ابراهیمی دینانی و شاگردی در مکتب فرقه ضاله ذهبیه

میرزا محمدعلی حکیم، فرزند ابوالقاسم، به سال ۱۳۲۱ ق ، در شیراز زاده شد. میرزا احمد اردبیلی معروف به “وحید الاولیاء” در حدود سال ۱۳۴۰ ق، ـ به اصطلاحِ صوفیه ـ او را دستگیری کرد. بدین سان در سلاسل رسمی تصوف وارد شد و خود نیز به (تربیت برخی از اهل سیر!) در همان مسلک پرداخت و از مشایخ خانقاه ذهبیه[۱] گردید. وی در سال ۱۳۹۱ ق به طور ناگهانی ناپدید شد و پس از آن دیگر دیده نشد.

دکتر دینانی  استاد دینانی استاد ابراهیمی دینانی

محمد خواجوی از شاگردان حکیم بوده و اینگونه از وی نقل می کند:

هر وقت مطلبی برایم مشکل می گشت به محضر حضرت “وحید الاولیاء” می رفتم و وی با یک نگاهش آن را می آموخت و حل می کرد. او حالات و اوصاف ضد و نقیضی داشت و زندگی با او دشوار بود تا حدی که برخی دیوانه اش می پنداشتند ولی می گفت: باطن به من چنین دستوری می دهد!![۲]

 

 

سید محمد جعفر باقری دزفولی ، محمد علی حکیم را علت گرایش خود به فرقه ذهبیه دانسته و می گوید:

«حکیم چون از برجستگان فقراء سلسله(ذهبیه) نیز بود، وجود او در خانقاه مشی حقیر را به عرفان عملی از دیدگاه اکابر سلسله الذهب (یعنی فرقه ذهبیه) انتقال داد… از شگفتی های خوی و خصلت آن جناب، خضوعی بود که با داشتن آن همه معلومات نسبت به بزرگان سلسله به خصوص حضرت وحیدالاولیاء (قطب فرقه) داشت»![۳]

 

محمد حسین رکن زاده از دیگر تلامیذ حکیم چنین نقل می کند:

«حکیم می گفت: تا حدود سن هجده سالگی که به واسطه انقطاع از امور دنیا و اتفاق صحبت با حضرت وحیدالاولیاء حالاتی در من پدید آمد و اتصالی به باطن قلب ایشان برایم حاصل گشت و عوالم و حقائقی بر من منکشف گشت که برحسب حال و حقیقت فهمیدم تصوف روش حقیقی انبیاء و اولیاء است»![۴]

 

چگونه ممکن است که تصوف طریقه انبیاء و اولیاء باشد درحالیکه ده ها روایت از معصومین علیهم السلام در فساد عقیده و مذمت صوفیه در کتب معتبر شیعه وارد شده است و علمای بزرگ شیعه ، صدها کتاب در رد صوفیان نگاشته اند! مرحوم شیخ حر عاملی صاحب کتاب وسائل الشیعه در کتابی به نام الاثنی عشریه ، روایاتی در انکار و نکوهش صوفیان نقل کرده است. ایشان می نویسد :

« تمام شیعیان، فرقه های صوفیه را انکار نموده اند و از امامان خویش احادیث بسیاری در نکوهش آنان نقل کرده اند و علمای شیعه کتابهای بسیاری را در ردّ این فرقه و اثبات کفر آنان تألیف نموده اند که از آن جمله کتاب شیخ مفید در ردّ اصحاب حلاج است که در آن آمده است : صوفیه در اصل دو فرقه : حلولیه و اتحادیه می باشند .» [۵]

 

محمد علی حکیم می گوید:

« تا حدود دوازده سالگی ریاضیات و ادبیات و حکمت و عرفان را می دانستم ولی اهل عمل و حال نبودم تا اینکه تا حدود سن هجده سالگی که به واسطه انقطاع از امور دنیا و اتفاق مصاحبت با حضرت وحید الاولیاء ، حالاتی در من پدید آمد و اتصالی به باطن و قلب ایشان (وحید الاولیاء) برایم حاصل گشت و عوالم و حقایقی بر من منکشف شد… »

 

آیا واقعا با اتصال و سرسپردگی به شیادی که به ناحق و دروغ ، خود را امام زمان و حجه القائم می خواند! می توان به مقامات عرفانی و معرفت خداوند رسید!؟

 

وحید الاولیاء در کتاب انهار جاریه برای اثبات مقام ولایت و حجت اللهی خویش می گوید که حیوانات و خروس ها نیز به حجه القائم بودن من شهادت می دادند :

هم در این اثنا خروسی چون سروش     آمد از بام عمارت در خروش

گوش بر بانگش چو بنهادم نهان           دیدم این ذکرش بود رطب اللسان

                          حجه القائم وحید الاولیاء   

پیش خود گفتم خیال من چنین          در سماع من فکنده این طنین   

باز بانگی کرد آن حیوان رسا             حجه القائم وحید الاولیاء [۶]

 

اما با کمال تعجب جناب آقای غلامحسین ابراهیمی دینانی چنین نقل می کند :

«محمد علی حکیم به من گفت لزومی ندارد که بر منظومه کمپانی شرح بنویسی، بلکه رو کاری را انجام بده که کلماتش نور خدا باشد و نور الهی در آن باشد ، جاودانه باشد. آقای دینانی می گوید: منظورتان این است که تفسیر قرآن بنویسم؟

حکیم گفت: خیر، روی آثار شیخ نجم الدین کبری کار کن!

