اسباب حیات و ممات دل

            اسباب حیات و ممات دل

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و الصلوة والسلام علی سیدنا محمد وآله لطاهرین اللهم عجل فرجهم و احشرنا معهم والعن اعدائهم اجمعین.

در اوقات مطالعه ام گاهی به روایاتی برمی خوردم با این مضمون که فلان چیز دل را زنده می کند یا دل را می­میراند به فکرم رسید تا به قدر توان مطالب و روایات را در این باب جمع کنم که هم در آینده مایه ی تذکر خود این بنده روسیاه باشد و هم برادران و خواهران ایمانی من از آن استفاده کنند . آنچه از خداوند متعال مسئلت میکنم این است که مرا در فهم و عمل به اخبار و آثار اهل بیت عصمت و طهارت موفق بدارد.

نکته: از باب اینکه تخلیه قبل از تحلیه است ما اسباب ممات دل را قبل از اسباب حیات ذکر می­کنیم؛ به قول شاعر:

         - آئینه شو جمال پری طلعتان طلب     جاروب کن تو خانه­ی دل، پس میهمان طلب

         - دیو چو بیرون رَوَد فرشته درآید

اسباب ممات دل (دل مردگی)

1. از یاد بردن خدا

- وَ بِإِسنَادِهِ قَالَ: فِیمَا نَاجَی اللَّهُ بِهِ مُوسَی ع قَالَ یَا مُوسَی لَا تَنسَنِی عَلَی کُلِّ حَالٍ فَإِنَّ نِسیَانِی یُمِیتُ‏ القَلبَ‏.الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏2 ؛ ص498

در کتب شریف کافی نقل شده : در مناجات موسی با خداوند خدا به او فرمود ای موسی مرا در هیچ حال فراموش نکن که همانا فراموش کردن من دل را می­میراند.

2. زیاد خندیدن

- عَلِیُّ بنُ إِبرَاهِیمَ، عَن أَبِیهِ، عَنِ ابنِ أَبِی عُمَیرٍ، عَن مَنصُورٍ، عَن حَرِیزٍ:عَن أَبِی عَبدِ اللَّهِ علیه السلام، قَالَ: «کَثرَةُ الضَّحِکِ تُمِیتُ القَلبَ» وَ قَالَ: «کَثرَةُ الضَّحِکِ تَمِیثُ‏ الدِّینَ کَمَا یَمِیثُ‏ المَاءُ المِلحَ». الخصال ؛ ج‏2 ؛ ص523 الکافی (ط - دارالحدیث) ؛ ج‏4 ؛ ص748

 امام صادق علیه السلام:« زیاد خندیدن دل را می میراند.» و فرمود: «زیاد خندیدن دین را ذوب می­کند هم چنانکه آب نمک را . »

-      قَالَ إِیَّاکَ وَ کَثرَةَ الضَّحِکِ فَإِنَّهُ یُمِیتُ‏ القَلبَ‏ وَ یَذهَبُ بِنُورِ الوَجهِ

در وصایای حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله به ابوذر آمده که حضرت به فرمود : از خنده ی زیاد بپرهیر همانا زیاد خندیدن قلب را میرانده و نور صورت را از بین میبرد

-        قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبداً نَصَبَ فِی قَلبِهِ نَائِحَةً مِنَ الحُزنِ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلبٍ حَزِینٍ وَ إِنَّهُ لَا یَدخُلُ النَّارَ مَن بَکَی مِن خَشیَةِ اللَّهِ تَعَالَی حَتَّی یَعُودَ اللَّبَنُ إِلَی الضَّرعِ وَ إِنَّهُ لَا یَجتَمِعُ غُبَارٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ دُخَانُ جَهَنَّمَ فِی مَنخِرَیِ المُؤمِنِ أَبَداً وَ إِذَا أَبغَضَ اللَّهُ عَبداً جَعَلَ فِی قَلبِهِ مِزمَاراً مِنَ الضَّحِکِ وَ إِنَّ الضَّحِکَ یُمِیتُ‏ القَلبَ‏ وَ اللَّهُ‏ لا یُحِبُّ الفَرِحِینَ‏.عدة الداعی و نجاح الساعی ؛ ؛ ص168

