هفت سین یا یئددی سین؟

از آن جایی که سفره ­ی مرسوم به هفت­ سین یکی از مطرح­ ترین سنت­های مرتبط با تفکر اساطیری در این برهه از تغییر فصل یعنی شروع فصل بهار به حساب می­ آید لازم است تا تلقی و دریافت، از این سنت معروف اصلاح گشته و دوباره به جایگاه اصلی خود یعنی تفکر اسطوره ­ای برگردد و کسانی که چیدن این سفره را بر اساس حرف "س" جا انداخته­ اند، عملا آن را از حیطه­ ی تفکر اسطوره و اصلی ­اش خارج کرده ­اند. این کار عملا یک گرته ­برداری، ترجمه و سرقت روشنفکرانه با همراهی عنصر سیاسی است. نه تنها این مورد که در حال بررسی آن هستیم بلکه می­ توان به ده­ ها و صدها نمونه از این دست فضاحت فرهنگی اشاره نمود. همینطور داستان­ها و توجیهاتی که برای این تغییر و تبدیل تراشیده ­اند و از این دست کارهایی که خوب بلدند و در این کار استاد کاملی هستند که کاملا مسخره و بی­ریشه است و از هرگونه منطق اسطوره­ای و اساطیری تهی می­باشند. تفکر اسطوره ای منطق خاص خود را دارد و دارای ساختار خاص خود است از این رو نمی­ توان صرفا با چیدن چیزهایی در سفره، آن را ناشی از اساطیر و تفکر اسطوره­ای نامید، حال آنکه تنها ارتباط منطقی جمع شدن آن اشیا در یک جا صرفا وجود حرف "س" در آغاز اسم آنها باشد. حتی گفته می­شود مثلا زرتشتی ها هفت تا "شین" می­گذاشتند، کسی که این مطلب را باور می­کند می­تواند به راحتی  از یک هموطن زرتشتی سوال کند تا متوجه شود که چنین چیزی حقیقت ندارد. سفره­ ی سال نو زرتشتی با نام "گهنبار" مشخص می­ شود و مفاهیم اعتقادی خود را داراست. تفکر اسطوره­ای همانطور که اشاره شد دارای منطق و ساختار خاص خود است چرا که تفکر اسطوره ­ای تفکر توده­ ی مردم و ناشی از برداشت آنها در مواجهه با طبیعت است. برای همین نیز منسجم و سیستم ­مند است. در صحبت از تفکر اسطوره­ای، بدترین وضعیت آن موضعی است که از دیدگاه سیاست و قدرت و حکمرانی بر آن نگریسته شود و با زور و زر توهماتی را جایگزین تفکرات اسطوره­ ای نمود. بنابراین سعی می­ شود تا اندازه ­ای مفصل به این موضوع پرداخته شود و لذا از همین قسمت تفکر اسطوره ­ای شروع می­کنیم. تفکر اسطوره ­ای اساسا تفکر مرکب و پایه نسبت به تفکرات دیگر است. این تفکر مقدم بر هرگونه سواد آموزی­های سیستماتیک امروزی است، یعنی سواد در روزگاران گذشته در اختیار افراد بسیار نادری در جامعه بوده ولی تفکر اسطوره ای از آن همه­ی افراد بوده است. پس در جوامعی که حرف "سین" یا "شین" معنا و مفهومی نداشته چگونه می­توان انتظار داشت مردم باورهای خود را بر مبنای مثلا حروف شروع کننده ­ی اسامی اشیا قرار دهند. شما میلیون­ها انسانی را در نظر بگیرید که دور از یکدیگر و بدون ارتباط باهم و به معنای امروزی بی­سوادند. این افراد چگونه می­توانسته­اند باورهای اساطیری خود را بر مبنای سواد و حروف موجود در اسامی اشیا قرار دهند؟؟ این خود اصولا توهینی بر تفکر انسان­ها است. این یک جعل و ترجمه ­ی ناشی­­گرانه­ ی روشنفکران و باسوادان امروزی است که با هدف از بین بردن اصل و ریشه­ ی آن که مال خود نیست و از آن خود کردن آن با توهمات و خیالات روشنفکرانه که کالا بی اساس و بی­ اعتبار است. آنچه که امروزه از طریق تفسیرهای غیرمعتبر از لحاظ تاریخی، مردم شناسی، فولکلور شناسی و اسطوره شناسی به عنوان هفت­ سین در جامعه معروف شده و در سر سفره­ ی تحویل سال گذاشته می­شود چیزی جز ترجمه­ ی ناقصی از جمله ­ی زیر نیست.

