شهردار کیست و شهردار خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد

در آستانه انتخابات شهرداری هستیم ، قانونا همزمان با اتمام دوره شورا ؛ دوره شهرداری شهردار منتخبشان هم تمام می شود و اصلی ترین وظیفه شورا ها انتخاب شهردار است .

اما برای این باید ابتدا تعریف جامعی از شهردار داشته باشیم و بعد ویژگی های شهردار خوب را شناسائی کنیم سپس با بررسی رزومه افراد و کارنامه ها و توانائی های افراد به یک شهردار خوب برسیم ، شهرداری که حداقل دارای 70درصد وِیژگی های استاندارد شهردار بودن را داشته باشد

شهردار به تعریف لغوی کسی است که شهر را در اختیار دارد در کشورهای غربی معمولا شهرداران از همه حیث بر سایر قوای سیاسی ارجحیت دارند و مردم بیشتر شهردار خود را می شناسند تا فرماندار یا والی یا نماینده خود را ! در دانشنامه جامع شهردار را اینطور تعریف نموده اند

طبق تعریف دانشنامه‌ای، به نگهبان یا گرداننده شهر، شهردار یا شارمند، گویند.اما بر اساس معانی رایج در ایران، شهرداری نهادی است عمومی، غیر دولتی، محلی و خودکفا. یعنی مثل دیگر نهادهای دولتی از بودجه دولتی استفاده نمی‌کند و باید دارای درآمد محلی برای اداره خود باشد که این درآمد توسط شورای اسلامی شهر به تصویب رسیده و در قالب عوارضات متعلقه از مردم اخذ می‌گردد

شهردار خوب کیست؛ و دارای چه ویژگی هایی است؟

اینها نخستین پرسش هایی است که شوراهای شهری در آغاز با آن مواجه می شوند. شوراهایی که پاسخ صحیح سؤالات مذکور رادریابند نیمی از راه را با موفقیت طی کردها ند. با توجه به وظایف پیچیده و متنوع شهرداری ها،شهردار باید چه تخصص یا تخصص هایی داشته باشد؟ آیا باید متخصص فضای سبز باشد یادارای تخصص مرتبط با محیط زیست؟ مهندس عمران باشد یا مهندس معمار، مهندس صنایع و یا مهندس بهداشت محیط، عالم اقتصاد و یا جامعه شناس، یا جز اینها؟ همة اینها در مدیریت شهرداری مورد نیاز هست ولی آیا کسی پیدا می شود که تمامی این تخصص ها را داشته باشد؟
بدیهی است که پاسخ منفی است. پس باید چه تخصصی داشته باشد؟ آیا تخصصی پیدا می شود
که همة آنهایی را که ذکر شد در خود داشته باشد؟ اگر نمی توان چنین تخصصی را پیدا کرد،
پس باید دنبال چه چیزی بود؟ اگر شهرساز نمیتوان بود، لیکن میتوان مدیریت شهرسازانه داشت؛ و اگر معمار نمیتوان بود،میتوان مدیریت معمارانه داشت. پس باید دنبال کسی گشت که اگر این تخصص ها را ندارد،مدیریت استفاده از آنها را داشته باشد.
دوم اینکه شهردار کسی نیست که صرفاً مدیریت یک سازمان را برعهده داشته باشد و اگر از
عهدة این امر برآید، فرد مناسبی برای تصدی سازمان شهرداری است. بلکه شهردار کسی است
که خود منتخب افراد منتخب مردم یک شهر است و مشروعیت اداره امور شهر را به واسطه رأیی که مردم به اعضای منتخب خود در شهر می دهند، به دست می آورد. بنابراین باید بتواند شهررا با مدیریت شورایی اداره کند. برای این امر، وی باید به این نوع مدیریت باور داشته باشد و نه تنها شهر را متناسب با دیدگاه و خواسته های نمایندگان مردم در شورا اداره کند، بلکه با همراهی و همفکری شورا، امکان حضور مؤثر مردم را در ادارة امور شهرفراهم سازد، به گونه ا ی که شهر در اختیار مردم قرار گیرد وپروژه های عمرانی و فعالیت های خدماتی در پاسخ به نیازهای واقعی مردم شهر تعریف و اجرا شوند.
شهردار باید کسی باشد که هدف مدیریت شهری را توسعه بداند،نه عمران و نه ارائه خدمات
بیشتر. توسعه با مشارکت مردم امکانپذیر خواهد بود و توسعه با آگاهی و دانایی مردم نسبت به حقوق شان و تکالیف شان در قبال ادارة امور شهر محقق می شود.
شهردار منتخب شورا میبایست به مدیریت شهروند محور باور داشته باشد و سازمان ادارة
شهرداری را با این باور ساماندهی کند. بنابراین باید بتواند به سهولت با مردم ارتباط برقرار کند و نه به گونه ا ی عوام فریبانه. میبایست با سازماندهی مناسب، امکان آگاهی از نظریات و دیدگاه های واقعی مردم فراهم گردد و شهر در چارچوب خواسته های مردم مدیریت شود.

