امام خمینی از ولادت تا رحلت ...

امام خمینی (ره) از ولادت تا رحلت

در روز بیستم جماد الثان 1320 هجر قمر مطابق با 30 شهریـور 1281 هجر شمس ( 24 سپتامپر 1902 میلاد) در شهرستان خمین از توابع استان مرکز ایران در خانواده ا اهل علـم و هجرت و جهاد و در خـانـدانـ از سلاله زهـرا اطـهـر سلام الله علیها, روح الـلـه المـوسـو الخمینـ پـا بـر خـاکدان طبیعت نهاد .
او وارث سجایا آباء و اجداد بـود که نسل در نسل در کار هـدایـت مردم وکسب مـعارف اله کـوشیـده انـد. پـدر بزرگـوار امام خمینـ مرحوم آیه الـله سید مصطف مـوسـو از معاصریـن مرحـوم آیه الـلـه العظمـ میرزا شیـراز (رض) که پـس از آنکه سالیانـ چنـد در نجف اشـرف علـوم و معارف اسلامـ را فـرا گرفته و به درجه اجتهـاد نایل آمـده بـود بـه ایـران بازگشت و در خمـیـن ملجأَ مردم و هاد آنان در امـور دینـ بـود. در حـالـیکه بیـش از 5 مـاه از ولادت روح الـلـه نم گذشت, طاغوتیان و خوانین تحت حمایت عمال حکومت وقت ندا حق طلبـ پـدر را که در برابر زورگـوئـیهایشان بـه مقاومت بـر خاسته بـود, با گلـوله پاسـخ گفـتـنـد و در مـسیر خمـیـن به اراک و را بـه شهادت رسانـدنـد. بستگان شهیـد بـرا اجرا حکـم اله قصاص به تهران (دار الحکـومه وقت) رهـسـپار شـدند و بر اجرا عـدالت اصـرار ورزیدند تا قاتل قصاص گردید
بدیـن ترتبیب امام خـمیـن از اوان کـودک با رنج یـتـیـمآشـنا و با مفهوم شهادت روبرو گردید. و دوران کـودکـ و نـوجـوان را تحت سرپرست مادر مـومـنـه اش (بانـو هاجر) که خـود از خاندان علـم و تقـوا و از نـوادگان مـرحـوم آیـه الـلـه خـوانسـار ( صاحب زبـده التصانیف ) بوده است و همچنیـن نزد عمه مـکـرمه اش ( صاحبـه خانم ) که بانـوی شجاع و حقجـو بـود سپر کرد اما در سـن 15 سالگ از نعمت وجـود آن دو عزیز نیز محـروم گـردید .

هجرت به قم، تحصیل دروس تکمیلی و تدریس علوم اسلامی


اندکـ پـس از هجرت آیه الله العظمـ حاج شیخ عبد الکریـم حایر یزد ـ رحـمه الله علیه ـ ( نـوروز 1300 هـجـر شمسـ, مـطابق بـا رجب المـرجب 1340 هجـر قمـر ) امام خمین نیز رهـسپار حـوزه علمیه قـم گردید و به سرعت مراحل تحصیلات تکمیل علوم حـوزو را نزد اسـاتید حـوزه قـم طـ کرد. که مـ تـوان از فرا گرفتـن تـتـمـه مباحث کـتاب مطـول ( در علـم معان و بیان ) نزد مرحوم آقا مـیـرزا محمـد علـ ادیب تهرانـ و تکمیل دروس سطح نزد مرحـوم آیه الـله سید محمد تقـ خـوانسار, و بیشتر نزد مرحـوم آیه الـله سـیـد عـل یثرب کاشان و دروس فـقـه و اصـول نزد زعیـم حـوزه قـم آیـه الـله العظم حاج شیخ عبدالکریـم حایر یزد ـ رضـوان الـلـه علیهـم نام برد .
پـس از رحلت آیه الله العظمـ حـایـر یزد تلاش امـام خمینـ به همراه جمع دیگر از مجتهدیـن حـوزه علمیه قـم به نـتیجـه رسـیـد و آیه الله العظمـ(رض) به عنـوان زعـیـم حـوزه عـلمـیـه عازم قـــم گـردیـد. در این زمان, امام خمینـ به عـنـوان یـکـ از مـدرسیـن و مجتهدیـن صـاحب را در فـقـه و اصـول و فلسفه و عرفــان و اخلاق شناخته م شد . حضرت امام ط سالها طولان در حوزه علمیه قـم به تدریـس چندیـن دوره فقه, اصـول, فلسفه و عرفان و اخـلاق اسـلام در فیضیه, مسجـد اعظم, مسجـد محمـدیه, مـدرسه حـاج ملاصـادق, مسجد سلماس و ... همت گماشت و در حـوزه علمیه نجف نیز قریب 14 سال در مسجـد شیخ اعظـم انصــــار (ره) معارف اهل بـیت و فـقـه را در عالیترین سطـوح تدریـس نمود و در نجف بـود که بـرا نخـستـیـن بار .مبانـ نظر حکـومت اسلامـ را در سلسله درسها ولایت فـقیه بازگـو نمود.

