میدانیدحضرت عزرائیل هم میمیرد؟جان عزرائیلراچه کسی میگیرد؟جان مرگ راچه کسی میگیرد؟
حقیقت تلخ و شیرین مرگ تنها برای موجوداتجاندار و دارای روح روی می دهد و برای جمادات هیچگونه مرگ و انتقالی متصور نیست.
اکنون در اینجا چند سوال پیش می آید:
1. آیا سرنوشت مرگ برای فرشتگان الهی نیزمقدر است یا نه؟
2. اگر چنین است، جان آخرین مخلوق خدا، عزراییلو بنا بر روایتی دیگر، اسرافیل، را چه کسی می گیرد؟
3. از آنجا که "مرگ" نیز خلقت پذیر است و آفریدینی،(1) آیا مرگ برای خود "مرگ" نیز ممکن است؟
در پاسخ به سوالات یاد شده باید گفت همه چیز می میرد جز ذات نامیرای او؛ تنها چیزی که هماره باقیست و پابر جا، وجه خداست و بس.
آنگونه که از برخی روایات بر می آید ملک الموت پس از ستاندن جان همه مخلوقات به جز یک فرشته از کارگزاران خدا در جهان هستی،خود نیز به دست حضرت احدیت قبض روح می شود. و اسرافیل آخرین فرشتهای است كه از سوی خداوند مرگ را درمىیابد. (نک: سیوطی، الدر المنثور، صص39-37)
و چون زمان آن فرا مىرسد تا مردگان از نو جان گیرند و رستاخیز برپا گردد(درروایتیخواندم بعداز450سال همه مخلوقات مرده دوباره زنده میشوندبه امرخداوندیکتا)و، ملک دمنده در صور، حضرت اسرافیل، پیش از همه وپس از او جبرئیل و میكائیل زنده می شوند؛ چه آنکه اسرافیل است كه به فرمان خداوند نفخه دوم را برای زنده كردن مردگان مىدمد.
«آنچه باقی و پایدار خواهد بود "وجه اللّه" است. امّا گسترهی وجه اللّه را آیه مباركه"فأینما تولّوا فثمّ وجه اللّه"(2)، « هرجا رو بگردانید آن جا وجه خداست »، بازگو كرده؛ یعنی هر چیز را بنگرید یك بُعد غیر وجه اللّهی دارد كه فانی میشود و از بین میرود و یك بُعد وجه اللّهی دارد كه از آن جهت ثابت و لایتغیّر است.
وجه اللّه در سراسر عالم ظهور دارد؛ گاهی اطعام یتیم جنبهی وجه اللّهی دارد: "إنّما نطعمكم لوجه اللّه"(3) وگاهی زكات دادن جنبهی وجه اللهی دارد: "و ما ءَاتیتم من زكوةٍ تریدونَ وجهَ اللّه"(4)؛ آنچه به عنوان زكات در راه خدا میدهید وجه خدا را خواسته اید. بنابراین، همهی كردار ما میتواند جنبه وجه اللهیبه خود بگیرد؛ مانند: نماز، روزه، اطعام، آموزش، پرورش، نشست و برخاست عبادی. از این رو خداوند صفت "ذوالجلال و الإكرام" را برایوجه اللّه آورده و آن را مكرّم و گرامی داشته است؛ یعنی وجه اللّه اجلّ از آن است كه بمیرد؛ گرچه حضرت عزرائیل و حتی خود مرگ نیز در قیامت خواهد مرد: "فیؤتی بالموت فى صورة كبش أملح... فیذبح"(5)؛ مرگ به صورت گوسفندی كه سفیدی آن فزونتر از سیاهی است آورده و ذبح خواهد شد، امّا وجه اللّه همیشگی و ابدی است و فنا و هلاك در حریم مقدّس آن راه ندارد.