویورور: پیغمبرین قاسم آدلی اوشاغی اولدوغونا گؤره او حضرته ابوالقاسم دئییلیر. او شخص عرض ائله‌دی: منی اهل بیلسز بیر آز آرتیق بویورون. امام بویوردو: مگر علی بن ابی طالب (ع) قاسم دئییل؟ (قسیم النار و الجنه معناسیندا). عرض ائله‌دی: بلی. حضرت بویوردو: پیغمبر ابوالقاسمدیر یعنی امیرالمؤمنین و بوتون ایلاهی اولیالار، پیغمبرین نظری آلتیندادیلار.

مجمع البیان تفسیرینده یازیلدیغی کیمی پیغمبر بوتون انسانلارا بیر آتا گؤزو ایله باخاردی. گؤرسه‌ ایدی بیری اونون دعوتینی قبول ائله‌مه‌ییب ضلالتده قالیر. عیبی و ضعفی اؤزونده آختاریردی و عبادتلرینه آرتیریردی. گئجه‌لری او قدر آیاق اوسته قالیردی کی آیاقلاری شیشیردی و یوخوسوزلوقدان مبارک چهره‌سی سارالیردی.

سونرا «مَا أَنزَلنَا عَلَیکَ القُرآنَ لِتَشقَی» آیه‌سی نازل اولدو. یعنی ائی پیغمبر بیز سنی اؤزونو مشقّته سالماقدان اؤترو بو قرآنی نازل ائله‌میشیک.