مادر و پدر: پسر ما اسباب بازیهای زیادی دارد به همین دلیل مدتی است تصمیم گرفتهایم برای او اسباببازی جدید خریداری نکنیم تا با وسایلی که دارد سرگرم شود اما او از این مسئله ناراحت است و از طرفی تلویزیون کوچکی در اتاق او قرار دادهایم تا به تماشای برنامههای مورد علاقهاش بپردازد، نظر شما در مورد اقدامات ما چیست؟
خانم حلی ساز: به نظر من بهتر است تلویزیون در خانه در یک مکان عمومی قرار گیرد تا پدر و مادر بتوانند به برنامههایی که کودک تماشا میکند نظارت داشته و آنها را کنترل کنند تا مبادا کودک شاهد صحنههای ترسناک یا نامناسب باشد.
مادر: در مورد صحنههای نامناسب باید بگویم که کارتونهایی که پسر ما تماشا میکند را من و پدرش برای او تهیه میکنیم. اما در مورد اینکه تلویزیون را در یک مکان عمومی قرار دهیم ، اگر این کار را انجام دهیم پسرمان اجازه نمیدهد من یا پدرش برنامههای مورد علاقه خود را ببینیم و دائم میخواهد کارتون تماشا کند.
خانم حلی ساز: شما باید برای این مسئله یک راه حل مفید پیدا کنید، اگر برای کودک خود تلویزیون جداگانهای تهیه کنید و او به تنهایی در اتاق خود مشغول تماشای تلویزیون شود باعث دور شدن اعضاء خانواده از یکدیگر میشوید ، پس بهتر است برای زمان تماشای تلویزیون برنامهریزی داشته باشید و به این صورت عمل نکنید که پدر برنامه مورد علاقه خود را تماشا کند و مادر در آشپزخانه مشغول کارهای خود باشد و کودک هم در اتاق مشغول بازی و بعد نوبت مادر باشد و هر کدام به تنهایی به دیدن برنامه خاص خود بپردازند ، در این صورت روابط خانوادگی چه میشود؟
شما باید به شکلی برنامهریزی کنید که هر کسی مدتی را به تماشای برنامه مورد علاقه خود بگذراند البته نه به این صورت که مادر چندین ساعت، پدر و کودک هم به همین شکل چندین ساعت تلویزیون تماشا کنند، بلکه هر کسی یک ساعت الی یک ساعت و نیم برنامه خود را انتخاب کند به طوری که با برنامههای دیگر تداخل نداشته باشد حتی میتوانید یک برنامه مشترک انتخاب کنید که همه خانواده باهم به تماشای آن بپردازند. ما همیشه توصیه میکنیم که زمان تماشای تلویزیون در خانه محدود باشد تا در زندگی خانوادگی اختلال ایجاد نکند، همچنین سعی کنید هنگام صرف غذا تلویزیون تماشا نکنید چون زمان غذا خوردن زمانی است که همه میتوانند باهم صحبت کنند و دور هم باشند و فضای گرم خانواده را احساس کنند.
مادر: در مورد اسباببازی چطور؟ چه نوع اسباببازی برای پسرمان تهیه کنیم؟
خانم حلی ساز: اسباببازی وسیلهای برای سرگرم کردن و لذت بردن بچهها است بهتر است اسباببازیها به شکلی باشند که کودکان بتوانند کارهای جدیدی با آن انجام دهند یعنی با خلق شیوههای جدید به بازی با آن وسیله بپردازند. اسباببازی باید با سن کودک متناسب باشد مثلاً اگر پسر شما شش ساله است نمیتوانید از او انتظار داشته باشید با اسباببازی کودکان سه ساله بازی کند چون این اسباببازی پاسخگوی نیازهای او نیست، برای او جذابیتی ندارد و به دانستههای او اضافه نمیکند. از طرفی پسر شش ساله شما نمیتواند با اسباببازی بچههای ده ساله بازی کند چون به دلیلی پیچیدگی از عهده بازی با آنها بر نمیآید و دائم شکستخورده و احساس ناتوانی میکند.
