یکی از آثار معجزات حضرت علی(ع) «جای دو انگشت» است که روی ضریح حضرت باقی مانده است.
جریان این معجزه باهره تقدیم شما دوستان عزیز میشود.
در حرم مطهر امام علی(علیهالسّلام) و داخل ضریح مبارک، روی صندوق چوبی داخل ضریح، در جهت جنوبی صندوق قبر مطهر، در طرف بالای سر، یک شکل محراب کوچک هست که داخل آن محراب، جایگاه دو انگشت قرار دارد(که الان با توجه به جداسازی بخش آقایان و بانوان، این قسمت در بالای سر حضرت در قسمت بانوان قرار دارد، ولی از گوشه ضریح در بخش آقایان نیز کاملا قابل مشاهده است).
در این مکان مجموعهای از سنگهای قیمتی و جواهرآلاتی که از طرف پادشاهان و افراد سرشناس به حرم مطهر إهدا شدهاند قرار دارد.
بر چهارچوب روبروی جایگاه دو انگشت، این آیه از قرآن کریم نقش بسته است: «إن الّذین یُبَایعونک إنّما یبایعون الله، یدالله فوق أیدیهم».
جریان مرّة بن قیس و جایگاه دو انگشت
ماجرای جایگاه دو انگشت در برخی از منابع تاریخی ذکر شده است. محدّث نوری این ماجرا را ذکر میکند. وی میگوید: داستان مرّة بن قیس گرچه در منابع و کتب معتبر ذکر نشده، اما شهرت آن نزد شیعیان بسیار زیاد است و بر کسی پوشیده نمیباشد، بلکه معجزهای میباشد که به این شهرت رسیده است.
حکیم فردوسی از شعرای قرن پنجم و حکیم سنائی غزنوی از شعرای قرن ششم در حدیقهی خود آن را ذکر کردهاند.
ابوالقاسم فردوسی(متوفای 411 ق) در این مورد چنین سروده است:
شهی که کرد به انگشت مُرّه را به دو نیم *** برای قتل عدو ساخت ذوالفقار انگشت
حکیم سنایی(متوفای 538 ق) نیز در این زمینه میگوید:
خواب و آرام مرّه و عنتر *** کرده در مغز عقل زیر و زبر
سنائی گفته است این ماجرا یکی از مناقب مسلم میباشد. مولی حسن الکاشی از معاصران علامه حلی، در این باره قصیدهای سروده است.
طبق کتاب ذکر شده، خلاصهی این ماجرا چنین است:
عالم وارسته سیدنصرالله الحائری از مولی عبدالکریم از کتاب تبصرة المؤمنین و سید محمد صالح الترمذی متخلص به الکشفی از علمای أهل تسنن در کتاب المناقب این ماجرا را نقل میکنند و الکشفی میگوید این ماجرا طبق أسانید صحیح و معتبر قابل اثبات است:
مَرَّة بن قَیس مردی کافر بوده و غلامان بسیاری داشت. روزی مَرّه با افراد قبیلهی خود درباره پدران، اجداد و بزرگان قبیله صحبت میکرد. به مرّه گفته شد اکثر پدران و اجدادت با شمشیر علی بن أبی طالب کشته شدهاند. مرّه خشمگین شد و سراغ قبر علی بن أبی طالب را گرفت. به او گفته شد که قبر علی در نجف است.
مره نیز سپاهی با دوهزار نفر سوار کار و چند هزار نفر پیاده آماده کرد و به سمت شهر نجف حرکت کرد.
وقتی سپاه مره به نجف نزدیک شد مردم داخل شهر تحصن کردند.
سپاه مره به مدت شش روز با مردم نجف جنگید تا اینکه توانست گوشهای از دیوار شهر را ویران کرده به داخل شهر راه پیدا کند. با ورود سپاه مره، مردم شهر گریختند.
مرة به طرف حرم مطهر آمد و با چکمه داخل حرم شد و نزدیک ضریح مطهر آمد و به صاحب بارگاه گفت: «ای علی! تو پدران و اجداد مرا کشتهای؟». و با گفتن این جمله تلاش کرد ضریح مطهر را با شمشیرش بشکافد.
در این لحظه دو انگشت از داخل ضریح بیرون آمد و مرّه بن قیس را به دو نیم کرد و در جا به دو سنگ سیاه تبدیل شد.
این دو سنگ سیاه به دروازه شهر نجف آورده شدند و هر کس که به زیارت بارگاه أمیرالمؤمنین(ع) میآمد آنها را با پایش میزد. این دو سنگ مدتها در کنار دروازه شهر بودند تا اینکه روزی یکی از خادمان مسجد کوفه آنها را برداشته و به کنار در مسجد کوفه برد و هر زائری که قصد داشت به این دو سنگ لگد بزند از او پولی میگرفت و از این راه کسب روزی میکرد.
سید محمد صالح الترمذی میگوید: شیخ یونس از افراد وارسته و سرشناس نجف به من گفت: من یکی از اعضای سنگ شده مره بن قیس را آنجا دیدهام.
گفته میشود شیخ قاسم الکاظمی النجفی شارح کتاب «الاستبصار» علیه کسی که این دو سنگ را از شهر نجف بیرون برد نفرین میکرد و میگفت: خداوند خشنود نباشد از کسی که این دو سنگ را از این بارگاه مطهر بیرون کرد و این معجزه باهره را از بین برد.
(تاریخ النجف الأشرف، محمد حسین حرزالدین، 445)