درباره من

و این کتاب را به حق بر تو نازل کردیم ، در حالی که کتب پیشین را تصدیق میکند و حافظ و نگاهبان آنها است ، بنابراین بر طبق احکامی که خدا نازل کرده در میان آنها حکم کن ، و از هوا و هوسهای آنها پیروی مکن ، و از احکام الهی روی مگردان ، ما برای هر کدام از شما آئین و طریقه روشنی قرار دادیم و اگر خدا میخواست ، همه شما را امت واحدی قرار میداد ولی خدا میخواهد شما را در آنچه به شما بخشیده بیازماید ( و استعدادهای شما را پرورش دهد ) بنابراین بکوشید و در نیکیها به یکدیگر سبقت جوئید ، بازگشت همه شما به سوی خدا است و از آنچه در آن اختلاف کردهاید به شما خبر خواهد داد !



تفسیر:



در این آیه اشاره به موقعیت قرآن بعد از ذکر کتب پیشین انبیاء شده است .



مهیمن در اصل به معنی چیزی که حافظ و شاهد و مراقب و امین و نگاهداری کننده چیزی بوده باشد ، و از آنجا که قرآن درحفظ و نگهداری اصول کتابهای آسمانی پیشین ، مراقبت کامل دارد و آنها را تکمیل میکند ،



تفسیر نمونه ج : 4ص :401



لفظ مهیمن بر آن اطلاق کرده و میفرماید : ما این کتاب آسمانی را به حق بر تو نازل کردیم در حالی که کتب پیشین را تصدیق کرده ( و نشانههای آن ، بر آنچه در کتب پیشین آمده تطبیق میکند ) و حافظ و نگاهبان آنها است .



(و انزلنا الیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه) .



اساسا تمام کتابهای آسمانی ، در اصول مسائل هماهنگی دارند ، و هدف واحد یعنی تربیت و تکامل انسان را تعقیب میکنند ، اگر چه در مسائل فرعی به مقتضای قانون تکامل تدریجی با هم ، تفاوتهائی دارند ، و هر آئین تازه ، مرحله بالاتری را میپیماید ، و برنامه جامعتری دارد .



ذکر مهیمنا علیه بعد از مصدقا لما بین یدیه اشاره به همین حقیقت است یعنی اصول کتب پیشین را تصدیق و در عین حال برنامه جامعتری پیشنهاد میکند .



سپس دستور میدهد که چون چنین است طبق احکامی که بر تو نازل شده است در میان آنها داوری کن .



(فاحکم بینهم بما انزل الله) .



این جمله با فاء تفریع ذکر شده و نتیجه جامعیت احکام اسلام نسبت به احکام آئینهای پیشین است ، ایندستور منافاتی با آنچه در آیات قبل گذشت که پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) مخیر بین داوری کردن میان آنها و یا رها کردن آنان به حال خود مینمود ، ندارد زیرا این آیه میگوید : چنانچه خواستی میان اهل کتاب داوری کنی بر طبق احکام قرآن داوری کن .



بعد اضافه میکند از هوا و هوسهای آنها که مایلند احکام الهی را بر امیال و هوسهای خود تطبیق دهند پیروی مکن و از آنچه به حق بر تو نازل شده است روی مگردان .



(و لا تتبع اهوائهم عما جاءک من الحق) .


تفسیر نمونه ج : 4ص :402



و برای تکمیل این بحث میگوید : برای هر کدام از شما آئین و شریعت و طریقه و راه روشنی قرار دادیم .



(لکل جعلنا منکم شرعة و منهاجا ) شرع و شریعه راهی را میگویند که بسوی آب میرود و به آن منتهی میشود ، و اینکه دین را شریعت میگویند از آن نظر است که به حقایق و تعلیماتی منتهی میگردد که مایه پاکیزگی و طهارت و حیات انسانی است ، کلمه نهج و منهاج به راه روشن میگویند .



راغب در کتاب مفردات از ابن عباس نقل میکند که میگوید : فرق میان شرعة و منهاج آن است که شرعة به آنچه در قرآن وارد شده گفته میشود و منهاج به اموری که در سنت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) وارد گردیده ( این تفاوت گرچه جالب به نظر میرسد اما دلیل قاطعی بر آن در دست نیست ) .



سپس میفرماید : خداوند میتوانست همه مردم را امت واحدی قرار دهد و همه را پیرو یک آئین سازد ، ولی این با قانون تکامل تدریجی و سیر مراحل مختلف تربیتی سازگار نبود .



(و لو شاء الله لجعلکم امة واحدة و لکن لیبلوکم فیما آتاکم) .



جمله لیبلوکم فیما آتاکم ( تا شما را بیازماید در آنچه به شما بخشیده ) اشاره به همان است که سابقا گفتیم : خداوند استعدادها و شایستگیهائی در وجود بشر آفریده و در سایه آزمایشها در پرتو تعلیمات پیامبران آنها را پرورش میدهد ، و به همین دلیل پس از پیمودن یک مرحله ، آنها را در مرحله بالاتری



تفسیر نمونه ج : 4ص :403



قرار میدهد ، و بعد از پایان یک دوران تربیتی ، دوران عالیتری را وسیله پیامبر دیگر به وجود میآورد ، درست همانند مراحل تحصیلی یک نوجوان در مدرسه .



سرانجام ، همه اقوام و ملل را مخاطب ساخته و آنها را دعوت میکند که بجای صرف نیروهای خود در اختلاف و مشاجره ، در نیکیها بر یکدیگر پیشی بگیرند .



(فاستبقوا الخیرات) .



زیرا بازگشت همه شما به سوی خدا است و او است که شما را از آنچه در آن اختلاف میکنید در روز رستاخیز آگاه خواهد ساخت .



(الی الله مرجعکم جمیعا فینبئکم بما کنتم فیه تختلفون).

 

درج شده در تاریخ ۹۴/۰۳/۲۲ ساعت 01:03

کاربران آنلاین (0)