امام خمینی (ره) در سنگر مبارزه و قیام


روحیه مبارزه و جهاد در راه خـدا ریـشـه در بینـش اعـتـقـاد و تربـیت و محیط خانـوادگ و شرایط سـیـاس و اجـتماع طـول دوران زندگ آن حضرت داشـتـه است. مـبارزات ایـشان از آغاز نـوجـوانـ آغـاز و سـیـر تکامل آن به مـوازات تکـامـل ابـعاد روح و عـلم ایـشان از یکـسـو و اوضاع و احـوال سیاسـ و اجتماع ایـران و جـوامع اسـلامـ از سـو دیگـر در اشکـال مخـتـلف ادامـه یـافـته است و در ســـال 41و1340 ماجرا انجمـنها ایالـت و ولایـت فرصـتـ پـدیـد آورد تا ایـشان در رهبـریت قـیام و روحـانیـت ایـفا نقـش کنـد و بـدیـن تـرتـیـب قـیـام سراسر روحانیت و ملت ایـران در 15 خـرداد سال 1342 با دو ویـژگـ برجستـه یعن رهـبر واحد امام خمـیـن و اسلامـ بـودن انگـیـزه ها و شعارها و هدفهـا قیام, سرآغـاز شـد بر فـصـل نـویـن مـبارزات مـلـت ایران که بـعد ها تحت نام انقلاب اسلام در جهان شناخـتـه و معرفـ گردید امام خمـیـنـ خاطـره خـویـش از جنـگ بیـن المـلل اول را در حالیکه نـوجـوان 12 ساله بـوده چنین یاد مـ کند : مـن هـر دو جـنـگ بـیـن المللـ را یادم هست ... مـن کـوچـک بـودم لکـن مـدرسـه م رفـتـم و سربازها شـورو را در هـمان مرکز که ما داشـتـیـم در خـمـیـن, مـن آنجا آنهـا را م دیـدم و ما مـورد تاخت و تاز واقع م شـدیـم در جـنـگ بیـن المـلـل اول. حضـرت امام در جای دیگر با یاد آور اسام بـرخ از خوانیـن واشـرار سـتمگر که در پناه حکـومت مـرکـز بـه غـارت اموال و نوامیـس مردم م پرداختند م فـرماید : مـن از بچگ در جـنـگ بـودم ... ما مـورد زلقـ هـا بـودیـم, مـورد هـجـوم رجـبعلـیـهـا بــودیـم و خـودمان تفنگ داشتیـم و مـن در عیـن حال که تـقـریـبا شـایـد اوایـل بلوغم بود, بـچـه بودم, دور ایـن سنگـرهای که بـسـتـه بـود نـد در مـحل ما و اینها م خـواسـتند هجـوم کـنند و غـارت کـنند, آنجا م رفـتـیــم سنگرها را سرکشـ م کردیـم. کـودتا رضا خان در سـوم اسفـند 1299 شمسـ که بنابر گـواهـ اسـناد و مدارک تاریخـ و غـیر قابـل خـدشـه بـوسیله انگلیـسها حـمایت و سازمانـدهـ شـده بـود هـر چـنـد کـه بـه سلطنت قاجاریه پایان بخشید و تا حـدود حکـومت مـلوک الطـوایـفـ خـوانیـن و اشـرار پـارکنـده را محدود سـاخت اما درعـوض آنچـنـان دیکتاتـور پدید آورد که در سایـه آن هـزار فامـیـل بر سرنـوشـت مـلـت مظلـوم ایـران حاکـم شدند ودودمان پهـلـو به تنهای عهـده دار نقـش سابق خوانین و اشرار گردید .
در چنین شرایطـ روحانیت ایران که پـس از وقایع نهـضـت مشروطیت در تنگنا هجـوم ب وقـفـه دولتهـا وقت و عـمال انگلیس از یکـسو و دشمـنیها غرب باختگان روشنفـکر مـآب از سـو دیگر قـرار داشت برا دفاع از اسـلام و حـفـظ موجـودیت خـویـش بـه تکاپـو افـتاد. آیه الـلـه العظم حاج شیخ عـبدالـکریـم حایر بـه دعـوت علما وقت قـم از اراک به ایـن شهـر هجرت کرد واندکـ پـس از آن امـام خـمیـن که با بـهـره گیر از استعداد فـوق العاده خـویـش دروس مقـدمات و سطـوح حـوزه علمیه را در خـمیـن و ارا ک با سـرعـت ط کرده بود به قـم هجرت کـرد و عملا در تـحکیـم موقعیت حـوزه نـو تاسیـس قـم مـشارکـت فعال داشت.
زمان چندانـ نگذشت که آن حضرت در اعداد فضلا برجـسته این حـوزه در عرفـان و فلسفه و فقه و اصـول شنـاخته شـد.
پـس از رحلت آیـه اللـه العظم حایر ( 10 بهمـن 1315 ه-ش ) حـوزه علمیه قـم را خطر انحلال تهـدید م کرد. عـلما مـتـعهـد به چاره جوی برخاستند. مدت هشت سال سرپرست حـوزه علمـیـه قـم را آیات عـظـام :
سید محمد حجت, سید صدر الدیـن صدر و سیـد محـمـد تقـ خـوانسار -رضوان الـلـه علیهـم ـ بر عهده گرفتند. در ایـن فاصله و بـخصـوص پـس از سقوط رضاخان, شرایط برا تحقق مرجعیت عظم فراهـم گردید. آیه الله العظم بروجرد شخصیت علم برجسته ا بـود کـه مـ تـوانست جانشین مناسبـ برا مـرحوم حایر و حفـظ کیان حـوزه بـاشـد. ایـن پیشنهاد از سـو شاگردان آیـه الـلـه حایر و از جمله امام خـمـیـنـ به سرعت تعقیب شـد. شخص امام در دعـوت از آیـه الـلـه بـروجرد برا هجرت به قـم و پذیرش مسئولیت خطـیر زعامت حـوزه مجدانه تلاش کرد.
امام خمینـ که با دقـت شـرایط سیاسـ جامعه و وضعـیـت حـوزه ها را زیر نظر داشت و اطـلاعات خـویش را از طریق مطالـعه مـستمر کتب تاریخ معاصـر و مجلات و روزنـامـه ها وقـت و رفـت و آمـد بـه تهـران و درک محضر بزرگان همچون آیـه الـلـه مـدرس تکـمیل م کرد دریافـته بـود که تـنها نقـطـه امـیـد بـه رهـایـ و نجات از شـرایط ذلت بار که پـس از شکست مشروطیت و بخصـوص پـس از رو کار آوردن رضا خان پدید آمده است, بیدار حوزه ها عـلمـیـه و پیش از آن تضـمیـن حیات حوزه ها و ارتبـاط معنـو مـردم بـا روحـانیت مـ بـاشـد.
امام خمین در تعقیب هدفها ارزشمند خویش در سال 1328 طرح اصلاح اساس ساختار حـوزه علمیه را با هـمـکار آیـه الـلـه مـرتضـ حایـر تهـیـه کرد و بـه آیـه الـلـه بـروجرد پـیشـنهاد داد. ایـن طرح از سو شاگردان امام و طلاب روشـن ضمیر حـوزه مـورد اسـتقبال و حمایت قرار گرفت .