رسول خدا فرمود: هنگامی که خداوند بنده ای را دوست بدارد در قلب او نوحه ای از حزن و اندوه قرار میدهد همانا هرکسی که از خشیت خدا گریه کند داخل در آتش نمی شود مگر اینکه شیر ریخته شده به پستان برگردد(کنایه از محال بودن داخل شدن در آتش است) و همانا غباری که در راه جها با خدا به بینی مجاهد وارد شده هیچ گاه با دود جهنم اجتماع نخواهد کرد و هنگامی که خدا بنده ای را دشمن بدارد در قلب او شیپوری از خنده قرار می دهد همانا خنده دل را می میراند خداوند اشخاص خوشحال را (بی خیال و بی غم ) را دوست ندارد.

-    وَ قَالَ ع‏ اتَّقِ المَحَارِمَ تَکُن أَعبَدَ النَّاسِ وَ ارضَ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ لَکَ تَکُن أَغنَی النَّاسِ وَ أَحسِن إِلَی جَارِکَ تَکُن مُؤمِناً وَ أَحِبَّ لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّ لِنَفسِکَ تَکُن مُسلِماً وَ لَا تُکثِر مِنَ الضَّحِکِ فَإِنَّ کَثرَةَ الضَّحِکِ یُمِیتُ‏ القَلب‏إرشاد القلوب إلی الصواب (للدیلمی) ؛ ج‏1 ؛ ص184

حضرت فرمود: از حرام اجتناب کن تا عابدترین مردم باشی و به قسمت خدا راضی باش تا بی نیاز ترین مردم باشی به همسایه ات نیکی کن تا مومن باشی آنچه را برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسند تا مسلمان باشی و خنده را زیاد مکن که خنده­ی زیاد دل را می کشد.

-        وَ عَنهُ ص قَالَ: إِیَّاکَ وَ الضِّحکَ فَإِنَّهُ هَادِمُ القَلب‏ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج‏8 ؛ ص418

حضرت رسول فرمود:از زیاد خندیدن بپرهیز که آن قلب را نابود میکند!!!!!!!!!

 

3. گناه بر روی گناه

وَ عَنهُ ع‏ الذَّنبُ عَلَی الذَّنبِ یُمِیتُ‏ القَلبَ‏ مجموعة ورام ؛ ج‏2 ؛ ص118

حضرت رسول فرمود: گناه بر روی گناه(گناه پشت سرهم و بدون توبه کردن) قلب را می میراند.

 اللَّهُمَّ وَ أَستَغفِرُکَ لِکُلِّ ذَنبٍ یُمِیتُ‏ القَلبَ‏ وَ یَشعَلُ الکَربَ وَ یُرضِی الشَّیطَانَ وَ یُسخِطُ الرَّحمَنَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغفِرهُ لِی یَا خَیرَ الغَافِرِینَ البلد الأمین و الدرع الحصین ؛ النص ؛ ص44

خدایا من از هرگناهی که دل را می میراند و سختی را شعله ور  میکند و شیطان را راضی و تو را غضبناک میکند استغفار میکنم پس بر محمد و ال او درود فست و مرا ببخش ای بهترین بخشایند گان

4. خوردن آب رود نیل در مصر

قَالَ عَلِیُّ بنُ أَبِی طَالِبٍ ع‏ مَاءُ نِیلِ مِصرَ یُمِیتُ‏ القَلبَ‏ وَ لَا تَغسِلُوا رُءُوسَکُم مِن طِینِهَا فَإِنَّهُ یُورِثُ الزَّمَانَةَ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، 1جلد

امیر المومنین علیه السلام فرمود: آب رود نیل قلب را میمیراند سرتان را باآب رود نیل نشویید که بی غیرتی میاورد.

