کدام دعا به اجابت نمی رسد

عثمان بن عیسی ،از محدثی که وی را حدیث کرده از ابی عبد الله ،امام صادق ، علیه السلام روایت کرد که خدمت امام عرضه داشتم که دو آیه در کتاب خداست که معنای آن دورا می جویم ، ولی نمی یابم ؟ امام علیه السلام فرمود:آن دو آیه کدام است ؟ عرضه داشت آیه ادعونی استجب لکم زیرا دعا می کنم ولی اجابت را نمی بینم امام فرمود :آیا نظر تو این است که خدای تعالی خلف وعده کرده است ؟ عرضه داشتم :خیر ،فرمود: پس برای چه اجابت نمی شود؟ عرض کردم : نمی دانم .فرمود: ولی من با تو می گویم :هر کس اطاعت اوامر الهی کند سپس او را از راه دعا بخواند ،حق تعالی اجابت می کند. پرسیدم :راه دعا کدام است ؟ فرمود:دعا را به ستایش و حمد خدای شروع می کنی و نعمت هایی را که به تو داده یادآور می شوی ، سپس شکرش می نمایی ، آنگاه بر پیامبر و آلش درود می فرستی (صلوات می فرستی ) و سسپس یاد آور گناهانت می شوی و بدان اقرار می کنی ، سپس از آنها استغفار می نمایی . این راه دعاست سپس آن حضرت پرسید :آیه دیگر کدام است ؟ عرضه داشتم گفتار حق سبحان :

وما انفقتم من شی فهو یخلفه و هو خیرالرازقین : 1 آنچه خرج کنی خدای بجایش می آورد و اوست بهترین روزی دهندگان . و من خرج می کنم و درجای آن چیزی نمی بینم حضرت پرسید :آیا می پنداری که خدیا تعالی خلف وعده کرده است عرض کردم :خیر، فرمود:پ س علت عدم جایگزینی چیست ؟ عرض کردم : نمی دانم . فرمود: اگر کسی از راه حلال کسب مال کند، و در راه حلال خرج کند ،درهمی خرج نمی کرد جز آنکه خدای به جایش درهمی دیگر می داد. ویا اینکه چیزی را در خواست کرده است که صلاح او در آن نیست و آن چیز برای او یا دیگران مفسده دارد. زیرا هیچکس خدای تعالی را بر طبق حکمتش در مورد صلاح خود نخوانده جز آنکه حق سبحانه آنرا اجابت کرد،و وظیفه دعا کننده آن است که صلاحیت دعا را در زبان یا در نیت قلبی خویش در نظر بگیرد، پس اگر مصلحت در اجابت آن است ، خدای تعالی آنرا اجابت می کند. با آنکه اگر مصلحت در تاخیر اجابت است آنرا به تاخیر می اندازد و خدای تعالی فرمود: ولو یعجل الله للناس الشر استعجالهم بالخیر لقضی الیهم اجلهم . 2و اگر خدا به عقوبت عمل زشت مردم و دعای شری که در حق خود می کنند بمانند خیرات تعجیل می فرمود همه دستخوش مرگ و هلاکت می شدند. و در دعای ائمه علیه السلام آمده است :یا من لا یغیر حکمته الوسائل ای کسی که وسایل ،حکمت او را تغییر نمی دهند ،و چون علم غیب از بنده پوشیده است ، چه بسا قوای شهویه با عقل مشتبه شده آنگاه بنده امر موجب فساد خود را صلاح می پندارد و از خدا می خواهد و در سؤ ال اصرار می ورزد.
وما انفقتم من شی فهو یخلفه و هو خیرالرازقین: آنچه خرج کنی خدای بجایش می آورد و اوست بهترین روزی دهندگان
دعا

و اگر خدای تعالی در اجابت تعجیل کند و آنرا بر آورده نماید ،بنده به هلاکت می رسد. و این بر همگان روشن است و بیان نمی خواهد. و زیاد هم واقع شده است .چه بسا خواسته هایی داریم ، سپس از آن به خدا پناه می بریم . و از چه اموری دوری می جوییم .سپس آنرا می خواهیم . و بر همین معنی این سخن علی (ع ) حمل شده است که فرمود:چه بسا کار که انسان حریص بر آن است اما وقتی به آن می رسد دوست دارد که بدان نرسیده بود. و گفتار حق سبحانه تو را کفی است که عسی ان تکرهوا شیئا و هو خیر لکم و عسی ان تحبوا شیئا و هو شر لکم والله یعلم و انتم لا تعلمون 3چه بسا از چیزی بدتان بیاید ولی خیر شما در آن است و چه بسا چیزی را دوست بدارید و بد شما در آن است و خدای می داند و شما نمی دانید.

پس خدای تعالی ، از کرم فراوان و نعمت های بسیار خود ،آن را اجابت نمیکند. یا به خاطر اینکه رحمت او سبقت گرفته ، زیرا رحمت الهی قبل از غضب اوست و دعا را به این خاطر آورده است که به او رحمت کرده ، و او را در معرض ثواب و جزاء قرار داده باشد و او بی نیاز از خلق و عقاب ایشان است یا آنکه می داند که مقصود بنده از دعا اصلاح حال خویش است گویا آنچه را که در ظاهر طلب کرده است به طور مطلق مقصودش نیست ،بلکه در صورتی که آن چیز برای او منفعت داشته باشد پس این شرط در قلب او مرکوز است ، گرچه در حال دعا آنرا به زبان نیاورده و یا حتی به قلبش خطور نکرده باشد. پس این چنین بنده ای مثل عجمی است که لفظ عربی به تلقین شده و او معنای آنرا نمی داند یا لفظی را شنیده و گمان کرده که نام چیزی است و آنرا از دانایی که مقصودش را می داند خواسته آن دانا وقتی مقصودش را بداند همان مقصود را به اوو می دهد نه آنچه ظاهر لفظش بر او دلالت دارد و این وجه معنای همان دعای مغلوط است که خدای تعالی آنرا قبول نمی کند بنابر آنچه که در بعضی از اخبار آمده است .