فرمانداران تاریخ میانه

تحقیق و تدوین مقاله حاضر و مقاله تاریخچه فرمانداری میانه واقعاً پرمشقت و زمانبر بود. پرمشقت بخاطر سئوالات و ابهاماتی که وجود داشت و زمانبر بدان خاطر که یافتن اطلاعات فرمانداران ناامیدم کرده بود. در 15 سال گذشته، نه فرمانداری، نه استانداری و نه وزارت کشور اطلاعات فرمانداران قدیم میانه را نداشتند. نه اسم و نه ترتیبشان را می دانستند و نه گذشته و آینده شان را. لااقل در این مدت شخصاً این تقاضا را از 7-6 فرماندار داشتم ولی هیچیک اطلاعی از گذشته نداشتند. لذا در تدوین این مقاله دست به دامن کتابها، مقالات و روزنامه قدیمی شدم یا از افراد قدیمی پرسیدم که به ویژه جناب محمود مشایخی از پیشکسوتان شهرداری میانه، اطلاعات ذیقیمتی به بنده دادند. لذا تقاضامندم در تکمیل و تصحیح بانک اطلاعاتی فرمانداران تاریخ میانه به بنده یاری فرمایید از طریق همین سایت یا از طریق تلگرام (T.me/MSNaebi).

پیش از تقسیمات کشوری سال 1327 شمسی، آذربایجان در دوره دموکراتها از حکومت مرکزی مستقل شد و در بهمن ماه 1324 صاحب فرمانداری شد و زرندی به سمت فرمانداری میانه منصوب شد که عمر فرمانداری اش به گردش سال نرسید و با سقوط حکومت دموکراتها، عمر فرمانداری او نیز تمام شد.

با چشم پوشی از این فرمانداری، نخستین فرماندار میانه در سال 1327 که بود؟ او ابراهیمی بود. ابراهیمی حدود 1 سال فرماندار شهرستان میانه بود. پیش از او میانه چه بود؟ گفتیم با توجه به اصلاح قانون تقسیمات کشوری، در دهه 1317 تا 1327 شمسی، مجموعه استانهای کنونی آذربایجانشرقی و اردبیل فقط دو شهرستان به نامهای تبریز و اردبیل داشت و میانه بخشی از تبریز بود. در آن سالها عبدالله خان انصاری بخشدار بخش میانه بود. عبدالله خان انصاری از سلسله جلیله انصاری های ایشلق، نخستین و طولانی ترین شهردار تاریخ میانه از سال 1314 تا 1320 بود و بعد از شهرداری، بخشدار شده بود که در بخش شهرداران میانه(لینک) از او یاد شد.

دومین فرماندار میانه، جهانشاهی بود. جهانشاهی نیز بین 2 تا 3 سال بر میانه صدارت کرد.

مجید احسانی سومین فرماندار میانه بود. مجید احسانی اولین و آخرین فرماندار میانه ای دوره پهلوی بود. او دقیقاً از زمان راه اندازی فرمانداری میانه در سال 1327، شهردار میانه شده بود و تا سال 1331 شهردار ماند. با رفتن جهانشاهی، شهردار میانه را فرماندار کردند. او از تابستان 1331 فرماندار میانه شد و به مدت 22 ماه تا ابتدای تابستان 1333 فرماندار میانه باقی ماند. بعد از دو سال دوباره شهردار میانه شد. او در مجموع با 5.5 سال شهرداری، سومین شهردار طولانی مدت تاریخ میانه است. احسانی در حکومت دموکراتها جزو شورای بلدیّه نیز شده بود.

چهارمین فرماندار میانه، به مدت 4 سال فرمانداری کرد. او رشدیّه نامی بود و تا سال 1337 برای میانه فرمان می راند. اما مگر این تخت صدارات بر که وفا کرده که بر رشدیه هم وفادار بماند؟

لذا رشدیّه، جای خود را به روحی داد.  فرصتی بود تا روحی به مدت 3 سال تا سال 1340 بر میانه حاکم باشد.

سپس یک فرماندار بی بخت و بی عمر به نام اعتضادی جایگزین روحی شد که تنها 4 ماه فرماندار میانه بود و هنوز خودِ اداره را نشناخته بود که عزل شد.

به مدت کوتاهی رشیدگر فرمانداری میانه را عهده دار شد اما بخت فرمانداری با او نیز یار نبود.

به  دنبال او، غلامحسین غضنفری از خانهای لرستان، وارد میانه شد. او از آن فرمانداران پرعمر بود که 6 سال بر صندلی فرمانداری میانه تکیه زد. عمر هر مدیری طولانی شد یا توانایی زیادی داشته یا تملق زیاد و او را ما نمی دانیم بر کدام صراط بود؟

حدود سال 1346 شده بود که زعفری را به مدت 2 سال به عنوان فرماندار میانه برگزیدند.

زعفری دو سال بعد جای خود را به اشکوری برهان داد تا او 5 سال در میانه فرماندار باشد و سالِ میانه را به 1353 برساند.

