مزار فراموش شده ی ماهی سیاه کوچولو (صمد بهرنگی)

شهریور ماه سال 1347 در یک روز تابستانی گورستان امامیه تبریز میزبان پیکر رفیق اولدوز بود که در نهم شهریور ۱۳۴۷ در رود ارس و در ساحل روستای شام‌گوالیک کشته شد و جسدش را چند روز بعد در ۱۲ شهریور در نزدیکی پاسگاه کلاله در چند کیلومتری محل غرق شدنش از آب گرفتند.

صمد ، که فرزند کارگری بود که صورت را با سیلی سرخ نگه داشته بود اکنون در زیر خاک بود و نام و آوازه اش بر زبانها و راه و منشش در دلها.

صمد که هرگز حجله عروسی را ندید ، حجله مرگ را میهمان بود و به راستی که صمد هیچگاه نایستاد. وحشت نکرد از اینکه به آنچه می خواست ، نرسد. چراکه زندگی را «بی اهمیت» و « کلاف سردرگمی» می دانست.

صمد به منزله سمبل "تمرین آزادی" در خاطره ها و در تاریخ سرزمین ایران تحت ستم مضاعف مونارشی و تئوکراسی ماندگار است و خواهد ماند.

صمد درصدد است به هر ترتیبی شده آزادی را تجربه بکند، آن را از زبان حیوانات به کودکان، نوباوگان، جوانان و بزرگسالان بیاموزد. ماهی سیاه کوچولو قهرمان داستان صمد بهرنگی است که دوست ندارد مدام در همان خویبار شنا بکند. او درصدد است در رودخانه شنا بکند، دریا را بشناسد و از دریا به سوی اقیانوس شنا بکند. صمد در واقع خود همان ماهی سیاه کوجولو است. در حامعه ای که او زندگی می کند، تجربه آزادی اجتماعی را ندارد، در جمع آزادی را تجربه نکرده است، بطور تکی به خود جرأت می دهد آزاد اندیشی و آزادی کلام را تجربه بکند بدون این که با خطرات بسیار بزرگ و موانع آزادی از قبل آشنا شده باشد.

ولی 44 سال بعد از مرگ صمد ، مزار فراموش شده اش دل هر دوستدار فرهنگ و هنر و آزادی را به درد می آورد.

انگار او روزی یکی از اساطیر این کشور و شهر نبوده ، برگزاری کنگره و همایش همه پیش کش.

ولی بی مهری هم حدی دارد ،نه مطلبی و مقاله ای از او در نشریات ، نه تابلویی حداقل برای راهنمایی مشتاقانش در گورستان امامیه و خیابان منتهی به آن و  در کتابهای گردشگری که به مسافران ارائه میشود هم نیز نامی از مزار فراموش شده  ماهی سیاه کوچولو دیده نمیشود.

گورستان امامیه متاسفانه تبدیل به محل خواب معتادان شده و حتی اگر کسی هم بخواهد برای سر زدن به این گورستان وارد شود باید قبل از همه چیز مواظب جان و مالش باشد تا گزندی به او نرسد.

این بیت هم دیگر نمود خود را از دست داده که میگفت : این مردم زنده کش مرده پرست.

بخواهیم یا نخواهیم صمد روزگاری یکی از الگوهای این سرزمین بوده و هر چه قدر هم بی مهری پیشه کنیم خاطرش از یادها نرفتنی است.

 دوستی برای صمد نوشته بود در تابلوی بالای مزارش :

آنکه شد زنده ی جاویدان

کجا می میرد