5. هم نشینی با سه طائفه

و ثلاثة مجالستهم یمیت‏ القلب‏: مجالسة الأنذال و مجالسة الأغنیاء و الحدیث مع النساء.الوافی ؛ ج‏26 ؛ ص173

در وصایای حضرت رسول به امیر المومنین صلوات الله علیههما وآلهما: یا علی سه کس مجلست و هم نشینی با سه شخص دل را می میراند:1.هم نشینی با انسان های پست 2. هم نشینی با اغنیا و ثروتمندان3. و سخن گفتن با زنان

 

                        اسباب حیات قلب

1.ایمان به خدا  

 اللَّهُمَّ أَحیِ‏ قَلبِی‏ بِالإِیمَان‏ بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏97 ؛ ص263

خدایا قلب مرا بوسیله ایمان حیات بخش

-2- امید به خدا و خوف از او

قال الصادق (ع): الخوف‏ رقیب‏ القلب‏ و الرجاء شفیع‏ النفس‏، و من کان باللَّه عارفا کان من اللَّه خائفا، و هما جناحا الایمان یطیر بهما العبد المحقق الی رضوان اللَّه تعالی. و عینا عقله یبصر بهما الی وعد اللَّه و وعیده. و الخوف طالع عدل اللَّه باتقاء وعیده (وعد اللَّه و ناهی وعیده)، و الرجاء داعی فضل اللَّه، و هو یحیی القلب، و الخوف یمیت النفس. قال رسول اللَّه (ص) (النبی ص): المؤمن بین خوفین خوف ما مضی و خوف ما بقی. و بموت النفس تکون حیوة القلب، و بحیاة القلب البلوغ الی الاستقامة. و من عبد اللَّه علی میزان الخوف و الرجاء لا یضل و یصل الی مأموله.مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوی ؛ متن ؛ ص398

ترجمه‏

(باب هشتاد و هشتم در خوف و رجا) حضرت صادق (ع) فرمود: خوف مراقب و مواظب و محافظ دل است، و دل را از موارد خطر و ضرر و از اعمال سوء و ناپسند نگهداری می‏کند. و رجا و امیدواری به خداوند مهربان بخشاینده شفاعت‏کننده نفس انسانی بوده، و او را به سوی پروردگار متعال و رحمت و لطف و فضل او قرین و نزدیک‏کرده، و مشمول احسان و رحمت الهی قرار می‏دهد. و خوف نتیجه معرفت است، و به هر مقداری که معرفت و شناسایی حق متعال محقق گشت؛ ترس از مؤاخذه و بیم از خلاف و عصیان او نیز بیشتر خواهد بود. و خوف و رجا دو بال ایمان باشد، و بنده‏ای که در راه تحقق و تثبیت مقام روحانی است، به یاری و نیروی این دو بال حرکت کرده و در منزل رضوان و خوشنودی پروردگار عزیز برقرار می‏شود. و هم چنین خوف و رجا دو چشم عقل انسانند، و به وسیله آنها نظر می‏کند به سوی وعده‏ها و وعیدهای الهی، زیرا خوف آدمی را به شاهراه عدالت و امن و اطمینان سوق داده، و از موارد وعید و نهی الهی و ضرر و گرفتاری دور می‏کند. و رجا انسان را به سوی فضل و کرم و لطف پروردگار متعال دعوت کرده، و دل را نور و حیات روحانی می‏بخشد.چنان که خوف نفسانیت را به تدریج از میان برده و خودستایی و خود خواهی و پیروی نفس را می‏میراند. پیغمبر اکرم (ص) فرموده است: شخص مؤمن در میان دو خوف قرار گرفته است، ترس و وحشت از اعمال گذشته و سوابق امور خود، و ترس از آنچه در پیش روی او و در جریان امور آینده او می‏باشد.و باید توجه داشت که جنبه نفسانی آدمی در جبهه مخالفت قلب و روح انسانی قرار می‏گیرد، و هر چه یک طرف ضعیف‏تر گشت، طرف دیگر نیرومندتر و قویتر گشته، و در صورتی که یکی نابود و فانی شد، دیگری زنده و ابدی خواهد شد. و چون قلب انسانی حیاة روحانی و نورانیت حقیقی پیدا کرد،  انسان به مقام استقامت نائل شده، و در مسیر حق الهی پا بر جا خواهد شد. پس اگر کسی روی میزان خوف و رجا و با این دو بال حرکت کرد، هرگز از صراط مستقیم و از راه حق و عدل و صواب منحرف نگشته، و توفیق وصول به نقطه مطلوب و مقصود پیدا خواهد کرد. مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوی، متن، ص: 399