حال نوبت محمدصادق تسوجی زاده بود تا با 4 سال فرمانداری، هم عمر فرمانداری خود را تمام کند هم عمر حکومت پهلوی را. بی تردید او بخت برگشته ترین و پربلاترین فرماندار میانه بود. اواخر دوره فرمانداری او مصادف شد با موج اعتراضات سیاسی کشور که موج آن به میانه نیز رسیده بود و بی تردید او در سرکوب و کنترل اعتراضات و اعتصابات، نمی توانست مانند شهرهای بزرگ عمل کند.

در ماههای آخر حکومت پهلوی، ناتوانی او در کنترل شهر محرز شد و او را برداشتند و جلیل امینی به عنوان کفیل فرمانداری، ماههای آخر را سرپرستی کرد تا بهمن 57 فرا رسد. در یک صورتجلسه شورای تامین در آذرماه 1357، نام جلیل امینی به عنوان فرماندار آمده است.

 حال حکومت پهلوی به پایان رسید و حکومت اسلامی جایگزین آن شد.

با پایان حکومت پهلوی و آغاز حکومت جمهوری اسلامی، جمشید محبوبی تا چند ماه سرپرستی فرمانداری میانه را عهده دار بود.

جمشید محبوبی چمدان خود را بسته و به عنوان فرماندار خلخال، راهی خلخال شد تا سیدعلی طباطبایی به عنوان نخستین فرماندار حکومت جدید در میانه فرمانداری نماید.

عمر فرمانداری طباطبایی به یک سال نرسید تا اینکه برای کمتر از دو سال فرمانداری میانه را به علی جوانی راد دادند.

سومین فرماندار شهرستان میانه در جمهوری اسلامی، حکم الله پزشکی بود. پزشکی یک میانه ای تهران نشین بود و کارمند بانک ملی بود و با آغاز انقلاب به کسوت انقلابیون درآمده بود و از طریق همین فرمانداری و رفتار مردمی، به مجلس دوم شورای اسلامی راه یافت و از همان روز از دسترس خارج شد! او در سال 1361 وارد میانه شد و یکسال بعد در انتخابات مجلس دوم شرکت کرد و با کسب بالاترین رکورد رأی در تاریخ میانه، نماد و نماینده مردم میانه شد.

در ایام استعفای حکم الله از فرمانداری عجالتاً تا انتصاب فرماندار اصلی، حیدر قدسی سرپرستی فرمانداری میانه را بر دوش کشید تا اینکه در سال 1362 حسن اورنگ پور را از فرمانداری خلخال به فرمانداری میانه فرستادند که پیش از خلخال نیز فرماندار مراغه بود.

عمر اورنگ پور نیز به اندازه یک گردش کامل زمین دور خورشید نرسید و جای خود را به احمد یکتایی داد تا او نیز برای حدود یک سال، تجربه فرمانداری میانه را داشته باشد. او فرزند امام جمعه خلخال بود و پیش از اورنگ پور، فرماندار خلخال بود. به عبارتی دو فرماندار متوالی میانه، هر دو فرماندار خلخال بودند. احمد یکتایی از سال 1365 تا 1367 فرماندار میاندوآب نیز شد.

بعد از یکتایی به مدت دو سال تا سال 1365 شهرستان بزرگ میانه توسط ابراهیمی، رضایی، بابادی و سپس بهمن عابدینی سرپرستی شد.

تلاطم انتصاب و انفصال فرمانداران میانه پس از انقلاب اسلامی، نشان میدهد که یا انتخابها صحیح نبودند یا بخاطر شرایط انقلابی، یافتن فردی که جامع تخصص و تعهد باشد سخت بود. لذا می بینیم در فاصله آخرین فرماندار پیش از انقلاب، 5 فرماندار و 2 سرپرست آمده و رفته اند.

در سال 1365 مدیریت کلان شهرستان به ثبات و آرامش رسید و یکی از قویترین فرمانداران تاریخ میانه به نام نجفی آذر وارد میانه شد. جواد نجفی آذر همراه با آیت الله ارومیان امام جمعه وقت و رحیمیان شهردار وقت، هر سه مراغی بودند. نجفی آذر پس از 9 سال و رفت و آمد 10 فرماندار و سرپرست، نخستین فرمانداری بود که 5 سال بر میانه صدارت کرد و اگر اصرار استاندار به انتقال او به عنوان فرماندار تبریز نبود، همچنان در میانه بقا داشت.

با رفتن نجفی آذر به فرمانداری تبریز، یعقوب عزیززاده فرماندار میانه شد. عزیززاده نیز به مدت 5 سال فرماندار میانه شد تا شاید این دو فرماندار اخیر ، ثباتی برای میانه در ترمینال رفت و آمد فرمانداران بدهند. عزیززاده پیش از میانه، از شهریور تا بهمن 1370، نخستین فرماندار پارس آباد بعد از الحاق به استان اردبیل بود. بعد از میانه نیز فرماندار مراغه شد و اکنون عضو شورای شهر اردبیل است.

