تحولات یمن-قسمت اول

تحولات یمن از اغاز تا کنون

 

 

 

 

موقیعیت جفرافیایی:

 

 جمهوری یَمَن کشوری در جنوب غربی آسیا و در جنوب شبه جزیره عربستان و پایتخت آن شهر صنعا است. جمعیت یمن حدوداً ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است.

 زبان رسمی آن عربی و واحد پول آن ریال یمنی است.

یمن ۵۲۷۹۶۸ کیلومتر مربع گستردگی دارد. یمن دارای دو ساحل مهم است، ساحلی غربی در کرانه دریای سرخ و ساحلی جنوبی در کرانه دریای عرب، همچنین دارای بیش از ۲۰۰ جزیره است که مهمترین آنها جزایر سقطره در دریای عرب است.

جمعیت :

 

جمعیت یمن در سال ۲۰۱۴ حدود ۲۴ میلیون نفر بودهاست. بیش از ۹۹ درصد آنها مسلمان هستند

 ۶۰ تا ۶۵ درصد مسلمان سنی

و بیش از ۳۵ تا ۴۰ درصد شیعه هستند

. بیشتر شیعه های یمن از شاخه زیدی هستند اما اقلیت قابل توجهی شیعه دوازدهامامی و شیعه اسماعیلی هم در میان آنها وجود دارد.

سنیها اغلب شافعی با اقلیتی از مالکی و حنبلی و شیعیان اکثرا زیدی با اقلیت اسماعیلی و دوازدهامامی هستند

سنیها بیشتر در جنوب و جنوب شرق، شیعه های زیدی عمدتاً در شمال و شمال غرب و اسماعیلیها بیشتر در مراکز اصلی نظیر صنعا و مأرب زندگی میکنند.

. مذهب زیدی، آمیزهای از تشیع با اندیشه های معتزلی و اندکی از مذهب حنفی است. مذهب زیدی و شیعه دوازدهامامی در فقه نزدیک به ۹۰ مشترک اند.

 زیدیها به ولایت و عصمت ۵ تن از اهلبیت، خلافت علی بن ابیطالب، امامت امامان از نسل امام حسین و ظهور قائم و قیام جهانی او و بایستگی یاری به او باور دارند.

 

شیعیان دوازدهامامی اقلیت مذهبی و قشر محروم این کشور هستند که بیشتر آنان در استان صعده و برخی در صنعا زندگی میکنند. بخش زیادی از شیعیان دوازده امامی از نخبگان، استادان دانشگاه، روحانیون و پزشکان تشکیل شدهاست.

5میلیون نفر از جمعیت یمن از سادات هستند که روی همرفته از ۲۰۰ خانواده اند. ۹۰ آنها سادات حسنی و ۱۰ از سادات حسینی هستند.

 بیشتر سادات یمن از فرزندان «یحیی الامام الهادی بن الحسین بن القاسم الرسی» از نوادگان حسن بن علی هستند که برادرش هم در یمن بود. «یحیی» در سال ۲۶۰ ه.ق. در زمان حکومت عباسی از مدینه به یمن رفت. پیش از آن همه مردم یمن سنی بودند. پس از ورود وی به یمن شیعیان رشد پیدا کردند.

اکثر یمنی ها عرب هستند و آفریقایی-عربها، جنوب آسیاییها و اروپاییها هم اقلیتهای قومی کشور را شکل میدهند.

 یمن کشوری عمدتا قبیله ای است و در بخشهای کوهستانی شمال کشور حدود ۴۰۰ قبیله زیدی وجود دارند. برخی از یمنیها هم ایرانی تبار هستند. قرن دهم بیشتر اهالی عدن ایرانی بودند. یهودیان یمن هم در گذشته جمعیت قابل توجهی داشتند اما بیشتر آنها در قرن بیستم به اسرائیل مهاجرت کردند. حدود یکصد هزار هندی تبار هم در جنوب کشور زندگی میکنند.

 

سابقه تاریخی :

 

در رقابت میان ایران و روم، در زمان خسرو انوشیروان  ایران پیروزی یافت و با چیرگی ایران بر جنوب عربستان در سال ۵۹۸-۵۹۷ میلادی یمن نیز به وسیله شاهنشاهان ساسانی به تصرف ایران در آمد و تا ظهور اسلام تابع حکومت ایران بود.

تا ظهور دین اسلام پس از مدتی اسلام در این سرزمین نفوذ یافت همچنین در سال ۱۷۵۰ میلادی جزو قلمرو دولت عثمانی در آمد و با سقوط امپراتوری عثمانی، در سال ۱۹۳۴ میلادی با انعقاد قراردادی با انگلستان به استقلال رسید.

از سال ۱۹۶۲ میلادی برابر ۱۳۴۱ شمسی به جمهوری تبدیل شد.