آن مرد عارف به شیخ نجم الدین کبری ارادت وافر و فوق العاده داشت.»[۷]

 

تعجب نکنید، علت ارادت بیش از اندازه محمد علی حکیم به نجم الدین کبری – که از اهل سنت بوده است – و جاودانه و نورانی خواندن کلمات او، قطبیت وی در سلسله ذهبیه است. نجم الدین کبری قطب سیزدهم فرقه ذهبیه محسوب می شود و برخی از محققین ، او را رئیس فرقه ذهبیه دانسته اند.

 

آقای دینانی در ادامه درباره استاد خویش می گوید:

« شوریده و ژولیده بود و به هیچ آدابی تن در نمی داد و نامنظم بود و تقریبا مثل مجانین زندگی می کرد! شیخ محمد علی حکیم یکی از مشایخ خانقاه بود… من اولین بار او را در خانقاه دیدم … از نظر ظاهر نامطلوب به نظر می آمد ولی در مباحث عقلی و فلسفی و عرفانی دریای بی کران بود… از این روی من مجذوب او شدم… از او تقاضای درس کردم و قبول کرد و محل آن را خانقاه تعیین کرد و من همراه یک دوست ، هفته ای دو سه روز عصرها به خانقاه می رفتم!!!  می گفتند: آنچه که شب ها به من گفته می شود ، بالاتر از اینهاست. من جسارت کردم و گفتم: آقای حکیم!… از آن مطالب که شب ها به شما گفته می شود، مختصری را بفرمایید. گاهی می گفتند که دیشب به من فلان مطلب گفته شده است؛ من هم یادداشت می کردم. بعد که به نوشته هایم رجوع می کردم ، به روشنی درمی یافتم مطالبی که به عنوان شهود به او گفته شده بود ، از استحکامِ عقلانی برخوردار است… آنچه او می گفت یک مطلبِ مهمِ عرفانی فلسفی بود؛ قاعده ای بود که وقتی بیان می کرد ، می دیدم چنان از استحکام برخوردار است که هیچ قاعده ای به گردش نمی رسد… مطالبِ عجیبی در عرفان داشتند. چیزهایی می گفتند که قابل گفتن نیست… به عنوان نمونه یک مورد را می گویم… می گفتند : من به ملکوت رفته ام و برزخ را دیده ام ، و اسمِ عوالمِ مختلف را می بردند… » [۸]

 

حتما خوانندگان عزیز مستحضرند که بزرگان شیعه ، ورود در خانقاه و مجالس صوفیه را مجاز نمی دانند و فتوا به حرمت شرعی آن داده اند.

همچنین مطالب و تناقضاتی درباره محمد علی حکیم وجود دارد که عجیب و درخور توجه می باشد .  از خصایص بارز و عجیب حکیم شیرازی ، بی اعتقادی و ناباوریِ او نسبت به پاره ای از مسلمات علمیِ این روزگار بوده است.

آقای دینانی می گوید: «… درباره مسائل علمی روز و مسائل زندگی به گونه ای حرف می زد که اشخاص خنده شان می گرفت. خیلی از مسائل علمی را قبول نداشت، که بی وجه بود؛ ولی چنان بود که اصلاً مثلِ اینکه در این عالم زندگی نمی کرد… ».[۹]

 

آقای صدوقی سُها نوشته است : «… دیدم و شنیدم که مرحوم دکتر مهدی حمیدی شیرازی … ، گاهی به خنده فراوان خطاب به مولانا [= حکیم شیرازی] گفت که: آقای حکیم! آپولو هم که به فضا رفت! و آنانی که می دانستند که مولانا با فَلَکیّاتِ قدیم [نظریه منسوخ افلاک نه گانه بطلمیوس] [۱۰] سخت پایبند است ـ و البته شخص شخیصِ مرحوم دکتر حمیدی نیز از آن زمره می بود ـ به خنده اندر آمدند و چنین شنیدند از آن بزرگوار [=حکیم شیرازی] که: ها! شیره سرتان می مالند! دخترِ شاه پریان نشانتان می دهند!» [۱۱]

 

در نظرِ نخست ، این بی اطلاعی ساده لوحانه و بساطت خارق العاده، به غایت تکان دهنده است. کسی که از برزخ و ملکوت خبر می دهد، از آسمان بالای سرِ خود تا این اندازه بی اطلاع است و راه و چاهِ جهانِ پیرامون خویش را نمی شناسد!  