2. قرائت قرآن

عن أنس، قال: قال لی رسول الله (صلی الله علیه و آله): «یا بنی، لا تغفل عن قراءة القرآن- إذا أصبحت، و إذا أمسیت- فإن القرآن یحیی‏ القلب‏ المیت، و ینهی عن الفحشاء و المنکر». البرهان فی تفسیر القرآن ؛ ج‏1 ؛ ص19شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید ؛ ج‏10 ؛ ص22

انس میگوید رسول خدا صلوات الله علیه و آله به من فرمود : ای پسرکم از قرائت قران در صبح و شام غافل نشو همانا قران دل مرده را زنده میکند و از فحشا و منکر نهی میکند.

3. تفکر

-  مِن کَلَامِهِ ع‏ أَنَّ هَذَا القُرآنَ فِیهِ مَصَابِیحُ النُّورِ وَ شِفَاءُ الصُّدُورِ فَلیَجلُ جَالٍ بِضَوئِهِ وَ لیُلجِمِ الصِّفَةَ قَلبَهُ فَإِنَّ التَّفکِیرَ حَیَاةُ القَلبِ‏ البَصِیرِ کَمَا یَمشِی المُستَنِیرُ فِی الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ. کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة) ؛ ج‏1 ؛ ص573

از کلمات امیرالمومنین: همانا در این قرآن چراغهای نور و شفای سینه ها پس هرکه خواهد از نورش جلا یابد و قلبش را به صفات آن ملزم کند همانا تفکر حیات قلب شخص بصیر و بینا است همچنانکه شخص چراغ بدست با نور در تاریکی راه می رود

وَ قَالَ ع‏ عَلَیکُم بِالفِکرِ فَإِنَّهُ حَیَاةُ قَلبِ‏ البَصِیرِ وَ مَفَاتِیحُ أَبوَابِ الحِکمَةِ بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏75 ؛ ص115

بر شما باد به تفکر که تفکر حیات قلب انسان بصیر است  و کلید ابواب حکمت است.

4. ولایت ائمه

قیل حیاة القلب‏ بالولایة بعد موته بالکفر لأن الولایة هی الإیمان فاستمسک بها تکون من أهل المتمسکین بحبلها و بحبله لیؤتیک الله سوابغ أنعامه و فضله و یحشرک مع محمد و علی و الطیبین من ولده و نجله ص ما جاد السحاب بطله و وبله.تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة ؛ ؛ ص197

گفته شده که حیات دل بعد از مرگ و مردنش به کفر به ولایت ائمه است چون ولا یت همان ایمان است ....

5. روزه گرفتن

-    فالصّوم یمیت هوی النّفس و شهوة الطّبع، و فیه حیاة القلب‏ شرح مصباح الشریعة / ترجمه عبد الرزاق گیلانی ؛ ؛ ص155

از جمله فواید روزه آن است که، می‏میراند و برطرف می‏کند خواهشهای نفس را و لذّتّهای بدنی را و در اوست حیات دل .

