ماتریالیسم

ماتریالیسم:
ماتریالیسم (Materialism) یا مادی گری نوعی جهان بینی است. در این جهان بینی ماوراءماده انکار شده و هستی مساوی با ماده فرض می شود.
گرایش مادی از دورانهای باستان هم در طبقات دانشمند بوده و هم در طبقات جاهل. در دورة جدید نیز همین طور، در تمام طبقات، افرادی مادی پیدا می‏شوند، همچنانکه در تمام طبقات و قشرها ـ خصوصاً در طبقة دانشمند ـ گرایشهای الهی و معنوی و ماوراء الطبیعی وجود دارد.

اگر مطلب به این منوال بود که ماتریالیستها می‏گویند، باید به همان نسبت که علم پیشروی کرده است و دانشمندان بزرگ در جهان پیدا شده‏اند، گرایشهای مادی در تیپ دانشمند بیشتر باشد و افراد هرچه دانشمندتر باشند مادی‏تر باشند و حال اینکه واقعیت خلاف آن را نشان می‏دهد.

امروز ما از یک طرف افرادی معروف و مشهور را می‏بینیم، مانند راسل که تا حدود زیادی خود را ماتریالیست نشان می‏دهند، وی می‏گوید: «بشر مولود عواملی است که در ایجاد او تدبیری به کار نرفته و غایتی در نظر گرفته نشده است. اصل بشر، نمو و حتی عواطف او چون آرزو، ترس، عشق و عقیده چیزی جز مظهر تلفیق تصادفی اتمهای مختلف نیست…»(کتاب اثبات وجود خدا/99)

راسل به این ترتیب وجود نیروی شاعر و مدبّر حاکم بر جهان را انکار می‏کند، هر چند گاهی در بعضی گفته‏ های خود، خود را شکاک و «لا ادری» قلمداد می‏کند. از طرف دیگر، اینشتاین نابغة علمی قرن بیستم را می‏بینیم که درست در جهت خلاف نظر راسل، نظر می‏دهد و می‏گوید: «در عالم مجهول، نیروی عاقل و قادری وجود دارد که جهان گواه وجود اوست».

آیا می‏توان گفت راسل با مفاهیم علمی امروز آشناست، اما اینشتاین آشنا نیست؟! یا فلان فیلسوف قرن هیجدهم یا نوزدهم با مفاهیم علمی زمان خویش آشنا بوده اما پاستور خداشناس، آشنا نبوده و جاهل بوده است؟! یا می‏توانیم بگوییم ویلیام جیمز، مرد موحدّ بلکه عارف عصر خویش یا برگسون و الکسیس کارل و امثال اینها با مفاهیم علمی زمان خود آشنا نبوده ‏اند وبا مقیاس هزار سال قبل فکر می‏کرده‏ اند، اما فلان جوان ایرانی که یکدهم آنها معلومات ندارد و به خدا معتقد نیست، با مفاهیم علمی زمان خود آشناست؟!

گاهی دیده می‏شود دو نفر ریاضی‏دان، یکی معتقد به خدا و دین است و دیگری مادی است؛ یا دو نفر فیزیک‏دان، دو نفر زیست شناس، دو نفر ستاره شناس، یکی مادّی فکر می‏کندو دیگری الهی. پس مسأله به این سادگی نیست که بگوییم علم آمده است و مسائل ماورای طبیعت را منسوخ کرده است. این یک سخن کودکانه است.