اما رژیـم در محاسباتـش اشـتـبـاه کرده بـود. لایحه انجـمـنـها ایالت و ولایت کـه به مـوجـب آن شـرط مسـلمان بودن, سوگـند به قرآن کریـم و مرد بـودن انـتخاب کـنـنـدگان و کاندیـداها تغییر مـ یافت در 16 مهـر 1341 به تصـویب کـابـیـنـه امیـر اسـد الـلـه علـم رسیـد. آزاد انتخابات زنان پـوششـ برا مخف نگـه داشـتـن هـدفـها دیگر بـود.
حذف و تغییر دو شـرط نخـست دقـیـقا بـه منظور قانـونـ کـردن حضـور عناصر بهایـ در مصـادر کـشـور انتخاب شـده بـود. چـنانکه قـبـلا نـیـز اشاره شد پـشتـیـبـان شـاه از رژیـم صهـیـونیـستـ در تـوسعه مناسبات ایران و اسرائـیل شرط حمایـتها آمـریـکـا از شـاه بـود. نـفـوذ پـیـروان مـسـلک استعـمـار بهـائـیت در قـوا سه گانه ایران ایـن شرط را تحقق مـ بخشید. امام خمـیـنـ به هـمراه عـلما بزرگ قـم و تهـران به محض انتشار خبر تصویب لایحه مـزبور پـس از تبادل نـظـر دسـت به اعـتـراضات همه جانبه زدند .
نقـش حضرت امام در روشـن ساختـن اهداف واقع رژیـم شـاه و گوشـزد کـردن رسالت خطیر علما و حـوزه ها علمـیـه در ایـن شـرایـط بـسیـار مـوثـر وکارساز بـود. تلگرافـهـا و نامـه هـای سرگـشـاده اعـتـراض آمـیز علما به شاه و اسـد الـلـه علـم مـوج از حـمایـت را در اقـشار مخـتلف مردم برانگیخت. لحـن تلگرافـهـا امام خمـیـنـ به شاه و نخست وزیر تند و هشـدار دهنده بود. در یکـ از ایـن تلگرافها آمده بـود :
اینجانب مجددا به شما نصیحت م کنـم که بـه اطاعت خـداوند مـتعـال و قانـون اساسـ گردن نهید واز عواقب وخـیـمـه تخلف از قـرآن و احـکام علما ملت و زعما مسلمیـن و تخـلف از قانـون اساسی بـترسید وعـمـدا و بـدون مـوجب مـمـلکت را به خطـر نـیـنـدازید و الا علما اسلام درباره شمـا از اظهار عقیـده خـوددار نخـواهنـد کـرد .
بدیـن ترتـیـب ماجرا انجـمنها ایـالـت و ولایـتـ تجربـه ا پیروز و گرانقدر برا ملت ایران بـویژه از آن جهـت بـود کـه ط آن ویـژگـیـهـا شخصیتـ را شناخـتـنـد که از هر جهـت برا رهـبـر امت اسلام شایسته بـود. باو جـود شکست شـاه در ماجـرا انجـمـنها, فـشـار آمریکـا بـرا انجـام اصلاحـات مـورد نظر ادامـه یافت. شـاه در دیـماه 1341 اصـول ششگانه اصلاحات خویـش را بر شمرد و خـواستار رفـراندوم شد . امام خمین بار دیگـر مراجع و عـلمـا قـم را بـه نـشـست و چاره جوی دوباره فراخواند .
با پیشنهاد امام خمین عـیـد باسـتانـ نـوروز سـال 1342 در اعـتراض به اقدامات رژیم تحریـم شد. در اعلامـیه حضـرت امام از انـقـلاب سـفـیـد شاه بـه انقـلاب سـیـاه تعـبـیـر و هـمـسـویـ شـاه بـا اهـداف آمریکا و اسرائیل افـشا شده بود . از سـو دیگـر, شـاه در مـورد آمادگ جامـعـه ایـران بـرا انجام اصلاحات آمـریکا به مـقامات واشـنگـتـن اطـمـیـنان داده بـود و نام اصـلاحات را انقـلاب سـفـیـد نهاده بـود. مخالـفت عـلما برا و بسیار گران مآمد .
امام خمـیـن در اجـتماع مردم, ب پروا از شخـص شـاه به عنـوان عـامل اصلـ جنایات و هـم پـیـمان بـا اسـرائـیـل یاد مـ کـرد و مـردم را بـه قـیام فرا مـ خـوانـد. او در سـخـنـران خـود در روز دوازده فـروردیـن 1342 شدیـدا از سـکـوت عـلما قـم و نجف و دیگر بلاد اسلام در مقابل جنایات تازه رژیـم انـتـقـاد کرد و فـرمـود : امـروز سکـوت هـمـراه بـا دستگـاه جبـار است حضـرت امـام روز بعد ( 13 فروردیـن 42 ) اعلامـیـه معروف خـود را تحت عنـوان شاه دوست یعن غارتگر منـتـشر ساخت .
راز تأثیر شگـفت پـیـام امام و کـلام امـام در روان مخاطـبـیـنـش که تا مرز جانـباز پیـش مـ رفت را بایـد در هـمـیـن اصـالت انـدیشه, صلابت را و صـداقت بـ شـائبه اش بـا مـردم جستجـو کـرد .
سال 1342 با تحریـم مراسـم عـیـد نوروز آغـاز و با خـون مظـلـومیـن فیضیه خـونرنگ شد. شـاه بر انجام اصـلاحات مـورد نظـر آمـریکـا اصـرار مـ ورزیـد و امام خـمـیـن بر آگاه کردن مردم و قـیـام آنـان در بـرابـر دخـالتها آمـریکـا و خیـانـتها شاه پـافـشـار داشـت. در چهـارده فروردیـن 1342 آیـه الله العظمـ حکیـم از نجف طـ تلگـرافـهـای بـه علما و مراجع ایران خـواستار آن شد کـه همگـ به طـور دسـتـه جمـع به نجف هجرت کنند. این پیشنهاد برا حفـظ جان عـلما و کیان حـوزه ها مطرح شده بود .
حضرت امام بـدون اعـتـنا بـه ایـن تهـدیـدها, پاسخ تلگـراف آیـه الـلـه العـظـم حکیـم را ارسال نمـوده و در آن تاکیـد کرده بـود کـه هـجـرت دسـتـه جمـع علما و خالـ کـردن حـوزه علمیه قـم به مصلحت نیست .
امام خمیـنـ در پیامـ( بـه تایخ 12 / 2 / 1342 ) به مناسـبـت چهـلـم فاجعـه فـیـضـیـه بـر همـراهـ عـلما و مـلت ایران در رویارویـ سـران ممـالک اسلامـ و دول عربـ بـا اسـرائیل غاصب تـاکید ورزید وپیمانها شـاه و اسـرائیل را محکـوم کرد .