-        قال النّبیّ صلّی اللَّه علیه و آله‏: المؤمن بین خوفین، خوف ما مضی و خوف ما بقی، و بموت النّفس تکون حیاة القلب‏، و بحیاة القلب البلوغ إلی الاستقامة، و من عبد اللَّه علی میزان الخوف و الرّجاء لا یضلّ، و یصل إلی مأموله.شرح مصباح الشریعة / ترجمه عبد الرزاق گیلانی ؛ ؛ ص533

حضرت رسول (ص): مون بین دو ترس است ترس از آنچه گذشته و ترس از آنچه باقی مانده . با موت نفس دل زنده میشود و با زنده شدن دل (بنده) به استقامت می رسد . هرکس خدا را در درو تراز خوف و رجا عبادت کند گمراه نمیشود و به آروزویش میرسد.

6. علم

- روی الشّیخ الجلیل حسن بن زین الدّین الشّهید الثانی فی أوائل کتاب معالم الدّین فی الاصول مسندا عن الأصبغ بن نباتة عن أمیر المؤمنین علیّ علیه السّلام قال:تعلّموا العلم فانّ تعلّمه حسنة- إلی أن قال علیه السّلام: و ترغب الملائکة فی خلّتهم یمسحونهم بأجنحتهم فی صلاتهم لأنّ العلم حیاة القلب‏ و نور الأبصار من الهدی- الخبر. منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی) ؛ ج‏19 ؛ ص84

اصبغ بن نباته از امیرمؤنان نقل میکند که حضرت فرمود: علم را فراگیرید همانا تعلم آن حسنه است –تا اینکه حضرت فرمود-همانا ملائکه رغبت میکنند در دوستی با اهل علم، بالهایشان را در نماز به آنها می مالند چون علم حیات قلب است ...

-        عن عبداللَّه بن سِنان، عن أبیعبداللَّه علیه السلام، قال: «قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله: إنَّ اللَّهَ- عزَّوجلَّ یقولُ: تَذاکُرُ العلمِ بین عبادی ممّا تحیا علیه القلوبُ المیتةُ إذا هُمُ انتَهَوا فیه إلی أمری». الکشف الوافی فی شرح أصول الکافی (للشریف الشیرازی) ؛ ؛ ص153

امام صادق (ع) از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نقل فرمودند که ایشان فرمود: خداوند می فرماید مذاکره علم در بین بنددگان من از چیز هایی است که قلوب مرده به وسیله ی آن زنده میشوند البته وقتی که در علم به امر من برسند( روشن است که نتیجه بعضی از علوم مانند سحرو ... چیزی جز دوری از خدا نیست بنابر این علم  موقعی دل را زنده میکند که انسان را به خدا برساند.

 

-    ان العلم حیاة القلب‏ من العمی ان قلب الانسان ای نفسه الناطقة میت بالفعل من شأنه ان یحیی بروح الحیاة الدائمة، و ان حیاته بالعلم و حیاة القلب‏ هی الحیاة الدائمة الذاتیة التی لا یمکن زوالها و انقطاعها شرح أصول الکافی (صدرا) ؛ ج‏2 ؛ ص98.

مرحوم ملا صدرا می فرماید: همانا علم مایه حیات دل از کوری است. همانا قلب انسان یا همان نفس ناطقه بالفعل مرده است و از شان اوست که به وسیله ی روح حیات زنده شود وهمانا که حیات قلب به علم است  و حیات قلب همان حیات دائمی است که زوال و انتهایی ندارد .

7. ذکر خدا

قال موسی بن جعفرعلیه السلام قال علی بن ابی طالب صلوات الله علیه :  وَ اذکُرُوا اللَّهَ‏ ذِکراً خَالِصاً- تَحیَوا بِهِ‏ أَفضَلَ‏ الحَیَاةِ وَ تَسلُکُوا بِهِ طَرِیقَ النَّجَاة الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏8 ؛ ص17

ذکرکنید خدا را یادکردنی خالص تا به وسیله آن زنده شوید آنهم برترین زنده بودن ها و راه نجات را بپیمایید.