مادر: پسری که حدوداً شش ساله است چند ساعت میتواند به تنهایی با اسباببازیهای خود بازی کند؟
خانم حلی ساز: بچههای پنج یا شش ساله دوست دارند با هم بازیهای خود بازی کنند یعنی اغلب ترجیح میدهند حتی با یک دوست به صورت دو نفره بازی کنند و یک هم بازی داشته باشند حتی اگر آن هم بازی پدر یا مادر باشد. البته بچهها باید گاهی اوقات به تنهایی هم بازی کنند از آن جهت که در تنهایی به توانمندیهای خویش پی میبرند و حتی میتوانند در مورد علایق خود چیزهای جدیدی کشف کنند که این به رشد و خلاقیت آنها کمک میکند اما زمانهایی هم باید برای بازی دو نفره در نظر بگیرید. اما اگر شما انتظار دارید فرزندتان سه الی چهار ساعت به تنهایی بازی کند این انتظاری به دور از ذهن است.
مادر: یعنی من هم باید با او بازی کنم؟
خانم حلی ساز: بله، زمانی را در نظر بگیرید که پس از پایان کارهای خود با پسرتان بازی کنید البته با اسباببازیهای متناسب با سن او.
پدر: نظر شما این است که هر چند وقت یک بار که پسر ما بزرگتر میشود باید برای او اسباببازیهای جدید تری بخریم؟
خانم حلی ساز: بله، البته منظور این نیست که هر شش ماه یک بار اسباببازی جدیدی تهیه کنید اما اگر در سن سه یا چهار سالگی برای او اسباببازی خریدهاید الان که شش ساله شده میتوانید برای او تعدادی اسباببازی جدید خریداری کنید که برای سن او مناسب باشد چون در آن اسباببازیها نیازهای بچهها در نظر گرفته شده است.
بچههایی که بین سنین پنج تا هفت سال قرار دارند در مورد دنیا بسیار کنجکاو هستند و دوست دارند در مورد کارهایی که بزرگترها انجام میدهند، وسایل مختلف،اجزاء اسباببازیها و... چیزهای زیادی کشف کنند مثلاً اگر یک آدمآهنی داشته باشند دوست دارند اجزاء آن را از هم بازکرده و به نحوه کار آن پی ببرند پس بهتر است در این سن فرصت کنجکاوی کردن را به کودک بدهید مثلاً وسایلی برای او تهیه کنید که مشابه وسایل بزرگترها باشد یا اگر وسیلهای خرابشده و کاربردی ندارد به او اجازه دهید اجزاء آن را از هم باز کند و به بررسی آن بپردازد.
در این سن خلق کردن برای بچهها جذابیت زیادی دارد مثلاً درست کردن کاردستی، پس وسایل مورد نیاز را در اختیار او قرار دهید مثل چسب، قیچی، عکسهای مختلف. شما میتوانید با جمعآوری برگها یا گلهای مختلف و چسباندن آنها روی کاغذ به کودک کمک کنید اشکال جدیدی بسازد. همچنین خمیر بازی، بازی با شن و ماسه خاصیت تخلیه هیجانی دارد چون بچهها میتوانند با کمک آنها به ساختن قلعه یا ساختمان بپردازند.
به این ترتیب هم حس خلق کردن در وجود آنها ارضاء میشود و هم در مورد ساختار قلعه یا ساختمان و اجزاء آن مطالبی را یاد میگیرند پس این فرصتها را برای او فراهم کنید. به کودک خود اجازه دهید با قیچی کار کند، شما میتوانید قیچیهای مخصوص کودکان را که خطر کمتری دارند تهیهکرده و از فرزند خود بخواهید ابتدا خطوط مستقیمی را که شما برای او کشیدهاید برش بزند سپس خطوط مارپیچ و خطوط گرد. این کارها به تقویت مهارتهای مناسب با سن او کمک میکند و او را برای مدرسه هم آماده مینماید. سعی کنید بعضی اوقات اسباببازیهایی تهیه کنید که درعینحال که برای کودک لذتبخش است جنبه آموزشی هم داشته باشد.
