واقعیت آن است که فیسبوک تمامی تحرکات آنلاین کاربرانش را زیر نظر دارد، این موضوع تازهای نیست! اما به تازگی محققان برنامه خطایابی به نام Abine DNT+ تولید کردهاند که به کمک آن مشخص شد این شبکه اجتماعی عنکبوتی بیش از 200 ابزار «رهگیری» برای جاسوسی از کاربران خود دارد.
رنامه DNT+موفق به رهگیری «درخواستهای متعدد انتشار اطلاعات صفحات از مرورگر و ثبت آن شده است. این اطلاعات میتواند شامل اطلاعات جاری، پروفایلها و یا فعالیتهای آنلاین شما باشد.» این ابزارهای رهگیری در قالب کوکیها، کدهای جاوا اسکریپت، تصاویر تک پیکسلی و فریمها جاسازی شدهاند.
کوکیها عبارتند از کدهای کوچکی که صفحات اینترنتی بر روی دستگاه شما ذخیره مینمایند و وظیفهی اصلیشان تعیین هویت ناشناس شما در این شبکه است. این کدهای کوچک برنامهنویسی شده، همچنین میتوانند اطلاعاتی نظیر تمایلات شخصی شما را از طریق صفحاتی که مرور مینمایید را جمع آوری کرده و آنها را در اختیار بنگاههای تبلیغاتی قرار دهند.
منتقدان چنین رویکردی را جاسوسی و کارشناسان تبلیغات، آن را هدفگیری مخاطب مینامند. کارشناسان تبلیغات با همین اطلاعات است که میتوانند تصویر درستی از کاربران کسب کرده و حتی اگر کاربری ازدواج کرده یا فرزند داشته باشد آن را در مییابند و آگهیهای مناسب وی را نمایش میدهند!
سارا دوونی، از تحلیلگران حوزه حریم خصوصی و فعال در برنامه Abine در نامهی الکترونیکی که به بیزینس اینسایدر نگاشته اذعان مینماید کاربران باید اهمیت بیشتری برای این حوزهی مهم خصوصی خود قائل شده و دست چنین رهگیریهایی را تا آنجا که امکان دارد کوتاه کنند. وی میافزاید:
چنین برنامههای مرموزی نه تنها به حوزه حریم خصوصی شما نفوذ میکنند، بلکه قادرند تا حجم زیادی از دادههای شما را مصرف کنند. از این گذشته، حجم بالایی از این دادهها را برای سرورهایی خاص ارسال میکنند. عموماً هرچه تقاضای رهگیری بیشتری در یک صفحه وب وجود داشته باشد، به همان اندازه سرعت بارگذاری صفحات کندتر خواهد بود. به همین خاطر است چیزی در حدود 125 درصد از سرعت معمول و 90 درصد از پهنای باند مرورگری که DNT+ را نصب کرده به نسبت سایر مرورگرها بیشتر است.
با توجه به این دانستهها، اگر کاربر کنجکاو شبکه اجتماعی فیسبوک باشید ممکن است بخواهید برای آزمایش هم که شده تمامی این ابزارهای رهگیری را متوقف نمایید. در این صورت با این پیغام نسبتاً تند فیسبوک مواجه میشوید:
فناوریهایی نظیر کوکیها، پیکسل تگها (پیکسلها) و ذخیرهسازی محلی برای ارائه امن محتوا و نمایش بهتر محصولات، خدمات و تبلیغات در محیط فیسبوک است. علی رغم آنکه میتوانید این ویژگی مرورگر یا ابزار الکترونیکی خود را غیر فعال نمایید، از آنجا که برخی از قابلیتهای فیسبوک از کار خواهند افتاد، قویاً توصیه میکنیم چنین نکنید!
باوجود صحیح بودن بخشی از این پیغام، همه کوکیها فعالیتهای آنلاین ما را رهگیری نمیکنند؛ و بسیاری از آنها تنها جنبه نگهداری اطلاعات اولیه کاربر برای مراجعات آتی وی را دارد. مشکل اصلی ما با «تقاضاهای» بیشتر برای جمعآوری اطلاعات است. دوونی این موضوع را به عبارت سادهتری بیان میکند؛ زمانیکه با مرورگر اینترنتی خود به صفحهای مراجعه مینمایید، برنامه با ارتباطهای دوسویهای که با سرور نگهداری اطلاعات برقرار مینماید، صفحه بلوک به بلوک میسازد. این ارتباطات را به اصطلاح «درخواست» مینامند.
اما این تمام ماجرا نیست! گفتنی است که تنها وب سایتها نیستند که «درخواست» هایی را ارسال مینماید. برنامههای رهگیری آنلاین شرکتهای ثالث که در محتوای صفحه پنهان شدهاند نیز چنین میکنند. این برنامههای ثالث را نمیتوان بدون بهره از ابزارهای مخصوص حریم خصوصی شناسایی نمود. واقعیت آن است که هیچ کاربری تمایل ندارد اطلاعات باارزش شخصی خود را از این طریق در اختیار سایرین قرار دهد.
اطلاعات درخواستی شامل موارد گوناگونی میشود؛ موقعیت مکانی، سایتهای دیگری که بازدید کردهاید، مواردی که کلیک نمودهاید و نام کاربری حساب فیسبوکتان.
هنوز فیسبوک هیچ اظهار نظری پیرامون چگونگی و چرایی وجود این درخواستها نکرده است. یاران مارک زاکربرگ معتقدند که این درخواستها مورد مهم و خاصی نیستند. این درحالی است که جای جای صفحات این شبکه اجتماعی مملو از کدهای جاوا اسکریپت و تگها است.
تلاشهایمان تا اینجا نشان داده که فیسبوک چطور فعالیتهای مرورگر اینترنتی ما را زیر نظر خود دارد. به کمک برنامه Abine DNT+ دریافتهایم فیسبوک تا چه اندازه بر حرکات ما چشم دوخته است. پس بهتر است برای گام نخست هم که شده با پاک کردن حافظه کش مرورگر و تاریخچه جستجوهای خود به مقابله با چشمان دریده آنها برویم!