 (و اذکروا اللّه) بالقلب و اللسان و عند الطاعة و المعصیة (ذکرا خالصا) من الریاء و السمعة فانکم ان ذکرتموه‏ (تحیوا به أفضل الحیاة) فی الجنة مع الابرار أو أراد به حیاة القلب‏ بروح الاذکار (تسلکوا به طریق النجاة) من العقوبات و هی طریق الجنة فان الذکر مع کونه عبادة و سببا لسلوک طریقتها سبب أیضا لکمال غیره من

-    وَ کَانَ أَبُو الحَسَنِ مُوسَی بنُ جَعفَرٍ یَدعُو عَقِیبَ الفَرِیضَةِ فَیَقُولُ اللَّهُمَّ .....صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَحیِ‏ قُلُوبَنَا بِذِکرِکَ وَ اجعَل ذُنُوبَنَا مَغفُورَةً وَ عُیُوبَنَا مَستُورَةً وَ فَرَائِضَنَا مَشکُورَةً ..... مصباح المتهجد و سلاح المتعبد ؛ ج‏1 ؛ ص59

حضرت موسی بن جعفر علیه السلام بعداز نماز فریضه در دعا به خداوند عرض میکرد:‏.......خدایا بر محمد و ال او صلوات فرست و قلب ما را باذکر خود زنده کن و گناهان مارا بیامرز و عیوب ما را پوشیده کن و ......

 

-       قال امیرالمؤمنین علیه السلام:  مَن ذَکَرَ اللَّهَ أَحیَی‏ قَلبَهُ‏ وَ استَنَارَ عَقلُهُ وَ لُبُّهُ. عیون الحکم و المواعظ (للیثی) ؛ ؛ ص458

هرکس خدارا ذکر کند دلشش را زنده و عقلش را روشن کرده است.

8. خوردن انار

- عَنِ الصَّادِقِ ع عَن آبَائِهِ عَن عَلِیٍّ ع قَالَ: کُلُوا الرُّمَّانَ بِشَحمِهِ فَإِنَّهُ دِبَاغٌ لِلمَعِدَةِ وَ فِی کُلِّ حَبَّةٍ مِنهَا إِذَا استَقَرَّ  فِی المَعِدَةِ حَیَاةُ القَلبِ‏  وَ إِنَارَةٌ لِلنَّفسِ وَ تُمرِضُ‏  وَسوَاسَ الشَّیطَانِ أَربَعِینَ صَبَاحاً وَ الرُّمَّانُ مِن فَوَاکِهِ الجَنَّةِ- قَالَ اللَّهُ تَعَالَی‏ فِیهِما فاکِهَةٌ وَ نَخلٌ وَ رُمَّانٌ‏. وسائل الشیعة ؛ ج‏25 ؛ ص158

امام صادق(ع) از پدرانش نقل فرمود که امیر المومنین(ع) فرمود: انار را با پیه(پرده های نازک و سفید) آن بخورید که این معده را دباغی (تمیز) می­کند و هر دانه ای از آن هنگامی که در معده جای گرفت دل را زنده میکند و نفس را نورانی کرده و وسواس شیطان را تا چهل روز ضعیف میکند انار از میوه های بهشت است خداوند می فرماید: و فیهما فاکهة و نخل و رمان(در آن دو بهشت میوه ها و خرما و انار است.

9. موعظه

-  أَحیِ‏ قَلبَکَ بِالمَوعِظَةِ وَ مَوِّتهُ بِالزُّهدِ وَ قَوِّهِ بِالیَقِینِ وَ ذَلِّلهُ بِالمَوتِ‏ ‏ تحف العقول ؛ النص ؛ ص69

امیر المونین در وصیتش به امام حستن علیه السلام می فرماید: قلبت را با موعظه زنده کن و با زهد بمیران و با یقین تقویت کن با یاد مرگ ذلیل کن

10. وجود امام عصر(عج)

اللَّهُمَّ وَ أَحیِ‏ بِوَلِیِّکَ القُرآنَ وَ أَرِنَا نُورَهُ سَرمَداً لَا ظُلمَةَ فِیهِ وَ أَحیِ‏ بِهِ القُلُوبَ المَیتَةَ وَ اشفِ بِهِ الصُّدُورَ الوَغِرَةَ  کمال الدین و تمام النعمة ؛ ج‏2 ؛ ص515

خدایا بوسیله ی ولی ّخودت(حضرت ولیعصر-عج-)  قرآن را زنده کن و نور او را در حالیکه همیشگی است به ما نمایان کن و قلوب مرده را به وسیله او حیات بخشیده و سینه های پر کینه را بوسیله ی او شفا بده .