برکت ­لردن 7 سین (یئددی­ سین) قویماق! (از برکت­ها هفت تایش را گذاشتن)

اکنون به بررسی بیشتر آن بپردازیم و این دروغ زشت را از باورهای خود اصلاح کنیم. در بحث از اصطلاح "هفت سین" لازم است که پسوندهای "-سی" و "-سین" در ترکی توضیح داده شود. همانگونه که همه­زبانشناسان می­دانند در پارهای از زبان­ها از جمله زبان لاتین، زبان یونانی، زبان روسی، زبان ترکی... اسم و صفت صرف می­شود که بهdeclensionموسوم است. یعنی پسوندهایی به انتهای اسم و یا صفت می­ چسبند و در وضعیت و جایگاه نحوی اسم تغییرات مفهومی ایجاد می­کنند. برای مثال کؤلگه (سایه) را در نظر بگیرید:

کؤلگه، کؤلگه ­ده، کؤلگه­ یه، کؤلگه ­دن، کؤلگه­ نی، کؤلگه ­سی، کؤلگه ­سین،...
(سایه)، (در سایه)، (به سایه)، (از سایه)، (سایه را)، (سایه­اش)، (سایه­اش را)،...

 در ترکی، هنگامی که اسم یا صفت در وضعیت "رائی" (accusative) باشد _در صورتی که به مصوّت ختم شود_ پسوند "سین" خواهد گرفت، مثل: "آتاسین گؤردوم!" (پدرش را دیدم!) چون واژه­ی ­"آتا" (پدر) به مصوّت ختم می­شود پس در وضعیت "رائی" پسوند "ـ سین" گرفته است.از این رو این نمونه از واژهها که در پی میآید نیز در همان وضعیت پسوند "سین" خواهند گرفت: آتا، دده، باجی، اوجا، کؤلگه... به این صورت: آتاسین، دده ­سین، باج ی­سین، اوجاسین، کؤلگه­سین...

در مورد عددها نیز همین­گونه است. عددهای ایکی (2)، آلتی (6)، یئددی (7)، اون­ایکی (12)، ییرمی (20)، اللی (50) چون به مصوت ختم می­شوند در وضعیت "رایی" پسوند " سین" خواهد گرفت، مثل:

ایکی­ سین _ 2سین (2 تایش را)
آلتی­ سین _6سین (6 تایش را)
یئددی­ سین _ 7سین (7 تایش را)
اون­ایکی ­سین _ 12سین (12 تایش را)
ییرمی­ سین _ 20سین (20 تایش را)
اللی­ سین _ 50 سین (50 تایش را)

پس: برکت­لردن یئددی­ سین قویماق!
(از آن­هایی که "برکت" به حساب می­آیند هفت تایش را گذاشتن!)

آنگونه که اشخاصی در مقام متخصصین تلاش می­کنند تا هفت ­سین را تفسیر و توجیه کنند واقعا هم این پدیده تبدیل به یک چیستان ­شده است. حال آنکه مسأله بسیار بسیار ساده است. اساسی­ ترین نکته ­ی موجود در سفره­ ی تحویل سال چیزی جز این حس اسطوره­ای نیست که نبایستی تسلسل برکت­های هستی قطع شود. لذا، برکت­های سال کهنه به سال جدید منتقل می­شود و دوام می­یابد. از این رو، به هنگام تحویل سال از انواع برکت­های زندگی نمونه­ای را در سفره­تحویل سال می­گذارند تا این برکت­­ها از سال کهنه به سال نو منتقل شود و به این ترتیب جریان زندگی ادامه یابد. این برکت­ها عبارتند از:

1.گؤی برکتی و آیدین­لیق (برکت آسمان و روشنایی)
2.سو برکتی (برکت آب)
3.یئر برکتی (برکت زمین)
4.حئیوان برکتی (برکت حیوانی)
5.آغاج برکتی (برکت درخت)
6.آلـوئر برکتی (برکت داد و ستد)
7.گؤیرمک برکتی (برکت رویش _ از سال کهنه به سال نو)
همانطور که ملاحظه می­شود از "گؤی" (آسمان) شروع شده و به "گؤیرمک" (روییدن) ختم می­گردد!

گؤی [آسمان]، ـَر [دارای حرکت]، مک [علامت مصدر]
گؤیرمک: به سوی آسمان رشد کردن

1. برکت آسمانی: "قرآن" و "آینا"  (آینا-قرآن [آینه- قرآن]) به عنوان برکت آسمان و روشنایی (که آن هم از آسمان است). واژه ­های "آینا" و "آیدینلیق" با "آی" (ماه) مرتبطند. (قبل از اسباب­ کشی به­ خانه­­ ی جدید نیز اول قرآن و آینه برده می­شود.)

2. برکت آب:  سو (آب) به عنوان برکت آب. علاوه بر خود آب امروزه نیز گذاشتن ماهی (قرمز که رنگ مبارک است) به عنوان برکت آب رواج یافته است. در پاره ­ای از جاها هم که خوردن ماهی در شب عید مرسوم شده است. (بهره­مندی از برکت آب!)