عجیب تر اینکه چگونه می توان شاگردی نزد چنین فردی در مکتب ذهبیه را با عقلانیت جمع نمود ؟ 

نویسنده: س.ع.م

[۱] ذهبیه یکی از سلسله (فرقه)های تصوف است . برخی اقطاب ذهبیه منسوب به مذاهب غیر شیعی هستند . (مانند احمد غزالی که شافعی مذهب است و در مجموع هفده تن از قطب های این فرقه یعنی تا علا الدوله سمنانی همگی سنی مسالک بوده اند و به تدریج به شیعه گرایش پیدا کرده ا ند. از مشایخ ذهبیه می‌توان شیخ جنید بغدادی و شیخ سری سقطی و شیخ احمد غزالی و شیخ نجم الدین کبری را نام برد. ذهبیه انحرافات فراوانی دارند که برای اهل علم و تحقیق مسلّم است و شرح و بیان آن ، در این مقال نمی گنجد .

[۲] کتابچه صوفی صومعه قدس/انتشارات مولی/سال ۸۹/صفحه ۷۴ ، لطائف العرفان/جلد دوم/صفحه ۷۳

[۳] کتابچه صوفی صومعه قدس/انتشارات مولی/سال ۸۹/صفحه ۷۵

[۴]  کتابچه صوفی صومعه قدس/انتشارات مولی/سال ۸۹/صفحه ۷۶

[۵]  الاثنی عشریه ص۵۳

[۶] انهار جاریه، چاپ مصطفوی شیراز، ص ۲۳

[۷]  کتابچه صوفی صومعه قدس/انتشارات مولی/سال ۸۹/صفحه ۶۹ – ۷۲

[۸] همان

[۹]  کتابچه صوفی صومعه قدس/انتشارات مولی/سال ۸۹/صفحه ۶۹

[۱۰] بطلیموس برای توجیه وضع عالم بالا نظریّه افلاک نه گانه را اظهار داشت و گفت: «زمین مرکز عالم است و هر یک از ستارگان در وسط فلک شفّافی قرار گرفته، همراه آن به دور زمین می گردند» . بطلمیوس معتقد بود که هر یک از افلاک نه گانه به غیر از فلک نهم، دارای حرکت مخصوصی بوده و هر کدام طیّ سالیان متمادی، یک دور به دور کره زمین می گردند و فلک نهم (فلک اطلس) با حرکت سریع و شبانه روزی خود، تمام این افلاک را با خود و در خود به حرکت درمی آورد. جهان در نظر این هیئت، محدود به فلک الافلاک بوده و ماورای آن، موجودی را قبول نداشت. این نظریّه تا حدود قرن ۱۵ میلادی یعنی در مدّت ۱۳۰۰ سال به عنوان عالی ترین نظریّه علمی درباره وضع آسمانها مورد قبول بود؛ امّا در قرن ۱۵ میلادی با ظهور نظریّه کپرنیک لهستانی، پایه های این هیئت، متزلزل شد و نظریّه بطلمیوس بعد از ۱۳۰۰ سال حکومت بر افکار مردم، مردود گردید. آرای کپرنیک، مرکزیّت ۱۳۰۰ ساله زمین را تکذیب کرد و او را از این منصب عالی، عزل نمود و به جای آن خورشید، آن کره فروزان و آتشین، انتخاب گردید (البتّه نسبت به سیّارات) و از آن به بعد، زمین یکی از ستارگان سیّار به دور خورشید شناخته شد. کپرنیک طومار افلاک نه گانه را درهم نوردید و ستارگان را اجسامی معلّق در فضا معرّفی کرد، امّا او دلیل واضحی برای اثبات ادّعای خود در دست نداشت.

تا اینکه کپلر ، منجّم و ریاضی دان آلمانی و گالیله، منجّم ایتالیایی به وسیله دوربین های کوچک اختراعی خود، نظرات کپرنیک را تأیید کردند. و بعد شخصی به نام راویله به کمک دوربین گالیله از عقاید او پشتیبانی کرد و سرانجام اساس هیئت جدید بر روی خرابه های هیئت قدیم به این ترتیب بنا شد که مرکز عالم (منظومه شمسی) خورشید است و شش ستاره سیّار عطارد، زهره، زمین، مرّیخ، مشتری و زحل به دور آن می گردند و بعضی از ستارگان به دور این سیّارات در گردش هستند و آنها را اقمار می نامند. به عنوان مثال کره ماه که به گرد کره زمین می گردد، از اقمار زمین است. امّا ستارگان ثوابت، هر کدام برای خود عالمی دارند و در این فضای بی کران، در مکانی بسیار دورتر از ما در گردش هستند.

این مطالب به وسیله تحقیقات دانشمندان فلک شناس قرن اخیر به صورت کامل تری درآمده و بطلان نظریات فیسلوفان یونانی ، واضح و آشکار شده است .

[۱۱] کتابچه صوفی صومعه قدس/انتشارات مولی/سال ۸۹/صفحه ۴۹ ـ 50