قیام 15 خرداد

ماه محرم 1342 که مـصادف با خرداد بـود فـرا رسـید. امام خمین از ایـن فـرصت نهـایت اسـتفاده را در تحـریک مردم بـه قیام عـلیـه رژیـم مستبد شاه به عمل آورد.
امام خمین در عـصـر عاشـورا 13 خرداد سال 1342شمس در مـدرسه فیضـیـه نطق تاریخـ خـویـش را که آغاز بر قیام 15 خرداد بود ایراد کرد.
در همیـن سخنران بـود که امام خمـیـن بـا صدا بلند خطاب به شاه فرمـود : آقا مـن به شما نصیحت مـ کنـم، ا آقا شـاه ! ا جنـاب شاه! مـن به تو نصیحت م کـنم دسـت بـردار از این کارها، آقا اغـفـال م کنند تو را. مـن مـیل ندارم کـه یـک روز اگر بـخـواهـند تـو بـرو، همه شکر کـنند... اگر دیکـته م دهند دسـتت و م گـویند بخـوان، در اطـرافـش فکـر کـن.... نصـیحت مرا بـشـنـو... ربط ما بـیـن شـاه و اسرائیل چیست که سازمان امنیت مـ گـوید از اسرائـیـل حرف نزنـیـد... مگر شاه اسـرائـیلـ است ؟ شاه فـرمان خامـوش کـردن قـیـام را صادر کـرد. نخست جمع زیاد از یاران امام خمینـ در شـامگاه 14 خرداد دستگیـر و ساعت سه نیمه شب ( سحـرگاه پانزده خـرداد 42 ) صـدها کماندو اعـزامـ از مرکز، منزل حضرت امـام را محاصره کردند و ایشان را در حالیکه مشغول نماز شب بـود دستگیـر و سـراسـیـمـه بـه تهـران بـرده و در بازداشــتگاه باشگاه افـسـران زنـدانـ کـردنـد و غروب آنروز به زندان قـصر مـنتقل نمـودنـد. صـبحگاه پـانـزده خـرداد خبـر دستگیر رهـبـر انقلاب بـه تهـران، مـشهـد، شیـراز ودیگـر شهرها رسیـد و وضعیتـ مشـابه قـم پـدید آورد.
نزدیکترین ندیم همیشگ شاه، تیمـسار حسیـن فردوست در خاطراتش از بکارگیر تجربیات و همکار زبـده ترین ماموریـن سـیاس و امـنیـت آمریکا برا سرکـوب قـیام و هـمچنیـن از سراسـیمگـ شاه و دربـار وامرا ارتـش وساواک در ایـن ساعـات پرده بـرداشـتـه و تـوضـیح داده است که چگـونه شـاه و ژنـرالهـایـش دیـوانه وار فرمان سرکـوب صادر م کردند.
امام خمینـ، پـس از 19 روز حبـس در زنـدان قـصـر بـه زنـدانـ در پـادگـان نظامـ عشـرت آبـاد منتقل شـد.
با دستگیر رهبـر نهـضـت و کـشتار وحشیانه مـردم در روز 15 خـرداد 42، قیام ظاهرا سرکوب شد. امـام خمـین در حبـس از پاسخ گفتـن بـه سئوالات بازجـویان، با شهـامت و اعلام ایـنکه هـیـئـت حاکمه در ایـران و قـوه قضائیه آنرا غـیر قـانـونـ وفـاقـد صلاحـیت مـ داند، اجتـناب ورزیـد. در شامگاه 18 فـروردیـن سال 1343 بـدون اطلاع قـبـل، امام خمین آزاد و به قـم منتقل مـ شـود. بـه محض اطلاع مردم، شـادمـان سراسر شهر را فرا مـ گیرد وجشنها باشکـوه در مـدرسه فـیـضـیـه و شهـر بـه مـدت چـنـد روز بـر پا مـ شـود. اولیـن سالگـرد قـیام 15خـرداد در سال 1343 با صـدور بیانیه مـشتـرک امام خمـیـنـ و دیگر مراجع تقلید و بیانیه ها جداگانه حـوزه ها علمـیه گرامـ داشـتـه شـد و به عنـوان روز عزا عمـومـ معرفـ شـد.
امـام خمـینـ در 4 آبـان 1343 بـیانـیـه ا انقلابـ صادر کرد و درآن نـوشـت : دنـیا بـدانـد که هر گرفـتار ا کـه ملـت ایـران و مـلـل مسلمـیـن دارنـد از اجـانب اسـت، از آمـریکاست، ملـل اسلام از اجـانب عمـومـا و از آمـریکـا خصـوصـا متنفــر است... آمـریکـاست که از اسـرائیل و هـواداران آن پشتیبـانـ مـ کنـد. آمریکاست که به اسرائیل قـدرت مـ دهـد که اعراب مسلـم را آواره کند. افشاگر امام علیه تصـویب لایحه کاپیتـولاسیون، ایران را در آبان سـال 43 در آستـانه قیـامـ دوبـاره قرار داد.
سحرگاه 13 آبان 1343 دوباره کماندوها مـسلح اعـزام از تـهـران، مـنزل امام خمـیـن در قـم را محاصره کـردنـد. شگـفـت آنـکه وقـت باز داشت، هـمـاننـد سال قـبـل مصادف با نیایـش شبـانه امام خمینـ بـود.حضرت امام بازداشت و بـه هـمراه نیروها امـنـیـت مـستقیما بـه فرودگاه مهرآباد تهران اعـزام و بـا یک فـرونـد هـواپـیـما نظام کـه از قبل آماده شـده بـود، تحت الحـفـظ مامـوریـن امـنیـت و نظام بـه آنکارا پـرواز کـرد. عـصـر آنـروز سـاواک خـبـر تـبـعـیـد امـام را بـه اتهام اقـدام علیه امنیت کشـور ! در روزنـامه ها مـنتـشـر سـاخت.
علی رغم فضا خفقان موج از اعتراضها بـه صـورت تـظـاهـرات در بـازار تهران، تعطیل طولان مدت دروس حوزه ها و ارسال طومارها و نامـه ها به سازمانها بیـن المللـ و مـراجع تقلیـد جلـوه گـر شد.
اقامت امام در ترکیه یازده ماه به درازا کشید در این مدت رژیم شاه با شدت عمل بـ سابقه ا بقایا مقاومت را در ایران در هـم شکـست و در غیاب امام خمین به سرعت دست به اصلاحات آمریکا پـسند زد. اقـامت اجباردر تـرکیـه فـرصتـ مغـتـنـم بـرا امـام بـود تا تـدویـن کتـاب بزرگ تحـریـر الـوسیله را آغاز کند.

