توصیه های پزشکی امام رضا (ع) برای آخرین ماه سال

طب الرضا(ع)

 

قدس آنلاین – حسینعلی پورافضلی: مطابق گاه شمار یونانی شباط به آخرین ماه زمستان اطلاق می شود که به طور تقریبی با اسفند ماه ما برابر است. همانطور که پیش از این گفتیم امام رضا (ع) برای هر ماه دستورالعمل های خاصی را توصیه کرده اند.

امام رضا علیه السلام در رساله ذهبیه در مورد ویژگی های اسفندماه می فرماید: (شباط) ثمانیة و عشرون یوما تختلف فیه الریاح و تکثر الامطار و یظهر فیه العشب و یجری فیه الماء فی العود و ینفع فیه اکل الثوم و لحم الطیر و الصیود و الفاکهة الیابسة و یقلل من اکل الحلاوة و یحمد فیه کثرة الجماع و الحرکة و الریاضة؛ شباط بیست و هشت روز است، بادها در آن مختلف می‏شود باران زیاد می بارد، گیاه و علف سر از زمین بیرون می‏آورد، آب در شاخه‏های درختان جاری می‏شود، خوردن سیر و گوشت پرندگان و شکار و میوه‏های خشک شده سودمند است و حرکت و فعالیت و کار در این ماه بسیار نیکو است.(1)
امام رضا (ع) در این بخش از سخنان خود این ماه را مقدمه بهار برشمرده و به خصوصیات طبیعی و جوی آن اشاره می کنند و در اولین توصیه برای این ماه خوردن سیر را توصیه می کنند هرچند در بیانی دیگر فرموده اند که در فصل بهار باید از خوردن پیاز و سیر و ترشی پرهیز کرد، اما استفاده از این گیاه را برای آخر زمستان مفید دانسته و فرموده اند: و ینفع فیه اکل الثوم ؛ خوردن سیر در این ماه نافع بدن است.
‎ در روایات از سیر به عنوان شفای هفتاد نوع بیماری یاد شده و خواص فراوانی برای آن ذکر شده است. در حال حاضر هم از سیر برای کاهش میزان کلسترول و کاهش خطر بروز بیماری ‌های قلبی-عروقی و نیز برای بهره مندی از خواص ‏ضد میکروبی آن استفاده می ‌شود. امام رضا(ع) در بیانی دیگر می فرماید: هر کس می خواهد بادی دامنگیر او نشود،در هر هفت روز،یک بار سیر بخورد.(2)
دومین توصیه امام رضا (ع) برای این ماه خوردن گوشت پرنده و شکار است. در اواخر زمستان از این جهت که هنوز سرمای زننده آن گاهی ما را تعقیب می‏کند بدن نسبت به ماه های بعد محتاج به حرارت بیشتری است و در میان خوراکی‏ها گوشت حرارت زیادتری تولید می‏کند. از این رو امام رضا علیه السلام در باره فواید و خواص مفید مصرف گوشت در بیانی دیگر به نقل از امام علی علیه‏السلام می فرمایند: ذُکِرَ عِندَ النَّبِیِّ صلی‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم اللَّحمُ وَالشَّحمُ ، فَقالَ : لَیسَ مِنهُما بَضعَةٌ تَقَعُ فِی المَعِدَةِ إلاّ أنبَتَت مَکانَها شِفاءً ، وأخرَجَت مِن مَکانِها داءً ؛ نزد پیامبر صلی‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم از گوشت و پیه یاد شد. فرمودند : هیچ پاره‏ای از این دو در معده جای نمی‏گیرد ، مگر این که در جای آن ، شفا می‏روید و بیماری‏ای از آن جا می‏رود.( 3)
و توصیه سوم امام رضا (ع) برای این ماه استفاده از خشکبار و میوه های خشک است. از این رو می فرماید: و الفاکهة الیابسة؛ و خوردن میوه‏های خشک مفید است که مراد از میوه‏های خشک ظاهرا خشکبار است مانند پسته و بادام و فندق و گردو و سنجد و امثال آن که ما پیش از این در خواص برخی از آنها مثل گردو ، سنجد و ... از نگاه امام رضا (ع) سخن گفتیم.
بخشی از توصیه های امام رضا (ع) برای این ماه توصیه های پرهیزی است که نباید انجام داد. از این رو آن حضرت می فرماید: و یقلل من اکل الحلاوة؛ و باید از خوردن شیرینی جات بکاهد.
در اسفند ماه به خاطر اختلالاتی که در مزاج پیدا می شود ، جریان خون مختل شده و پوست بدن دچار مشکل می شود و برخی نارسایی ها در مفاصل و استخوانها چدید می آید که به خاطر همین امام رضا (ع) می فرماید: در ماه شباط باید از مقدار مصرف شیرینی کم کرد.
و توصیه آخر امام رضا (ع) برای این ماه افزایش تحرک و ورزش و فعالیت های بدنی است. فعالیت های بدنی خود به بیدار شدن اعصاب کمک می کند چرا که در سرمای زمستان اعصاب به نوعی رخوت دچار شده و سلولهای مرده همچنان در جای خود مانده اند که با حرکت و فعالیت و ورزش احیا می شوند.(4)
امام رضا (ع) در بیانی دیگر در مورد تحرک و آثار ورزش در ایجاد نشاط معتقدند که جنبش بیش از اندازه و خسته ساختن اعضای بدن باعث فرسودگی جسم و جان خواهد شد و موجبات حزن و درد را فراهم می‌سازد؛ اما اگر تقلا و جنبش به حد اعتدال باشد باعث نشاط و شادمانی انسان می‌گردد و او از این فعالیت لذت خواهد برد.

پانوشتها:
1.رساله ذهبیه/ ذیل خصوصیات ماهها/(شباط) ثمانیة و عشرون یوما...
2. طب الامام رضا،ص41
3. عیون أخبار الرضا علیه ‏السلام ، جلد 2 ، صفحه 41 ، حدیث 130
4. طب الرضا علیه السلام / ترجمه امیر صادقی ص173 تا ص 181