ریشه شناسی واژه قوشاچای

ریشه شناسی واژه قوشاچای

ریشه شناسی واژه قوشا چای

شهر قوشاچای (میاندوآب) سر چهارراهی میان شهر های تبریز،مراغه،اورمو(اورمیه)و سینان دژ(سنندج)واقع شده و استانهای آذربایجان غربی و شرقی و كردستان را بهم وصل میكند.

         ریشه شناسی

قوشا چای نام تركی مركب از صفت "قوشا"به معنی جفت و اسم "چای"به معنی رود است.

        قوشاQOŞa

"قوش + ا" به معنی جفت،دوتا،اسم از مصدر" قوشماقqoşmaq" به معنی پیوستن ، یكی شدن.

فرمهای گوناگون این مصدر در زبانهای تركی:

قوش qoş(تركی قدیم،قاراخانی،میانی،تركیه،آذربایجانی،قاقاووز،تركمنی،سالار،قیرقیزی،بالقار، قوموق،تووا،توفالار)قوسqos(ساری ایغور،قزاقی،نوقای،قاراقالپاق،اوزبك،اویغور،باشقیز،آلتائی)قوشquş(تاتاری، باشقیر)قیویشqiwış (باشقیر)خوسxos(خاقاسی،یاقوتی)خوشxoş(چاوشی)خوهریxohuy(یاقوتی) خوهونxohun(یاقئتی)كوهونkohun(دولقان).

از زبان تركی به اشكال قوشیQoşiبه زبان مغولی،قوس qosبه مغولی غربی و خوشxoşبه قالموقی وارد شده است.

برخی تركی شناسان ریشه "قوشماق"را مصدر "قوماقqomaq"به علاوه پسوند مشاركتی"- ش" دانسته اند. ( مانند"باشماق başmaq"كه مصدر" باماق   bamaq"به معنی بستن ،بند زدن به علاوه پسوند مشاركتی " ـ ش " حاصل شده است.صورت اسم به معنای جفت،یكی از جفت عدو پیاله پیاپی شراب و.....بكار رفته است."قوش اتqoşat" ( اسب شاه ) ، "قوش بیچه ك qoşbiçək"( قیچی و یا قایچی كلمه ای مغولی است)

چایçay:

كلمه ای تركی به معنای اولیه رودخانه،رود كوچك،رود كم آب،ماسه،سیل،كم عمق،....احتمالا از ریشه "سایsay" باستانی.

معنی اولیه "سای" ناحیه ای از زمین پوشیده با سنگ بود،با بسط معنی به بستر خشك رودخانه و سپس رودخانه ای كم عمق فصلی، رودخانه ای كه در زمستان خشك است گفته میشود.

از همینجا "سای"در طول زمان معنی كم عمق را پیدا كرده است.(" سای سو " به معنی آب كم عمق).

لغت "سایدام saydamam"(سای + دام )به معنی شفاف نیزاز همین ریشه است، یعنی چیزی كه درون آن به راحتی دیده می شود.

فرمولهای گوناگون كلمه چای در زبانهای مختلف تركی:

چای ( تركی میانه، آذربایجانی،تركمنی،بالقار،یاقوت)سای(باشقوردی)شاییق(شور)، چایرام (آلتایی).

(علاوه بر چای در زبان تركی كلمات زیر  نیز برای رودخانه بكار می روند:

اؤگوزÖgüz:رودخانه، اؤگه نÖgən :نهر، اؤزه نÖzən:رودخانه، موره نMürən:رودخانه ( مغولی)،دره Dərə:رودخانه ،....).از همین ریشه است لغت "چاییرÇayır" به معنی آبگیر رودخانه و یا گیاهی كه در كناره آب می روید.

نامهای جغرافیائی مشابه:

"باشماقگدر زبان تركی به معنی نوعی كفش بنددار است.نام عمومی كفش در زبان تركی"آیاق قابی ayaqqabı"است).

نتیجه :

"قوشاچای"تركیبی به معنی دورود،و مركب از صفت"قوشا"به معنی دو،دوگانه،و اسم"چای"به معنی رودخانه است و اشاره به قرار داشتن این شهر در میان دو رودخانه "تاتائو"(سیمینه رود) و "جیغاتی" (زرینه رود) دارد.

نئت اوچون حاضیرلایان آیتام اورمولو