تبعید امام خمینی (ره) از ترکیه به عراق

روز 13 مهرماه 1343 حضرت امام به هـمـراه فرزنـدشان آیه الله حاج آقا مصطفـ از ترکیه به تبعیدگاه دوم، کشـور عراق اعزام شدند. امام خمین پس از ورود بـه بـغداد بـرا زیارت مرقـد ائـمه اطهار(ع) به شهــرهــا کاظمیـن، سامـرا و کـربلا شتـافت ویک هـفـته بعد بـه محل اصلـ اقـامت خـود یعنـ نجف عزیمت کرد.
دوران اقامت 13 ساله امام خمـین در نجف در شرایط آغاز شد که هر چند در ظاهر فشارها و محدودیـتها مستقیـم در حـد ایـران و تـرکیه وجـود نـداشت اما مخالفـتها و کارشکـنـیها و زخـم زبانهـا نـه از جـبـهـه دشمـن رویاروی بـلکه از ناحیه روحان نمایان و دنیا خـواهان مخف شده در لباس دیـن آنچنان گـسترده و آزاردهنده بود که امام با هـمـه صـبر و بـردبار معروفـش بارها از سخـت شرایط مبارزه در ایـن سالها بـه تلخ تمام یاد کرده است. ول هـیچـیـک از ایـن مصـائب و دشـواریها نـتـوانـست او را از مـسیــر که آگـاهانه انتخاب کرده بود باز دارد.
امام خمین سلسله درسها خارج فـقه خـویـش را با همه مخالفتها و کارشکنیها عناصر مغرض در آبان 1344 در مسجد شیخ انصار (ره) نجف آغاز کرد که تا زمان هجـرت از عراق به پاریـس ادامه داشت. حوزه درس ایشان به عنـوان یک از برجسته تریـن حوزه ها درس نجف از لحـاظ کیفیت و کمیت شـاگـردان شنـاخته شـد.
امام خمینـ از بدو ورود بـه نجف بـا ارسال نامـه ها و پیکهای بـه ایران، ارتباط خویـش را بـا مـبارزیـن حـفـظ نـموده و آنان را در هـر منـاسبـتـ بـه پـایـدار در پیگیـر اهـداف قـیام 15 خـرداد فـرا م خواند.
امام خمین در تمام دوران پـس از تـبـعـید، علی رغـم دشواریها پدید آمـده، هیچگاه دست از مبارزه نـکـشیـد، وبـا سخنـرانیها و پیامهـا خـویـش امیـد به پیـروز را در دلها زنـده نگـاه م داشت.
امام خمین در گفتگـوی با نمانیده سازمان الفـتـح فـلسطیـن در 19 مهر 1347 دیـدگاهها خویش را درباره مسائل جهان اسلام و جهاد ملت فلسطین تشریح کرد و در همین مصاحبه بر وجوب اختصاص بخش از وجـوه شـرع زکات بـه مجـاهـدان فلسطینـ فتـوا داد.
اوایل سال 1348 اختلافات بـیـن رژیـم شاه و حزب بـعث عراق بـر سر مرز آبـ دو کشـور شدت گرفت. رژیـم عراق جمع زیاد از ایـرانـیان مقیـم این کشـور را در بـدتریـن شرایط اخراج کرد. حزب بـعث بـسـیار کوشید تا از دشمـن امام خمـیـن با رژیـم ایـران در آن شرایط بـهـره گیرد.
چهار سال تـدریس، تلاش و روشنگر امام خمـیـنـ تـوانسته بـود تا حـدود فضا حـوزه نجف را دگرگـون سازد. اینـک در سال 1348 علاوه بر مبارزین بیـشمار داخل کشور مخاطبین زیاد در عراق، لبـنان و دیگر بـلاد اسلامـ بـودنـد که نهـضت امام خمین را الگـو خویـش م دانستند.

امام خمینی (ره) و استمرار مبارزه (1356 - 1350)

نیمه دوم سال 1350 اختلافات رژیـم بعثـ عراق و شاه بالا گـرفت و به اخراج و آواره شـدن بسیار از ایرانیان مقیـم عراق انجامید. امام خمین طـ تلگراف به رئیـس جمهور عراق شدیدا اقدامات ایـن رژیـم را محکـوم نمود. حضرت امام در اعتراض به شرایط پیـش آمـده تصمیـم به خـروج از عراق گـرفت اما حکـام بـغداد بـا آگـاهـ از پیـامـدهـا هجـرت امـام در آن شـرایط اجـازه خـروج ندادند سال 1354 در سالگرد قیام 15 خـرداد، مـدرسه فیضیه قـم بار دیگر شاهـد قیام طلاب انقلابـ بـود. فریادها درود بر خمینـ ومـرگ بر سلسله پهلـو به مـدت دو روز ادامه داشت پیـش از ایـن سازمانهـا چـریکـ متلاشـ شـده وشخصیتها مذهب و سیاس مبارز گرفـتار زندانها رژیم بودند.
شاه در ادامه سیاستها مذهـب ستیز خود در اسفنـد 1354 وقیحـانه تاریخ رسمـ کشـور را از مـبدا هجرت پیامـبـر اسلام بـه مبدا سلطنت شاهان هخامنش تغـییر داد. امام خمین در واکنش سخت، فـتوا به حرمت استفاده از تاریخ بـ پایـه شاهنشاهـ داد. تحریـم اسـتفـاده از ایـن مبدا موهـوم تاریخ هـمانند تحریـم حزب رستاخیز از سـو مردم ایران اسـتقبال شـد و هر دو مـورد افـتـضاحـ برا رژیـم شاه شـده و رژیـم در سـال 1357 ناگزیـر از عقـب نشینـ و لغو تـاریخ شاهنشاه شد.

