از كسانى مباش كه بدون عمل صالح به آخرت اميدوار است.

حكمت 150

ضدّ ارزش‏ها و هشدارها

(اخلاقى، اجتماعى، سياسى)

و درود خدا بر او، فرمود: (مردى از امام در خواست اندرز كرد.)

از كسانى مباش كه بدون عمل صالح به آخرت اميدوار است، و توبه را با آرزوهاى دراز به تأخير مى‏اندازد، در دنيا چونان زاهدان، سخن مى‏گويد، اما در رفتار همانند دنيا پرستان است، اگر نعمت‏ها به او برسد سير نمى‏شود، و در محروميّت قناعت ندارد، از آنچه به او رسيد شكر گزار نيست، و از آنچه مانده زياده طلب است. ديگران را پرهيز مى‏دهد اما خود پروا ندارد به فرمانبردارى امر مى‏كند اما خود فرمان نمى‏برد، نيكوكاران را دوست دارد، اما رفتارشان را ندارد گناهكاران را دشمن دارد اما خود يكى از گناهكاران است، و با گناهان فراوان مرگ را دوست نمى‏دارد، اما در آنچه كه مرگ را ناخوشايند ساخت پافشارى دارد، اگر بيمار شود پشيمان مى‏شود، و اگر تندرست باشد سرگرم خوشگذرانى‏هاست در سلامت مغرور و در گرفتارى نا اميد است اگر مصيبتى به او رسد به زارى خدا را مى‏خواند. اگر به گشايش دست يافت مغرورانه از خدا روى بر مى‏گرداند، نفس به نيروى گمان ناروا، بر او چيرگى دارد، و او با قدرت يقين بر نفس چيره نمى‏گردد. براى ديگران كه گناهى كمتر از او دارند نگران، و بيش از آنچه كه عمل كرده اميدوار است. اگر بى نياز گردد مست و مغرور شود، و اگر تهيدست گردد، مأيوس و سست شود. چون كار كند در آن كوتاهى ورزد، و چون چيزى خواهد زياده روى نمايد، چون در برابر شهوت قرار گيرد گناه را بر گزيده، توبه را به تأخير انداز، و چون رنجى به او رسد از راه ملت اسلام دورى گزيند، عبرت آموزى را طرح مى‏كند امّا خود عبرت نمى‏گيرد در پند دادن مبالغه مى‏كند امّا خود پند پذير نمى‏باشد. سخن بسيار مى‏گويد، امّا كردار خوب او اندك است براى دنياى زودگذر تلاش و رقابت دارد امّا براى آخرت جاويدان آسان مى‏گذرد سود را زيان، و زيان را سود مى‏پندار از مرگ هراسناك است امّا فرصت را از دست مى‏دهد گناه ديگرى را بزرگ مى‏شمارد، امّا گناهان بزرگ خود را كوچك مى‏پندارد، طاعت ديگران را كوچك و طاعت خود را بزرگ مى‏داند مردم را سرزنش مى‏كند، امّا خود را نكوهش نكرده با خود رياكارانه بر خورد مى‏كند خوشگذرانى با سرمايه‏داران را بيشتر از ياد خدا با مستمندان دوست دارد، به نفع خود بر زيان ديگران حكم مى‏كند امّا هرگز به نفع ديگران بر زيان خود حكم نخواهد كرد، ديگران را هدايت امّا خود را گمراه مى‏كند، ديگران از او اطاعت مى‏كنند، و او مخالفت مى‏ورزد، حق خود را به تمام مى‏گيرد امّا حق ديگران را به كمال نمى‏دهد، از غير خدا مى‏ترسد، امّا از پروردگار خود نمى‏ترسد.