11. نور حکمت

- یقال عیسی علیه لسلام للحواریین:..... یَا بَنِی إِسرَائِیلَ زَاحِمُوا العُلَمَاءَ فِی مَجَالِسِهِم وَ لَو جُثُوّاً عَلَی الرُّکَبِ‏  فَإِنَّ اللَّهَ یُحیِی‏ القُلُوبَ‏ المَیتَةَ بِنُورِ الحِکمَةِ کَمَا یُحیِی الأَرضَ المَیتَةَ بِوَابِلِ المَطَرتحف العقول ؛ النص ؛ ص393

بنی اسرائیل! مجلس علما را پر کنید گرچه با زانو راه پیمائید، خدا دلهای مرده را با نور حکمت حیات بخشد چنان که زمین مرده را با قطره‏های درشت باران.

 

12. احادیث اهل بیت علیهم السلام

عَنِ الفُضَیلِ بنِ یَسَارٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو جَعفَرٍ ع‏ یَا فُضَیلُ إِنَّ حَدِیثَنَا یُحیِی‏ القُلُوبَ‏.الخصال ؛ ج‏1 ؛ ص22

فضیل بن یسار نقل میکند که امام باقر علیه السلام به من فرمود: ای فضیل همانا احادیث ما دل را زنده می کند.

13.معاشرت با بزرگان

- معاشرة ذوی الفضائل حیوة القلوب‏. شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم ؛ ج‏6 ؛ ص126

اختلاط و آمیزش با صاحبان فضایل زندگی دلهاست، مراد به «فضائل» هر صفتی است که باعث افزونی مرتبه شود.

14. خوردن سرکه

- عَن أَبِی بَصِیرٍ عَن أَبِی عَبدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ المُؤمِنِینَ ع‏ نِعمَ الإِدَامُ الخَلُّ یَکسِرُ المِرَارَ وَ یُحیِی‏ القَلبَ‏ المحاسن ؛ ج‏2 ؛ ص486

حضرت امیر المومنین(ع): چه خوب است سرکه تلخی (صفرا) را شکسته و قلب را زنده میکند.

-        عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ ع أَنَّهُ قَالَ: الخَلُّ یُسَکِّنُ المَرَارَةَ وَ یُحیِی‏ القَلبَ‏ وَ یَقتُلُ دُودَ البَطنِ وَ یَشُدُّ  الفَمَ. دعائم الإسلام ؛ ج‏2 ؛ ص149

امام صادق علیه السلام : سرکه تندی را ساکن و قلب را زنده و کرم معده را کشته دهان را محکم میکند.

15. خوردن گلابی

المُستَغفِرِیُّ فِی طِبِّ النَّبِیِّ، ص قَالَ قَالَ ص: العُنَّابُ یَذهَبُ بِالحُمَّی [وَ الکُمَّثرَی یُحیِی‏]  القَلب‏مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج‏16 ؛ ص405

در طب النبی از حضرت رسول روایت کرده که ایشان فرمود : خورده عناب تب را میبرد و گلابی دل را زنده میکند

عن رسول الله صلوات الله علیه وآله :.....وَ أَحیِ‏ أَوقَاتِکَ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ آلِهِمَا الطَّیِّبِین‏ بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏17 ؛ ص383

حضرت رسول (ص) فرمودند: اوقات خود رابا صلوات بر محمد و علی و ال پاک آنها زنده کن