مشخصه شهرداران موفق

موسسه راهبردهای شهری در ایالات متحده اخیرأ تحقیقی را به انجام رساند که طی آن مشخصات مدیران موفق در زمینه مدیریت شهری مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق سوابق و عملکرد چندین نفر از شهرداران حاضر و سابق شهرهای مختلف دنیا مورد بررسی قرار گرفت و با بسیاری از آنها به طور حضوری یا تلفنی مصاحبه شد.

نتایج این تحقیق را می توان در 6 نقطه خلاصه کرد :

1.      استفاده از ایده دیگران

بیشتر شهرداران موفق، افرادی هستند که در هر گفتگوی دوستانه طرح ها و نظرات دیگران را می شنوند و آنها را به خاطر می سپارند . بر خلاف تصور عمومی ، خیلی از طرح های موفق از همین گفت و گو ها و جمع های دوستانه و بعضأ با حضور اندیشمندان یا کارشناسان گرفته می شوند و به ندرت چنین طرح هایی در جلسات رسمی طرح های اولیه مطرح می شوند و بعدأ روی آنها کار کارشناسی می شود.

2.      ساختن بر اساس توان موجود

معمولأ طرح هایی موفق می شوند که مردم آنها را قبول دارند و همین قبول داشتن نشانه آماده بودن جامعه برای چنین طرحی است. ممکن است این آمادگی زیاد به چشم نیاید اما به محض اینکه روی آن دست گذاشته شد به صورت آشکار خود را نشان می دهد.

3.      اعلام به موقع

وقتی برنامه ای هنوز در مرحله طرح و نظر است نباید آنرا به عموم اعلام کرد. پس از بررسی یک طرح، باید مدتی را نیز صرف برنامه ریزی برای اجرای آن کرد. در این برنامه ریزی می توان حداقل 4 تا 5 مانع بزرگ را شناسایی کرد که ممکن است مانع موفقیت طرح شوند. در غیر اینصورت طرح مورد نظر ممکن است تبدیل به یک فوتبال سیاسی شود. درطول مدتی که صرف این برنامه ریزی و کار بیشتر روی طرحی می شود و تا قبل از اعلام عمومی آن می توان با مدیران دیگر نیز مشورت کرد و نظرات و انتقادات آنها را شنید.

4.      حل مشکلات مالی

یکی از موانعی که تمام طرح ها در سراسر دنیا با آن روبرو هستند، کمبود بودجه است . قبل از اعلام عمومی یک طرح باید منبع یا منابع مالی تأمین بودجه برای طرح مورد نظر مشخص شوند.

5.      ارتباط طرح با مردم

یکی دیگر از مشکلات احتمالی یک طرح این است که آنها تنها یک و نظرند و هر طرحی باید در مقیاس های انسانی بررسی و آزمایش شود تا مشخص گردد آیا افراد جامعه از آن طرح استقبال خواهند کرد و مورد استفاده آنها هست؟

6.      تمرکز روی طرح :

از بیشتر شهرداران موفق دنیا تنها به خاطر چند موردمحدود یاد می شود، چه بهتر که این چند مورد ، مربوط به موفقیت ها باشند تا شکست ها. پس بهتر است ضمن پیشبرد امور شهری که طی آن ممکن است چندین طرح نیز به انجام برسند، روی چند طرح محدود و ماندنی تمرکز کرد و از این مسیر منحرف نشد.

همچنین شهرداران موفق را می توان از لحاظ مشخصات فردی و حرفه ای به چند دسته تقسیم کرد. بعضی از آنها بیشتر به روند کار و خدماتی که در روند اجرای طرح ها ارائه می شوند، اهمیت می دهند و برخی دیگر بیشتر به نتیجه کار و پیامد های اجتماعی ، سیاسی و مدیریتی طرح هایشان اهمیت می دهند که هر کدام از این مشخصات می تواند باعث موفقیت یک شهردار شود.

نکته دیگر در مورد شهرداران موفق این است که فهرست چنین افرادی معمولا شامل شهرداران سابق و قدیمی شهرهاست و برای ادعای موفق و یا نا موفق بودن یک شهردار نیاز به وقت است. به عبارت دیگر یک شهردار به دلیل تنها رویکردش به مسائل شهری نمی تواند مورد قضاوت قرار بگیرد، بلکه پیامدهای طرح های وی و همکارانش و تأثیر آنها بر جامعه شهری در طول مدت زمان خاصی، باید مورد بررسی قرار گیرند.