اگر دقت کرده باشید در سنین پنج تا شش سال بچهها خیالپردازی میکنند شما میتوانید با تهیه عروسکهای خیمهشببازی یا حیوانات عروسکی به اجرای نمایش بپردازید یا حتی اگر این عروسکها را در اختیار ندارید با کمک فرزندتان آنها را بسازید و اگر نمیتوانید این کار را بکنید در بازیهای او نقشهای مختلف داشته باشید نقش مادر، معلم، یا بچه و با همدیگر تعاملات واقعی داشته باشید این کار هم برای بچهها جذابیت دارد و هم به آنها کمک میکند کارهای مخصوص به آن نقش را یاد گرفته و به شکل عملی رفتار نقش مقابل را مشاهده کنند پس از نظر روابط اجتماعی برای آنها خیلی سودمند است.
با توجه به اینکه پسر شما حدوداً شش ساله است ممکن است بازیهای جنگی برای او جذاب باشد و به او احساس قدرت بدهد، شما میتوانید این نوع بازیها را با او انجام دهید.
پدر: ما میتوانید با او بازیهایی مثل" لیلی"، " پرش با جفت پا" که هزینهای ندارند را انجام دهیم یا حتی برای او یک سه چرخه تهیه کنیم، نظر شما در این مورد چیست؟
خانم حلی ساز: بازیهایی که باعث ایجاد حفظ تعادل در کودکان میشود بسیار مفید است مثل" لیلی "، " پرش با جفت پا". شما میتوانید بدون صرف هزینه زیاد وسایلی که مورد نیاز است را برای کودک خود تهیه کنید مثل "تخته تعادل" که اگر بتوانند روی آن ایستاده و تعادل خود را حفظ کنند بسیار خوب است. اینها مهارتهایی است که فرزند شما باید آموخته باشد در غیر این صورت وقتی وارد مدرسه میشود ممکن است دچار اختلالاتی مثل اختلال ریاضی شود.
شما خیلی ساده میتوانید یک تخته را روی دو تکه آجر قرار دهید و فرزندتان را تشویق کنید روی آن بایستد و تعادل خود را حفظ کند، اگر در انجام این کار موفق شد میتوانید ارتفاع آجر را افزایش دهید یعنی دو آجر قرار دهید. با کمک سطحهای شیبدار میتوانید به او کمک کنید تعادل خود را حفظ کند، در پارکها نیز اسباببازیهایی به این شکل وجود دارد که میتواند از آنها استفاده کند. بازی با توپ برای کودکانی در این سن لازم است. شما میتوانید از توپهای کوچکی استفاده کنید و از کودک بخواهید توپ را در حالتهای مختلف پرتاب و با دست بگیرد مثلاً آن را به دیوار زده و بگیرد یا به زمین بیندازد و بگیرد.
ممکن است در ابتدا نتواند با یک دست این کار را انجام دهد پس ابتدا با دو دست تمرین کند سپس او را تشویق کنید با یک دست این کار را انجام دهد. همچنین میتوانید یک راکت تنیس تهیهکرده و او را تشویق کنید به توپ ضربه بزند، همه این حرکات باعث هماهنگی دست و چشم میشود.
مادر: آیا ما باید برای تخلیه انرژی پسرمان او را به پارک ببریم یا میتوانیم در خانه هم این کار را انجام دهیم؟
خانم حلی ساز: یکی از نیازهای کودکان در این سن دویدن، پریدن و بالا و پایین رفتن و تخلیه انرژی فراوانی است که در وجود آنها است ، بنابراین والدین باید کودکان را به پارک ببرند تا این نیازها ارضاء شوند . حتی اگر شما نمیتوانید او را به پارک ببرید باید در حیاط خانه یا حتی محدوده اطراف خانه با یک سه چرخه بعد با چرخ معمولی امکان دوچرخهسواری را برای او فراهم کنید.