یمن بین سالهای ۱۹۶۲ تا ۱۹۹۰ به دو کشور جمهوری عربی یمن (یمن شمالی) و جمهوری دمکراتیک یمن (یمن جنوبی) تجزیه شده بود که در این سال با هم متحد شدند و جمهوری یمن بوجود آمد.

در سال ۱۹۹۴ جنگ داخلی میان جدایی خواهان جنوبی و حکومت مرکزی درگرفت که با پیروزی شمالی ها اتحاد پابرجا ماند.

 

سابقه ی اختلافات :

 

پیروان خاندان “حوثی” در سال ۲۰۰۴ با قدرت مرکزی وارد نبرد مسلحانه شدند. علی عبدالله صالح، رئیس جمهور وقت، که خود زیدی است، به آنها انگ “تروریسم” زد تا به سادگی آنها را سرکوب کند. از آن زمان تا سال ۲۰۱۰ هزاران نفر از حوثی‌ها کشته و صدها هزار نفر آواره شدند.

در جریان جنبش‌های موسوم به “بهار عربی” ناراضی مردم بالا گرفت و علی عبدالله صالح ناگزیر به فرار از کشور شد. حوثی‌ها در موقعیت قوی‌تری قرار گرفتند.

 

 

تبار شناسی حوثی ها :

 

پیشوایان مذهبی زیدی که از دیرباز “امام” خوانده می‌شوند، تا انقلاب “خلقی” سال ۱۹۶۲ بر سر قدرت بودند. به دنبال افزایش قدرت سنی‌های بنیادگرا در کشور، زیدی‌ها قدرت خود را به تدریج از دست دادند، اما از این وضعیت ناخرسند بودند و به دنبال فرصتی برای شورش بر حکومت مرکزی بودند. یکی از خانواده‌های بانفوذ به نام “حوثی” موفق شد به نارضایتی زیدی‌ها سمت و سو دهد و آنها را علیه دولت متحد و مجهز کند.

حسین الحوثی (نخستین رهبر مبارزان) اصول مذهب زیدیه را به گونه ای تفسیر کرد که توانست قبایل زیدی را متحد کند. این قبایل در حاشیه شمالی یمن زندگی میکردند و از جانب سنیها که در سال ۱۹۹۰ با هم متحد شده بودند، می ترسیدند. آموزه های وی سبب جایگزینی نگرشی سیاسی ضد غربی به جای عقاید افراطی آنان شد.

الحوثی ها، گروه شیعه زیدی در شمال یمن در استان صعده هستند. این گروه به «بدرالدین الحوثی» منسوب است و در سالهای دهه ۸۰ تشکیل شده است. آنان تاکنون برای گرفتن حقوق شیعیان ۶ بار با حکومت یمن جنگیده اند. الحوثیها به محدودبودن فعالیتهای دینی، سیاسی و تلاش برای نابودی فرهنگ و باورهای زیدیها از سوی دولت و سیاستهای محدودکننده دولت در زمینه عمرانی و توسعه در استان صعده معترض هستند.

پیروان خاندان “حوثی” در سال ۲۰۰۴ با قدرت مرکزی وارد نبرد مسلحانه شدند. علی عبدالله صالح، رئیس جمهور وقت، که خود زیدی است، به آنها انگ “تروریسم” زد تا به سادگی آنها را سرکوب کند. از آن زمان تا سال ۲۰۱۰ هزاران نفر از حوثی‌ها کشته و صدها هزار نفر آواره شدند.

در جریان جنبش‌های موسوم به “بهار عربی” ناراضی مردم بالا گرفت و علی عبدالله صالح ناگزیر به فرار از کشور شدوحوثی‌ها در موقعیت قوی‌تری قرار گرفتند.

هنگامی که عبدربه منصور هادی به ریاست جمهوری یمن رسید، اوضاع سیاسی و اقتصادی چنان نابسامان بود که دولت مرکزی توان اعمال قدرت نداشت.

حوثی‌ها باز هم نفوذ بیشتری پیدا کردند و حتی قبایل نزدیک به “انصارالله” و هواداران صالح رئیس جمهور پیشین به حمایت از آنها پرداختند.

نیروهای وابسته به “حوثی” در سپتامبر ۲۰۱۴ صنعا پایتخت کشور را تصرف کردند و در ژانویه ۲۰۱۵ به راحتی وارد کاخ ریاست جمهوری شدند. آنها پارلمان کشور را منحل کردند و بر فرماندهی ارتش مسلط شدند. هادی، رئیس جمهور، ناچار شد مرکز دولت را به عدن منتقل کند، اما با نزدیک شدن نیروهای حوثی به این شهر، او به عربستان سعودی گریخت.