تمرکز قوا
قطرات باران اگر در نقطهای گرد آید، دریاچهای را تشکیل میدهد و اگر پراکنده شود، در دل زمین فرو میرود. همچنین است فعالیتهای فکری و بدنی ما.
تمرکز فکر یکی از عوامل کامیابی است. تمرکز دادن فکر در یک نقطه باعث میشود که فشار فکر به یک نقطه متوجه گردد و هرگونه مانع سرسخت از جلوی پا برداشته شود. نقش تمرکز فکر در کار، همان نقش اهرم در فیزیک است. کار اهرم این است که نیروها را در نقطهای متمرکز میسازد و با یک فشار متناسب، جسم سنگینی را بلند میکند. لذا با تمرکز فکر در یک نقطه، بسیاری از مشکلات از پیش پای انسان برداشته میشود.
فعالیتهای بدنی و فکری ما بسان قطرات باران است که اگر در نقطهای گرد آید، دریاچهای را تشکیل میدهد، ولی اگر پراکنده شود، در دل زمین فرو میرود و نتیجهای به دست نمیآید.
شما آوازه نابغه شرق، شیخ بهائی، را شنیدهاید. وی در بسیاری از علوم طبیعی و ریاضی و اسلامی دست توانائی داشت و به عنوان یکی از چهرههای درخشان خاور زمین در بسیاری از رشتههای علمی آثار ارزندهای از خود به یادگار گذارده است. وی میگوید:
من با دانشمندان نامدار که ذی فنون بودند و در رشتههای گوناگون کار کرده، و در هر علمی اطلاعات وسیعی به دست آورده بودند، وارد بحث و مذاکره شدم و بر همه آنها پیروز گشتم. ولی هر موقع با متخصص یک فن یعنی کسی که تمام نیروی خود را در یک رشته به کار برده بود، به بحث پرداختم سخت مغلوب شدم؛ زیرا بر اثر متناهی بودن نیروی فکری، زوایائی از هر علم برای من مخفی مانده بود.
نقش تمرکز فکر در کار، همان نقش اهرم در فیزیک است. کار اهرم این است که نیروها را در نقطهای متمرکز میسازد و با یک فشار متناسب، جسم سنگینی را بلند میکند. لذا با تمرکز فکر در یک نقطه، بسیاری از مشکلات از پیش پای انسان برداشته میشود.
قوای عقلی در حل مشکلات بسان اشعه خورشید است که اگر به وسیله ذره بین در نقطهای متمرکز نشود، چیزی را که در مقابل آن قرار گرفته است نمیسوزاند. و اشعه فکر انسانی تا به نقطه واحدی نتابد موانع را ریشه کن نمیسازد و جوانب موضوع را روشن نمیکند.
معلمان مجرب همواره شاگردان را تشویق میکنند که در هر موضوعی دقت خود را به کار اندازند. دقت جز متمرکز ساختن قوا در نقطه ای، چیز دیرگی نیست و همه اکتشافات معلول و اثر مستقیم دقت کاشفین در یک موضوع است.
عدهای هستند که اصلا در زندگی نقشه و هدف ندارند و بسان یک کشتی و یا هواپیمای بدون قطب نما، سرگردانند. یک چنین کشتی بر اثر تصادم با کوههای مخفی دریائی خرد میشود و چنین هواپیمائی به هنگام عبور از روی چاههای هوایی در آن سقوط مینماید.
افراد بی نقشه نیز براثر تصادم با کوه حوادث از پای در آمده و یا در دره نابودی سقوط میکنند.
عده دیگری هستند که نقشه دارند ولی پیش ار رسیدن به هدف از نیمه راه عقب نشینی میکنند و راه دیگری پیش میگیرند. مرد موفق کسی است که تا به هدف نرسد دست از آن برندارد و به کاردیگر اشتغال نورزد. زیرا راه هرقدر دور باشد با پیمودن متوالی با پایان میرسد.
یکی از علائم نوابغ این است که میتوانند افکار خود را در نقطهای متمرکز سازند.
اصولا یکی از وسائل عقب ماندگی گروهی از افراد مستعد و آماده این است که بنا به عواملی گرفتار “تلون مزاج “ میشوند و از این شاخه به آن شاخه میپرند. اینان در قلمروهای مختلف گام مینهند؛ کاری را انجام نداده، دست به کار دیگر میزنند و میخواهند همه کاره شوند ولی سرانجام هیچ کاره اند.
طبیعت جهان آفرینش به ما خوب درس میآموزد: اگر نهالی را چندبار جابه جا کنند، سرانجام پژمرده میشود. ولی نهالهای ثابت و پابرجا همواره خرم و شاداب جلوه میکنند. جابه جا کردن نهال و اصول فکر موجب پریشانی میشود و فکر را از رشد و نمو باز میدارد. یکی از علائم نوابغ این است که میتوانند افکار خود را در نقطهای متمرکز سازند.
همه کاره بودن علاوه بر ضررهای فردی، لطمه اجتماعی شدیدی دارد. چه بسا اقتصاد و فرهنگ یک کشور را فلج میسازد و هرج و مرج عجیبی به وجود میآورد که اصلاح آن بسختی صورت میپذیرد.
بوفون میگفت: قریحه و موهبت فقط عبارت از این است که انسان هوش خود را به یک نقطه متوجه سازد.
از نیوتن پرسیدند: “چطور موفق به این اکتشافات زیاد شدید؟” وی جواب داد: "با تأمل مستمر در آنها.” او درباره یک موضوع آنقدر فکر و تأمل میکرد تا برایش مانند روز روشن میگردید.
یکی از مزایای تمدن کنونی پرورش دادن استادان متخصص است؛ تنوع و کثرت رشتههای علوم موضوع تخصص را به صورت یک امر اجتناب ناپذیر در آورده است و اگر این کار از میان برود، کاروان ترقی در حد معینی توقف میکند.