3. برکت زمین: قووورقا (گندم و عدسِ برشته _قرمزگون به نشانه­ ی مبارکی و رد نحوست زمستان) به عنوان برکت خاک و زمین، در جاهایی نیز سمنو.

4.برکت حیوانی: بویانمیش یومورتا (تخم مرغ رنگ شده با پوست پیاز _رنگ قرمز, رنگ مبارک_ به نشانه­ی رد نحوست زمستان) به عنوان برکت حیوانی.

5. برکت درختی: آلما، اییده... (سیب، سنجد... به رنگ قرمز _رنگ مبارک_ و به نشانه­ی رد نحوست زمستان) به عنوان برکت سردرختی.

6. برکت داد و ستد: سیککه (سکّه) به عنوان برکت داد و ستد.

7.برکت رویش: گؤیرتی (روییدنی) سبزی رویانده شده به عنوان سمبل انتقال زایش و رویش از سال کهنه به سال نو.
اکنون ببینیم با این هفت مورد چکار می­کنند. درآغاز سال باید تک تک افراد از همه­ی­این موارد استفاده کنند تا برکت در وجودشان نیز تداوم یابد.

1. قرآن را می­خوانند و در آینه نگاه می­کنند.

2. قبل از تحویل سال دسته­جمعی سوره­ "یاسین" را می­خوانند و به سوی آب فوت می­کنند. بعد از تحویل سال از آن آب می نوشند. در ضمن، خوردن ماهی در شب عید خود بهره­مندی از برکت آب

 است که البته در قدیم همه جا امکان­پذیر نبود.
(توضیح: این کار به صورت جمعی در ساعتی قبل از تحویل سال، در خانه و یا محلی که برای تحویل جمع می­شدند صورت می­گرفت/می­گیرد.)

3. گندم، عدس و ... را برشته می­کنند و پس از تحویل سال می­خورند. در جاهایی که سمنو رسم باشد نیز باخوردن از سمنو، در واقع، برکت خاک را به وجود خود منتقل می­کنند.

4. با قراردادن تخم مرغ پخته در سفره و خوردن آن پس از تحویل سال در واقع از برکت حیوانی بهره­­مند شده و برکت آن را به خود منتقل می­سازند.

5. قراردادن میوه­هایی از قبیل سیب و سنجد و. . . (آن­هایی که تا آن زمان شادابی خود را حفظ می­کنند، به خصوص که قرمز رنگ نیز هستند) با خوردن آن­ها در واقع از برکت درخت بهره­ مند می­شوند.

6. با قراردادن سکّه در سفره و سپس حفظ آن در طول سال (شاید هم در جیب) در واقع برکت داد و ستد را به خود منتقل می­کنند.

7. رویاندن و سبز کردن سبزه، گذاشتن آن در سفره و در نهایت انداختن آن به صحرا سمبلی است از انتقال و استمرار رویش از سال کهنه به سال جدید و با سپردن به دست آب.

(در خانواده­هایی که رویاندن سبزی برای آن­ها خوش­یمن فرض نمی­شد، از آشنایان خواسته می­شود تا برایشان سبزی برویانند.)
به این ترتیب برکت از سال کهنه به سال نو منتقل شده و در نتیجه تداوم می­یابد. و این برخاسته از یک تفکر اسطوره­­ای است که البته منطق عینی، واقعی و رئالیستی خود را نیز در خود دارد.

حال ببینیم، اگر کسانی این برکت را نداشتند چه کار می­کردند.از هر خانه­ای بشقابی از این برکت­ها را (البته هر انچه که مقدورشان بود) می­ آوردند، آن­ها را روی­هم می­ریختند و قاطی می­کردند. پس از آن، هرکسی یک بشقاب از آن برمی­داشت و به خانه­ ی خود می­برد. به این سهمی که هرکس برمی­داشت و به خانه­ ی خود می­برد "جمع پایی" (سهم از جمع) گفته می­شد و برکت آن بسیار حرمت داشت. به گونه­ای که اگر آن موقع کسی از اعضای خانواده در خانه حضور نمی­داشت (از قبیل غربت رفتن، در سربازی بودن) سهم او را از آن "جمع پایی" نگه می­داشتند. با این کار جمعی و زیبا نه تنها کسانی که "ندار" بودند نیز سهمی می­بردند تا تمامی برکت­ها را به سال نو منتقل کنند بلکه برکت جمعی نیز ارج نهاده می­شد. مردم نیز، ضمن حفظ عزت نفس، احساس یگانگی می­کردند. و به این ترتیب متوجه می­ شویم که معمای هفت­ سین چیزی جز ترجمه­ ی ناقصی از جمله ­ی ترکی زیر نیست:

برکت­ لردن 7سین (یئددی ­سین) قویماق!
(از برکت­ها هفت تایش را گذاشتن!)