اوجگیری انقلاب اسلامی در سال 1356 و قیام مردم

امام خمینـ که بـه دقت تحـولات جار جهان و ایـران را زیـر نظر داشت از فـرصت به دست آمـده نهـایت بـهـره بـردار را کـرد. او در مرداد 1356 طـ پیام اعلام کرد : اکنون به واسطـه اوضاع داخل و خارج و انعـکاس جنایات رژیـم در مجامع و مطـبـوعات خارج فرصت است که باید مجامع علم و فـرهـنگ و رجال وطـنـخـواه و دانشجویان خارج و داخل و انجمـنها اسلام در هر جایـ درنگ از آن استفاده کنند و ب پرده بپا خیزند.
شهادت آیه الله حاج آقا مصطف خمـین در اول آبان 1356 و مراسم پر شکـوهـ که در ایران برگزار شـد نقـطـه آغاز بـر خیزش دوباره حـوزه ها علمیه و قیام جامعه مذهـب ایران بـود. امام خمـین در همان زمان به گـونه ا شگفت ایـن واقعه را از الطـاف خفـیـه اله نامیده بـود. رژیـم شاه با درج مقاله ا تـوهـیـن آمـیـز عـلیـه امام در روزنامه اطلاعات انتقام گرفت. اعتراض بـه ایـن مـقـاله، بـه قـیام 19 د مـاه قـم در سـال 56 منجـر شد کـه ط آن جمع از طلاب انقلابـ به خـاک و خـون کشیـده شـدند. شاه علی رغم دست زدن به کشتارها جمع نتـوانست شعله ها افروخته شده را خاموش کند.
او بسیج نطـامـ و جهاد مسلحـانه عمـومـ را به عنوان تنها راه باقـیمانـده در شرایط دست زدن آمریکا بـه کـودتا نظامـ ارزیـابـ م کرد.

هجرت امام خمینی (ره) از عراق به پاریس


در دیدار وزرا خارجه ایران و عراق در نـیـویـورک تصـمـیـم به اخراج امام خمینـ از عراق گرفته شـد. روز دوم مـهـر 1357 مـنزل امـام در نجف بـوسیله قـوا بعثـ محاصره گردیـدانعکاس ایـن خبـر با خشـم گستـرده مسلمانان در ایران، عراق و دیگـر کشـورها مـواجه شـد.
روز 12 مهر ،امام خمین نجف را به قصد مرز کـویت ترک گـفـت. دولت کویـت با اشاره رژیـم ایـران از ورود امـام بـه ایـن کـشـور جلوگـیـر کـرد. قـبـلا صحـبـت از هجـرت امام بـه لبـنـان و یا سـوریه بـود امـا ایشان پـس از مشـورت با فـرزنـدشان ( حجه الاسلام حاج سیـد احمـد خمینـ ) تصمیـم بـه هجـرت به پاریـس گرفت. در روز 14 مهـر ایشان وارد پاریس شدند.
و دو روز بعد در منزل یک از ایرانـیـان در نوفـل لـوشـاتــو ( حـومـه پاریـس ) مستقـر شـدنـد. مامـوریـن کاخ الیزه نظر رئیـس جـمهـور فـرانسه را مبنـ بـر اجتناب از هرگـونه فـعـالـیـت سـیاسـ بـه امام ابلاغ کـردنـد. ایـشـان نیز در واکـنـشــ تنـد تصـریح کـرده بـود که ایـنگونـه محدودیتها خلاف ادعا دمکراس است و اگر او ناگزیر شـود تا از ایـن فرودگـاه بـه آن فـرودگـاه و از ایـن کـشـور بـه آن کـشـور بـرود بـاز دست از هـدفهایـش نخـواهـد کشیـد.
امام خمـیـن در دیـماه 57 شـورا انقلاب را تکشیل داد. شاه نیز پـس از تشکیل شـورا سلطـنـت و اخـذ را اعـتـماد بـرا کـابـینه بختیار در روز 26 دیـماه از کشـور فـرار کـرد. خـبـر در شـهـر تهران و سپـس ایران پیچید و مردم در خیابانها به جشـن و پایکـوب پرداختند.

بازگشت امام خمینی (ره) به ایران پس از 14 سال تبعید

اوایل بهمـن 57 خبر تصمیم امام در بازگشت بـه کـشور منتشر شد. هر کس که م شنید اشک شوق فرو م ریخت. مردم 14 سال انتظار کشیده بـودنـد. اما در عیـن حال مردم و دوستان امام نگـران جان ایشان بـودند چرا که هنوز دولت دست نشانده شاه سر پا و حکومت نظام بر قرار بود. اما امام خمین تصمیـم خویـش را گرفته و ط پیامـهـای به مردم ایران گـفـته بـود م خـواهد در ایـن روزها سرنـوشـت سـاز و خطیر در کنار مردمـش باشد. دولت بخـتـیار با هماهنگ ژنرال هایزر فـرودگـاهها کشـور را به رو پـروازهـا خـارج بست.
دولت بختیار پـس از چنـد روز تـاب مقـاومـت نـیـاورد و ناگزیـر از پذیرفتـن خـواست ملت شـد. سرانجام امام خمینـ بامداد 12 بهمـن 1357 پـس از 14 سال دور از وطـن وارد کشـور شـد. استقبال بـ سـابـقـه مـردم ایـران چنـان عـظـیـم و غـیـر قـابل انکـار بــود که خبرگزاریها غربـ نیز ناگزیر از اعـتـراف شـده و مستـقـبـلیـن را 4 تا 6 میلیون نفر برآورد کردند.