عزیززاده در سال 1375 جای خود را به اروجعلی محمدی داد تا وی نیز 3 سال در میانه فرمانداری کند. اروجعلی محمدی در کارنامه خود سابقه فرمانداری خلخال را داشت. او بعداً فرماندار مرکز استان شد تا دومین فرماندار میانه باشد که سکانداری مرکز استان را عهده دار می شود.

با رفتن محمدی، چند ماهی سیدسعید کاشانی؛همو که بعدها فرماندار ملکان و عجب شیر شد؛ کفالت فرمانداری را برعهده داشت تا این مقام را به عبدالله فاتحی تحویل دهد. عبدالله فاتحی از سال 1378 تا 1380 فرماندار میانه شد.

در دوره دوم اصلاحات خاتمی، رحیم شهرتی فر به مدت 4 سال از سال 1380 تا 1384 فرماندار میانه شد. او متولد 1340 در تبریز بود. شهرتی فر در دیماه 1392 به عنوان فرماندار تبریز و در مهرماه 1396 به معاونت سیاسی امنیتی استانداری آذربایجان شرقی ارتقا یافت. دکتر شهرتی فر از فرمانداران به یاد ماندنی میانه بود و ارتقاهای مدیریتی آتی موید این ادعاست.

تقریباً در تمام دولت اول احمدی نژاد از سال 1385 تا 1388، کریم رفرف فرماندار میانه بود. شاید معدل این دو فرماندار متوالی، عدد 10 شود.

با آغاز دولت دوم احمدی نژاد در مرداد 88 ، سیدحمید یزدانی فرماندار میانه شد. او پیشتر فرماندار سراب بود.

یزدانی تنها یک سال بعد در شهریور 89 جای خود را به تقی خلفاپور داد تا او نیز 42 ماه در عالیترین جایگاه دولتی میانه باقی بماند. خلفاپور 7 ماه هم در دولت روحانی خدمت کرد و بخت با خلفاپور یار بود که نزدیک به یکسال از فرمانداری اش را به عنوان فرماندار ویژه و معاون استاندار خدمت کرد.

خلفاپور در اسفند 92 جای خود را به اسماعیل حیدری آزاد داد تا به مدت 14 ماه فرماندار میانه باشد. حیدری آزاد نخستین فرماندار میانه بود که رسماً به عنوان فرماندار ویژه و معاون استاندار منصوب شد. در کارنامه خود فرمانداری قوچان در استان خراسان و شازند در استان مرکزی را داشت و شاید عجیب بود که یک بار خرق عادت شد و فرمانداری غیر از سیکل چرخشی فرمانداران خلخال و مراغه و سراب و میانه به فرمانداری میانه منصوب شد. او پس از میانه در بازرسی ریاست جمهوری فعالیت داشت تا اینکه در آبان 1397 به سمت فرمانداری بندر انزلی منصوب شد. وی متولد 1353 در تهران و اصلاً سرابی بود.

حمید شکری گزینه بعدی دولت روحانی برای فرمانداری میانه بود. وی پیشتر به مدت 4 سال فرماندار شهرستان میاندوآب بود. شکری از اردیبهشت 1394 به مدت 3 سال فرماندار ویژه میانه بود تا اینکه در اردیبهشت 1397 به عنوان فرماندار ویژه مراغه منصوب شد که به هرحال شهرستانی بزرگتر از میانه، با سابقه پایتختی حکومت ایلخانیان بود و نشان از ارتقای حمید شکری داشت. شکری فردی معتدل و باتجربه بود و در آرامش سیاسی میانه سهم داشت.

با انتقال شکری به مراغه، میانه به مدت 3 ماه در کش و قوس مهره های مختلف برای تصدی این پست خطیر بود و در این مدت سرپرستی فرمانداری بر عهده مشایخی، معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری بود و در نهایت برخلاف عادت و عرف وزارت کشور، محمدرضا مشایخی به عنوان فرماندار ویژه شهرستان میانه منصوب شد و به جایگاه معاونت استانداری ارتقا یافت. انتصاب یک فرد بومی به سمت فرمانداری مانند ریاست دادگستری، ریاست اداره اطلاعات، فرماندهی نیروی انتظامی، ممنوع نیست اما شاذّ و نادر است لیکن سوابق خوب وی در سمت بخشداری کاغذکنان و بخشداری مرکزی میانه و درخواست و همت همشهریان میانه ای این امر را محقق کرد. مشایخی متولد 1351 در میانه، غیر از حکم الله پزشکی که تهران نشین میانه ای بود، تنها میانه ای در حکومت اسلامی است که متولد و بومی میانه بود و به بالاترین جایگاه دولتی شهرستان نائل شد. پیشتر در حکومت پهلوی، مجید احسانی به عنوان یک میانه ای بومی در 1331 به سمت فرمانداری میانه رسیده بود اما آن گاه تقسیمات کشوری و انتصابها، نوپا و نوباوه بود و در این 66 سال هرگز چنین انتصابی برای میانه وجود نداشت.

محمدصادق نائبی