اصطلاحات سیاسی _بخش دوم :واژه میلیتاریسم؟!

بسمه تعالی

میلیتاریسم (Militarism ) چیست؟

به معنای ارتش سالاری می باشد. به چهار حالت در سازمان ارتش مانند جنگجویی ، سروری ارتش بر دستگاه دولت ، بزرگداشت سپاهگیری و بسیج کشور برای هدف های نظامی را ارتش سالاری گویند. وقتی این چهار حالت کاملاً فراهم شد ارتش سالاری کامل گویند. و میلیتاریسم زمینه را برای دژسالاری ، نازیسم ، فاشیسم و فالانژیسم فراهم می کند.

«میلیتاریسم عبارت است از سیاست دول سرمایهداری دایر به تحکیم و تقویت مداوم نیروهای نظامی، استفاده از نیروی نظامی در امور سیاسی و تدارک جنگهای اشغالگرانه. میلیتاریسم در عمل منجر به استقرار سیطره ارتجاعیترین و متجاوزترین عناصر سرمایه انحصاری بر حیات اجتماعی و سیاسی کشور میشود... محافل زمامدار سرمایهدار برای رفع تضادها و ادامه سیطره خویش به میلیتاریسم متوسل میشوند، ولی این سیاست خود موجب تشدید تضادها و ایجاد تضادهای جدید در در بطن نظام سرمایهداری میشود. این سیاست همزمان با سیطره انحصارات، تشبثات دول امپریالیستی علیه کشورهای سوسیالیستی و نهضت آزادیبخش ملی و زحمتکشان کشور خود و انعقاد پیمانهای نظامی تجاوزکارانه وسعت مییابد. سرمایهداری انحصاری دولتی میلیتاریسم را به طرز بیسابقهای شدت میدهد...

» سابقه تاریخی میلیتاریسم

از لحاظ پیشینه تاریخی میلیتاریسم به سنت ارتش پروس و گرایش نظامی دولت آلمان برمیگردد . بیسمارک یکی از رهبران آلمان معتقد بود که تاریخ از طریق خون و شمشیر حرکت میکند . اندیشه بیسمارک تلفیقی بود از میلیتاریسم ، ناسیونالیسم و محافظه کاری . شروع جنگهای جهانی بوسیله آلمان ، گرایش میلیتاریستی در این کشور را تحریک نمود . در زمان ناپلئون بناپارت در فرانسه تین بناپارتیسم که مظهری از میلیتاریسم بود شکل گرفت و در زمان او ارتش نقش بسیار زیادی در تحولات سیاسی - اجتماعی پیدا کرد . گسترش میلیتاریسم در اروپا یکی از زمینه های پیدایش فاشیسم بود که جنبشهای فاشیستی از رسوم نظامی اقتباس کردند و سنتهای نظامی را مورد ستایش قرار دادند . میلیتاریسم بعنوان یک مفهوم و شعار در مشاجرات حزبی و سیاسی کاربرد بسیار زیادی دارد .

میلیتاریسم به دو معنی بکار میرود :

الف - نفوذ فرهنگ ارتشی در جامعه : منظور از میلیتاریسم در اینجا نفوذ ارتش یا شیوه زندگی و فرهنگ ارتشی در زندگی سیاسی و اجتماعی است . معمولا در شیوه زندگی و فرهنگ ارتشی نظم و سلسله مراتب و رابطه سلطه و اطاعت و نگرشهای جنگ طلبانه مورد تمجید قرار میگیرد . از اینرو میلیتاریسم اغلب به معنی عارضه و بیماری سیاسی - اجتماعی بکار برده میشود و منظور آن است که ارتش از حدود وظایف مشروع خود فراتر رفته است . ( حال به هر دلیلی مثل :1 - نوسازی ارتش ، 2 - رقابتهای تسلیحاتی ، 3 - افزایش شمار نظامیان ، 4 - افزایش هزینه های تسلیحاتی )

ب - دخالت ارتش در سیاست : کاربرد فزاینده تکنولوژی در زمینه تسلیحات باعث تشکیل ارتشهای مدرن و منظمی شده است ؛ که موجب دخالتهای غیر مستقیم ارتش در سیاست میگردد بطوریکه گسترش تکنولوژی مدرن ، بوجود آمدن مجتمعهای نظامی و فرهنگ تسلیحاتی ، موجب گسترش میلیتاریسم نوین گشته است .

تعریف نظامیگری

واژه میلیتاریسم بهطور گستردهای هم برای اهداف تحلیلی و هم مقاصد عملگرایانه در پدیدههای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد. در سنت لیبرال غربی بیشتر پژوهشگران بر ویژگی زیادهروی (هزینههای نظامی، خرید جنگافزار و...) تاکید میکنند در حالی که در جریان مارکسیسم، میلیتاریسم مرتبط با امپریالیسم و سرمایهداری انحصاری دیده میشود (Closer, 2008, 42). با وامگیری از هر دو سنت میتوان بحث میلیتاریسم را در سه بعد سازمان داد. الف- بعد رفتاری میلیتاریسم، ب- نگرشی یا ایدئولوژیکی میلیتاریسم و ج- بعد ساختاری میلیتاریسم. این سه بعد هرچند با همدیگر مرتبط هستند ولی این مساله عملا باعث میشود ارتباط آنها ضعیف شود. پژوهشهای گستردهای لازم است تا بهطور دقیق ارتباط این ابعاد را مشخص کند. مثلا چه ارتباطی بین خرید انبوه و انبارسازی تسلیحات از سوی کشورهای یک منطقه (رقابت تسلیحاتی در بعد رفتاری) با احتمال وقوع جنگ یا عکس آن (یعنی موازنه) در آن منطقه وجود دارد؟ یا میزان تاثیر گرایشات ، نگرشها و باورهای نخبگان و ایدئولوژی یک نظام خاص بر وقوع مقوله جنگ در کنار دیگر عوامل منطقهای و بینالمللی چیست؟ و در نهایت ساختارهای داخلی و نظم منطقهای و بینالمللی چه تاثیری بر تقویت یا تضعیف احتمال وقوع جنگ میگذارند؟ به طور کلی با مرور موارد تاریخی پدیدههایی که بهعنوان گرایشات میلیتاریستی شناخته شدهاند، میتوان گفت ویژگیهای آنها از یک مورد به مورد دیگر متفاوت است و شاید نتوان واژه میلیتاریسم یا نظامیگری را به یک پدیده خاص تقلیل داد بلکه بیشتر باید میلیتاریسم را بهعنوان یک عنوان کلی و برچسب برای یکسری پدیدههای مرتبط به هم در سیاست خارجی بهکار برد.

پدیدههای مثل رقابت در خرید تسلیحات و رشد مجموعههای صنعتی- نظامی بیشتر از رشد اقتصاد ملی ، افزایش شمار نظامیان و هزینههای نظامی، تقدم همکاریهای نظامی امنیتی بر همکاری اقتصادی، ورود به ائتلافهای نظامی منطقهای و بینالمللی، گرایش به حل و فصل نظامی اختلافات تا حل مسالمتآمیز آنها و در نهایت تبلیغ ایدئولوژیک اختلافات و ضرورت مقابله با آن بهعنوان یک تهدید بین افکار عمومی و نهادینه کردن فرهنگ هابزی در محیط اجتماعی یک منطقه از شاخصهای گرایشات میلیتاریستی در سیاست خارجی هستند.

منبع:

http://www.parsine.com/fa/news/106834/میلیتاریسم-militarism-چیست