رحلت امام خمینی (ره)، وصال یار، فراق یاران


امام خمین هـدفها و آرمانها و هـر آنچه را که مـ بایــست ابـلاغ کنـد ، گفته بـود و در عمـل نیز تـمام هستیـش را بـرا تحقق هـمان هـدفها بـکار گرفته بـود. اینک در آستـانه نیمه خـرداد سـال 1368 خـود را آماده ملاقات عزیز م کرد که تمام عمرش را برا جلب رضا او صرف کرده بـود و قامتش جز در بـرابـر او ، در مـقابل هیچ قدرت خـم نشده ، و چشـمانش جز برا او گریه نکرده بـود. سروده ها عارفانه اش همه حاک از درد فـراق و بیان عطـش لحظه وصال محبوب بـود. و اینک ایـن لحظه شکـوهمنـد بـرا او ، و جانــکاه و تحمل ناپذیر بـرا پیروانـش ، فـرا مـ رسید. او خـود در وصیتنامه اش نـوشـته است : با دل آرام و قلبـ مطمئن و روح شاد و ضمیر امیدوار به فضل خدا از خدمت خـواهران و برادران مرخص و به سـو جایگاه ابــد سفر م کنـم و به دعا خیر شما احتیاج مبرم دارم و از خدا رحمن و رحیـم م خـواهـم که عذرم را در کوتاه خدمت و قصـور و تقصیر بپذیـرد و از مـلت امـیدوارم که عذرم را در کـوتاه ها و قصـور و تقصیـرها بـپذیـرنـد و بـا قــدرت و تصمیـم و اراده بــه پیش بروند.
شگفت آنکه امام خمینـ در یکـ از غزلیاتـش که چنـد سال قبل از رحلت سروده است :
انتظار فرج از نیمه خرداد کشم سالها م گذرد حادثه ها م آید
ساعت 20 / 22 بعداز ظهر روز شنبه سیزدهـم خـرداد ماه سـال 1368 لحظه وصال بـود. قــلبـ از کار ایستـاد که میلیـونها قلــب را بـه نور خدا و معنـویت احـیا کرده بـود. بــه وسیله دوربین مخفـ ا که تـوسط دوستان امــام در بیمارستان نصب شده بـود روزها بیمار و جریان عمل و لحظه لقا حق ضبط شده است. وقت که گوشه هایـ از حالات معنو و آرامـش امام در ایـن ایـام از تلویزیون پخـش شـد غوغای در دلها بر افکند که وصف آن جــز با بودن در آن فضا ممکـن نیست. لبها دائمـا به ذکـر خـدا در حـرکت بود.
در آخرین شب زندگ و در حال که چند عمل جراح سخت و طولان درسن 87 سالگ تحمل کرده بود و در حالیکه چندیـن سرم به دستها مبارکـش وصل بـود نافله شب م خـواند و قـرآن تلاوت مـ کرد. در ساعات آخر ، طمانینه و آرامش ملکـوتـ داشـت و مـرتبا شـهادت بـه وحـدانیت خـدا و رسالت پیـامبـر اکرم (ص) را زمـزمه مـ کـرد و بـا چنیـن حــالت بـود که روحـش به ملکـوت اعل پرواز کرد. وقت که خبر رحلت امــام منتشر شـد ، گـویـ زلزله ا عظیـم رخ داده است ، بغضها تـرکیـد و سرتاسر ایران و همـه کانـونهایـ کـه در جـهان بـا نام و پیام امام خمینـ آشـنا بـودنـد یــکپارچه گـریستند و بـر سر و سینه زدنـد. هیچ قلـم و بیـانـ قـادر نیست ابعاد حـادثه را و امواج احساسات غیر قابل کنترل مردم را در آن روزها تـوصیف کند.
مـردم ایـران و مسلمانان انقلاب ، حق داشتـند این چنیـن ضجه کـنند و صحنه های پدید آورند که در تاریخ نمونه ا بـدیـن حجم و عظـمت برا آن سراغ نداریـم. آنان کسـ را از دست داده بـودند کـه عـزت پـایمال شـده شان را بـاز گـردانده بود ، دست شاهان ستمگر ودستها غارتگران آمریکای و غربـ را از سرزمینشان کـوتاه کرده بود ، اسلام را احــیا کـرده بــود ، مسلمـیـن را عــزت بـخـشـیـده بـــود ، جمهـور اسلامـ را بـر پـا کـرده بـود ، رو در رو همـه قـدرتها جهـنمـ و شیـطانـ دنـیا ایستاده بـود و ده سال در بـرابـر صـدها تـوطئه برانـداز و طـرح کـودتا و آشـوب و فتنه داخلـ و خارجـ مقاومت کرده بود و 8 سـال دفـاع را فـرمانـدهـ کرده بـود که در جبهه مقابلـش دشمنـ قـرار داشت که آشکارا از سـو هر دو قـدرت بزرگ شرق و غرب حمایت همه جانبه مـ شـد. مردم ،رهبر محبـوب و مرجع دینـ خـود و مناد اسلام راستیـن را از دست داده بـودند.
شایـد کسانـ که قـادر به درک و هضـم ایـن مفاهیـم نیستنـد ، اگـر حالات مردم را در فیـلمها مـراسـم تودیع و تشییع و خاکسپار پیکر مطهر امام خمینـ مشاهده کنـنـد و خـبر مرگ دهها تـن که در مقابل سنگینـ ایـن حادثه تاب تحمـل نیـاورده و قـلبـشان از کار ایستـاده بـود را بشنـوند و پیکرهای که یکـ پـس از دیـگر از شـدت تـاثـر بیهوش شـده ، بر رو دسـتها در امـواج جمعـیت به سـو درمانگاهها روانه م شـدند را در فیلمها و عکسها ببیننـد، در تفسیر ایـن واقعیتها درمانده شوند.
امـا آنـانکه عشـق را مـ شنـاسنـد و تجـربـه کـرده انـد، مشکلـ نـخواهند داشت. حقیقـتا مردم ایران عاشق امام خمین بـودند و چـه شعار زیبا و گـویای در سالگرد رحلتـش انتخاب کرده بـودند که:
عشق به خمینـ عشق به همه خوبیهاست.
