اجمالی از تاریخ زندگی دوازده امام علیهم السلام (امام دوازدهم و نواب خاص و بحث در ظهور مهدی علیه السلام از نظر عمومی)

اجمالی از تاریخ زندگی دوازده امام علیهم السلام (امام دوازدهم و نواب خاص و بحث در ظهور مهدی علیه السلام از نظر عمومی)

امام دوازدهم

حضرت مهدی موعود (که غالباً به لقب امام عصر و صاحب الزمان ذکر می شود) فرزند امام یازدهم که اسمش مطابق اسم پیغمبر اکرم بود در سال 256 یا 255 هجری در سامرا متولد شده و تا سال 260 هجری که پدر بزرگوارش شهید شد تحت کفالت و تربیت پدر می زیست و از مردم پنهان و پوشیده بودوجز عده ای از خواص شیعه کسی به شرف ملاقات وی نائل نمی شد.

و پس از شهادت امام یازدهم که امامت در آن حضرت مستقر شد به امر خدا غیبت اختیار کرد و جز با نواب خاص خود به کسی ظاهر نمی شد جز در موارد استثنائی «1».

نواب خاص

آن حضرت چندی عثمان بن سعید عمری راکه از اصحاب جد و پدرش بود و ثقه و امین ایشان قرار داشت نائب خود قرار داد و به توسط وی به عرایض و سؤالات شیعه جواب می داد.

و پس از عثمان بن سعید، فرزندش محمدبن عثمان به نیابت امام منصوب شد و پس از وفات محمدبن عثمان عمری ابوالقاسم حسین ابن روح نوبختی نائب خاص بود و پس از وفات حسین بن روح نوبختی علی بن محمد سمری نیابت ناحیه مقدسه امام را داشت.

و چند روز به مرگ علی بن محمد سمری (که در سال سیصد و بیست و نه هجری اتفاق افتاد) مانده بود که از ناحیه مقدسه توقیعی صادر شد که در آن به علی بن محمد سمری ابلاغ شده بود که تا شش روز بدرود زندگی خواهد گفت و پس ازآن در نیابت خاصه بسته وغیبت کبری واقع خواهد شد و تا روزی که خدا در ظهور آن حضرت اذن دهد غیبت دوام خواهد یافت «2» و به مقتضای این توقیع غیبت امام زمان علیه السلام به دو بخش منقسم می شود.

اول غیبت صغری که از سال دویست و شصت هجری شروع نموده و در سال سیصد و بیست و نه خاتمه می یابد و تقریباً هفتاد سال مدت امتداد آن می باشد.

دوم غیبت کبری که از سال سیصد و بیست و نه شروع کرده و تا وقتی که خدا بخواهد ادامه خواهد یافت. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیث متفق علیه می فرمایند: «اگر نمانده باشد از دنیا مگر یک روز خدا آن روز را دراز می کند تا مهدی از فرزندان من ظهور نموده دنیا را پر از عدل و داد کند چنانکه از ظلم و جور پر شده باشد» «3».

بحث در ظهور مهدی علیه السلام از نظر عمومی

در بحث نبوت و امامت اشاره کردیم که به موجب قانون هدایت عمومی که در همه انواع آفرینش جاری است، نوع انسان به حکم ضرورت با نیرویی (نیروی وحی و نبوت) مجهز است که او را به سوی کمال انسانیت و سعادت نوعی راهنمایی می کند و بدیهی است که اگر این کمال و سعادت برای انسان که زندگی اش زندگی اجتماعی است، امکان وقوع نداشته باشد اصل تجهیز لغو و باطل خواهد بود و لغو در آفرینش وجود ندارد.

و با بیانی دیگر بشر از روزی که در بسیط زمین سکنی ورزیده پیوسته در آرزوی یک زندگی اجتماعی مقرون به سعادت (به تمام معنا) می باشد و به امید رسیدن چنین روزی قدم بر می دارد و اگر این خواسته تحقق خارجی نداشت هرگز چنین آرزو و امیدی در نهاد وی نقش نمی بست چنانکه اگر غذایی نبود گرسنگی نبود و اگر آبی نبود تشنگی تحقق نمی گرفت و اگر تناسلی نبود تمایل جنسی تصور نداشت.

از این روی به حکم ضرورت (جبر) آینده جهان روزی را در برخواهد داشت که در آن روز جامعه بشری پر از عدل و داد شده و با صلح و صفا هم زیستی نماید و افراد انسانی غرق فضیلت و کمال شوند.

و البته استقرار چنین وضعی به دست خود انسان خواهد بود و رهبر چنین جامعه ای منجی جهان بشری و به لسان روایات مهدی خواهد بود.

در ادیان و مذاهب گوناگون که در جهان حکومت می کنند، مانند وثنیت و کلیمیت و مسیحیت و مجوسیت و اسلام، از کسی که نجات دهنده بشریت است، سخن به میان آمده و عموماً ظهور او را نوید داده اند؛ اگر چه در تطبیق اختلاف دارند و حدیث متفق علیه پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله: «المهدی من ولدی»؛- مهدی معهود از فرزندان من «از نسل من» می باشد. اشاره به همین معناست.

---------------------------------------------------

پاورقی:

(1). بحارالانوار، ج 51، ص 2- 34 و 343- 366. الغیبه، طوسی، ص 214- 243 و اثبات الهداه، ج 6، و 7

(2). بحارالانوار، ج 51، ص 360- 361 و الغبیة شیخ طوسی، ص 242

(3). از باب نمونه: عبدالله بن مسعود قال، قال النبی صلی الله علیه و آله: لو لم یبق من الدنیا إلّایوم واحد لطول الله ذلک الیوم حتی یبعث فیه رجلًا من امتی و من أهل بیتی یواطی اسمه اسمی یملأ الأرض قسطاً و عدلًا کما ملئت جوراً و ظلماً. «فصول المهمة، ص 271»

طباطبایی، محمد حسین، شیعه در اسلام (طبع جدید)، 1جلد، موسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: پنجم، 1388.