اما سعی کنید در طول هفته حداقل یک بار فرزندتان را به پارک ببرید و اجازه دهید آزادانه با تاب، سر سره، سطوح شیبدار مخصوص حفظ تعادل و سایر وسایل مخصوص کودکان بازی کند چون اگر او را محدود کنید و نتواند انرژی خود را تخلیه کند مجبور است در خانه بدود و باعث ناراحتی همسایهها شده و مشکلاتی هم در خانه به وجود آورد.
کودکان پنج تا شش ساله به جمعآوری مجموعههای مختلف مثل سنگهای مختلف، کارتهای عکس فوتبالیستها و ...علاقه دارند پس به فرزندتان اجازه دهید به جمعآوری مجموعههای مورد علاقه خود بپردازد.
همچنین سعی کنید طبقهبندی کردن را به او آموزش دهید ، بچهها باید بتوانند در این سن بر اساس ویژگیهای مشترک وسایل مختلف را دستهبندی کنند. شما میتوانید با لوازمی که در خانهدارید یا با کمک اسباببازیهای خودش این کار را انجام دهید. مثلاً اسباببازیها را در دستههای مختلف قرار دهید پرندهها را در یک قسمت، حیوانات را در قسمت دیگر ، مکعبها یک طرف، مثلثها طرف دیگر، وسایل نرم یک جا وسایل سخت جای دیگر و... این کارها باعث میشود کودک آرامآرام مشابهت بین چیزهای مختلف را یاد بگیرد.
از جمله بازیهای دیگری که میتوانید انجام دهید تکمیل شکلهای ناقصی است که در کتابها وجود دارد، به این ترتیب که از فرزند خود بخواهید با دقت به اشکال نگاه کرده و شکل ناقص را تکمیل کند. همچنین پیدا کردن تصویر حیوانات یا اشیایی که در یک زمینه شلوغ پنهانشدهاند و کودک باید با دقت فراوان شکل حیوانات یا اشیاء مورد نظر را از زمینه تشخیص دهد. این تمرینها باعث افزایش دقت و توجه او میشود . با انجام این کارها احتمال اینکه فرزندتان در مدرسه دچار اختلالات یادگیری شود کمتر میشود.
مادر: من باید در طول روز چند ساعت با فرزند خود بازی کنم؟
خانم حلی ساز: این به زمان آزاد شما و مدت زمانی که پسرتان در خانه همراه شما است بستگی دارد. اما اگر خانهدار هستید و میتوانید ساعاتی که پسرتان به پیشدبستانی می رود به کارهای خانه رسیدگی کنید و وقتی او به خانه برگشت وقت بیشتری داشته باشید یک ساعت زمان خوبی است که به فرزندتان اختصاص دهید. میتوانید یک ساعت را به دو نیم ساعت تقسیم کنید و گاهی اوقات طبق نظر شما و گاهی اوقات طبق نظر او بازی را که فرزندتان دوست داشته و برای او جذابیت دارد را انتخاب کنید . توجه کنید که هدف از بازی فقط آموزش نیست بلکه لذت بردن نیز جزئی از بازی محسوب میشود.
از جمله بازیهای دیگر این است که از کودک بخواهید به اتاق با دقت نگاه کند بعد از اتاق خارج شود یا چشمانش را ببندد ، سپس بعضی از وسایل را جابهجا یا مخفی کنید و از او بخواهید به اتاق برگشته و تغییرات را پیدا کند. این کار باعث تقویت حافظه دیداری کودکان میشود و به آنها کمک میکند اطلاعات بیشتری را در حافظه خود نگاهدارند. یکی دیگر از بازیها این است که چند کلمه را نام ببرید مثلاً چمن، زمین، مدرسه، سپس از او بخواهید آنها را تکرار کند ابتدا از سه کلمه اگر توانست چهار یا پنج کلمه، این کار باعث تقویت حافظه شنیداری او میشود.
منبع:radiosalamat.ir
ویرایش و بازنشر: وبسوار