روز چهاردهم خرداد 1368 ، مجلس خبرگان رهبری تشکیل گردیـد و پـس از قرائت وصیتنامه امـام خمین تـوسـط حضرت آیـه الله خامنه ا که دو ساعت و نیـم طـول کشید ، بحث و تبـادل نظر برا تعییـن جانشینـ امام خمینـ و رهبر انقلاب اسلامـ آغاز شد و پـس از چندیـن ساعت سـرانجام حضرت آیـه الله خامنه ا ( رئیـس جمهور وقت ) که خود از شـاگـردان امـام خمینـ ـ سلام الله علیه ـ و از چهره ها درخشـان انقلاب اسلامـ و از یـاوران قیـام 15 خـرداد بـود و در تـمـام دوران نهضت امـام درهمـه فـراز و نشیبها در جـمع دیگـر یــاوران انـقلاب جـانبـاز کرده بود ، به اتفاق آرا برا ایـن رسالـت خطیر بـرگـزیده شد. سالها بـود که غـربیـها و عوامل تحت حمایتشان در داخل کشـور که از شکست دادن امـام مایـوس شـده بـودند وعده زمان مرگ امـام را م دادند.
اما هـوشمند ملت ایران و انتخاب سریع و شایسته خـبرگان و حمایـت فـرزنـدان و پیـروان امـام همه امیدها ضـد انقلاب را بـر بـاد دادنـد و نه تنها رحلت امـام پایان راه او نبـود بلکه در واقع عصر امام خمینـ در پهـنه ا وسیعـتر از گـذشـته آغاز شده بـود. مگر اندیشه و خـوب و معنویت و حقیقت م میرد ؟ روز و شـب پانزدهـم خرداد 68 میلونها نفر از مردم تهران و سـوگواران که از شهرها و روستاها آمـده بـودند ، در محل مصلا بـزرگ تهـران اجتماع کردنـد تـا بـرا آخـریـن بـار با پیکر مطهر مـرد که بـا قیـامش قـامت خمیـده ارزشها و کرامتها را در عصر سیاه ستـم استـوار کرده و در دنـیا نهـضتـ از خـدا خواه و باز گشت به فطرت انسان آغاز کرده بود ، وداع کنند.
هیچ اثر از تشریـفات بـ روح مـرسـوم در مراسـم رسم نبـود. همه چیز، بسیج و مردم وعاشقانه بـود. پیـکر پاک و سبز پوش امـام بـر بـالا بـلنـد و در حلـقه میلیـونها نفـر از جمعیت مـاتـم زده چـون نگین م درخشید. هر کس به زبان خویـش با امامـش زمـزمه م کرد و اشک مـ ریخت. سـرتاسـر اتـوبان و راهها منته به مصلـ مملـو از جمیعت سیاهپوش بود.
پـرچمها عزا بـر در و دیـورا شهر آویخته و آوا قرآن از تمام مساجد و مراکـز و ادارات و مـنازل به گـوش مـ رسیـد. شـب کـه فـرا رسیـد هزاران شمع بیاد مشعلـ که امـام افـروخـته است ، در بـیابـان مصلـ و تپه هـا اطـراف آن روشـن شـد. خـانـواده هـا داغدار گرداگرد شمعـها نشسته و چشمانشان بر بلندا نـورانـ دوخته شـده بود.
فریاد یا حسیـن بسیجیان که احساس یتیم مـ کـردنـد و بــر سـر و سینه مـ زدنـد فـضا را عـاشـورایـ کرده بـود. بـاور اینـکـه دیـگر صدا دلنشیـن امام خمینـ را در حسینیه جماران نخـواهند شنید ، طاقتـها را بـرده بـود. مـردم شـب را در کـنار پیـکـر امـام بـه صبـح رسانیدند. در نخستین ساعت بامداد شانزدهم خــرداد ، میلیونها تـن به امامت آیه الله العظمـ گلپایگان(ره) با چشمان اشکبار برپیکر امام نماز گزاردند.
انبـوه جمعیت و شکوه حماسه حضـور مـردم در روز ورود امام خمـین به کشـور در 12 بهمـن 1357 و تـکـرار گسـتـرده تـر ایـن حماسـه در مـراسـم تشییع پیکر امام ، از شگفـتیها تـاریخ اسـت. خـبرگـزاریها رسمـ جهـانـ جمعیت استقبال کننده را در سال 1357 تا 6 میلیـون نفر و جمعیت حاضـر در مــراسـم تشـییـع را تا 9 میلیـون نفر تخمیـن زدند و ایـن در حال بـود که ط دوران 11 ساله حکومت امام خمین به واسطه اتحـاد کشـورهای غرب و شرق در دشمن با انقلاب و تحمیل جنگ 8 ساله و صـدهـا تـوطـئه دیـگـر آنـان ، مردم ایـران سخـتیها و مشکلات فـراوانـ را تحـمـل کرده و عزیزان ب شمار را در ایـن راه از دست داده بـودند و طـبعا مـ بـایـست بـتدریج خسته و دلسرد شـده باشنـد امـا هرگز این چنیـن نشـد. نسل پرورش یـافـته در مکتب الـه امام خمین به ایـن فرمـوده امام ایـمان کامـل داشـت که :در جهـان حجـم تحمل زحمـتها و رنجها و فداکاریها و جان نثـاریها ومحرومیتها مناسب حجـم بـزرگ مقصـود و ارزشمند وعلـو رتـبـه آن است پـس از آنـکه مراسـم تـدفیـن به علت شـدت احسـاسات عـزاداران امـکان ادامـه نیافت ، طـ اطلاعیه ها مـکرر از رادیـو اعلام شـد کـه مـردم بـه خانه هایشان بازگردند ، مراسـم به بعد مـوکـول شــده و زمــان آن بعـدا اعلام شد. برا مسئولیـن تـردیـد نـبـود که هر چه زمان بگذرد صـدها هزار تـن از علاقه مندان دیگر امـام کـه از شهـرها دور راهـ تهران شده اند نیز بر جمعیت تشییع کننـده افـزوده خـواهـد شـد ، ناگزیر در بعدازظهر همان روز مراسم تـدفـین بـا همان احساسات و بـه دشـوار انـجـام شـد کـه گـوشـه هـایـ از این مـراسـم بـوسـیـله خبرنگـاران بـه جهان مخابره شـد و بدین سان رحلت امام خمینـ نیز همچـون حیاتـش منـشأَ بیـدار و نهضتـ دوباره شـد و راه و یادش جاودانه گردید چرا کـه او حقیـقت بـود و حقیقت همیشه زنـده است و فناناپذیر.